PROFILBARU.COM

Archiwum kościelne – w niektórych Kościołach instytucja powołana do gromadzenia, konserwacji i udostępniania archiwaliów wytworzonych przez instytucje własne. Inaczej archiwum należące do jednego z Kościołów

Kościół rzymskokatolicki

W Kościele rzymskokatolickim archiwa powstały i funkcjonują przy kościelnych osobach prawnych, jednostkach organizacyjnych Kościoła, tak diecezjalnych jak i zakonnych.

W związku z tym wyróżnia się (najczęściej niezinstytucjonalizowane) archiwa podstawowych jednostek kościelnych: parafialne i klasztorne (konwentualne).

Wraz z rozwojem Kościoła przy Kuriach biskupich wykształciły się archiwa diecezjalne (równorzędnie traktowane archidiecezjalne i metropolitalne).

Analogicznie przy prowincjałach zakonów wykształciły się archiwa prowincji zakonnej.

Jakkolwiek co do zasady dokumenty kościelne przechowywane są w samych parafiach bądź archiwach kościelnych (starsze i cenniejsze oraz duplikaty), to niektóre z nich z różnych przyczyn trafiły do archiwów państwowych i tam są przechowywane.

Archiwalia

Do archiwaliów kościelnych należą właściwe administracyjnie:

akta ogólne (księgi biskupie, kapitulne, kolegiackie);
księgi czynszownicze i podatkowe;
księgi i akta parafialne (w tym metrykalne i konsystorskie);
księgi i akta zakonne (klasztorne);
schematyzmy

i inne.

Archiwa diecezjalne w Polsce

W Kościele rzymskokatolickim w Polsce istnieje kilkanaście archiwów archidiecezjalnych, diecezjalnych bądź metropolitalnych, które tylko w podstawowym zakresie pokrywają się z podziałem terytorialnym Kościoła:

Archiwum Archidiecezjalne w Białymstoku [1]
Archiwum Archidiecezji Częstochowskiej [2]
Archiwum Diecezjalne w Drohiczynie [3]
Archiwum Diecezji Elbląskiej [4]
Archiwum Ełckiej Kurii Diecezjalnej [5]
Archiwum Archidiecezjalne w Gdańsku [6]
Archiwum Kurii Diecezjalnej w Gliwicach
Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie [7]
Archiwum Archidiecezjalne w Katowicach [8]
Archiwum Diecezjalne w Kielcach [9]
Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej [10]
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie [11]
- Archiwum Arcybiskupa Eugeniusza Baziaka
Archiwum Archidiecezjalne w Lublinie [12]
Archiwum Diecezjalne w Łomży [13]
Archiwum Archidiecezjalne w Łodzi [14]
Archiwum Diecezjalne w Opolu [15]
Archiwum Diecezjalne w Pelplinie [16]
Archiwum Diecezjalne Płockie [17]
Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu [18]
Archiwum Archidiecezjalne w Przemyślu [19]
Archiwum Diecezjalne w Sandomierzu [20]
Archiwum Diecezji Siedleckiej [21]
Archiwum Diecezjalne w Tarnowie [22]
Archiwum Akt Dawnych Diecezji Toruńskiej [23]
Archiwa Archidiecezjalne Warszawskie oraz Archiwum Kurii Metropolitalnej Warszawskiej [24]
Archiwum Diecezjalne Warszawsko-Praskie [25]
Archiwum Diecezjalne we Włocławku [26]
Archiwum Archidiecezjalne we Wrocławiu [27]
Archiwum Diecezji Zamojsko-Lubaczowskiej [28]
Archiwum Diecezjalne w Zielonej Górze [29]

Charakter archiwum mają również niektóre biblioteki kościelne. Czasem zbiór akt parafialnych w danej kancelarii parafialnej również nazywany jest archiwum kościelnym.

Stolica Apostolska prowadzi własne Tajne Archiwa Watykanu.

Mormoni

Szczególnego rodzaju archiwum, biblioteką i czytelnią mikrofilmów ksiąg metrykalnych są centra historii rodziny, zakładane przez Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich w wielu krajach na świecie. Siedziba Biblioteki Historii Rodziny mieści się w Salt Lake City (USA). Od 2005 r. centrum takie działa również w Warszawie [30] i Wrocławiu.