4 Dywizjon Samochodowy

4 Dywizjon Samochodowy

Historia
Państwo	Polska
Rozformowanie	1930
Tradycje
Święto	25 lipca
Kontynuacja	kadra 4 dsam kadra 10 bpanc 10 bpanc
Dowódcy
Ostatni	mjr Henryk Cybulski
Organizacja
Dyslokacja	Łódź
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	wojska samochodowe
Podległość	Dowództwo Okręgu Korpusu Nr IV

Mjr sam. Henryk Cybulski

4 Dywizjon Samochodowy (4 dsam) – pododdział wojsk samochodowych Wojska Polskiego II RP.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Organizacja wojsk samochodowych w Łodzi rozpoczęła się już w grudniu 1918. Przejęto od Niemców warsztaty samochodowe przy ul. Emilii^[1]. W 1919 warsztaty wyremontowały 354 samochody^[2]. Udało się też utworzyć nieliczny oddział szoferów. Jednocześnie przystąpiono do tworzenia szkoły kierowców. Pierwszy kurs ukończyło 18-tu kierowców, drugi 25, a trzeci- 43^[1].

Latem 1921 dywizjon stacjonował nadal w Łodzi (Okręg Korpusu Nr IV). W sierpniu 1929 została zlikwidowana kolumna szkolna^[3].

Z dniem 31 marca 1930 dywizjon został skadrowany i otrzymał nazwę „Kadra 4 dyonu samochodowego”^[3][a]. W 1932 w kadrze pełniło służbę czterech oficerów, w tym komendant kadry i trzech poruczników (Ksawery Marian Pobóg-Pągowski, Józef Czajka i Teofil Janiszewski)^[6].

Na początku 1934 Kadra została jednostką administracyjną i ośrodkiem szkolenia kierowców, a jej stan etatowy liczył 13 oficerów, 110 podoficerów i szeregowców oraz 11 osób personelu cywilnego^[3].

14 listopada 1935 kadra została przeformowana w Kadrę 10 Batalionu Pancernego.

19 maja 1927 minister spraw wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski ustalił i zatwierdził dzień 25 lipca, jako datę święta dywizjonu^[7].

Żołnierze dywizjonu

Dowódcy batalionu (od 1930 – komendanci kadry)

• płk sam. Henryk Buczyński (1921^[8][9] – 20 XI 1924^[10])
• mjr / ppłk sam. Aleksander Rzeszowski (20 XI 1924^[11][9] – III 1930 → szef Wydziału Samochodowego w Dep. Zaop. Inż. MSWojsk.^[12][13])
• kpt. / mjr sam. Sergiusz Gwiazdowski (1930^[14] – †16 III 1933 Łódź^[15][16])
• kpt. sam. Kazimierz II Horoszkiewicz (p.o. IV 1933^[17] – VI 1934 → 1 baon czołgów i samochodów pancernych^[18])
• mjr sam. Henryk Emil Cybulski (VI 1934^[19] – 1935 → komendant Kadry 10 bpanc)

Zastępcy dowódcy dywizjonu

• mjr sam. Jan Kanty Norbert Prószyński (1923^[20][21] – †30 I 1928 Łódź^[22][23])

Oficerowie

• por. sam. Rudolf Gundlach

Odznaka pamiątkowa

14 lipca 1928 minister spraw wojskowych, marszałek Polski Józef Piłsudski zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej 4 dsam^[24].

Odznaka o wymiarach 38 x 38 mm ma kształt krzyża Orderu Virtuti Militari pokrytego czarną emalią z amarantowym obrzeżem. W centrum na medalionie umieszczono miniaturę odznaki Szkoły Samochodowej, zaś w otoku wpisano „4 DYWIZJON SAMOCHODOWY”. Pomiędzy ramionami krzyża widnieją srebrne promienie. Odznaka oficerska trzyczęściowa, wykonana w srebrze i emaliowana, łączona dwoma nitami^[25].

Uwagi

1. Od 1 kwietnia 1930 obowiązywało zaszeregowanie stanowisk w kadrach dyonów samochodowych (2, 3, 4, 7, 8, 9 i 10) do poszczególnych kategorii dodatków służbowych^[4]. Stanowisko komendanta kadry dyonu samochodowego zostało zaszeregowane do kategorii VIB dodatku służbowego^[5].

Przypisy

1. Rudzki, Kulesza i Jeszka 1928 ↓, s. 1202.
2. Rudzki, Kulesza i Jeszka 1928 ↓, s. 1203.
3. Jarno 2001 ↓, s. 198.
4. Dz. Rozk. MSWojsk. nr 14 z 8 V 1930, poz. 174.
5. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 8 z 11 III 1930, poz. 85.
6. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 780.
7. Dz. Rozk. MSWojsk. nr 16 z 19 V 1927, poz. 174.
8. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1009, 1017.
9. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 920, 928.
10. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, nr 125 z 28 XI 1924, s. 705.
11. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, nr 125 z 28 XI 1924, s. 704.
12. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, nr 8 z 31 III 1930, s. 111.
13. Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 650, 657.
14. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, nr 1 z 28 I 1931, s. 5, 26, jako pełniący obowiązki komendanta kadry 4 dsam. był przydzielony do dyspozycji szefa Dep. Zaop. Inż. MSWojsk. w okresie od 6 do 11 października, od 20 do 31 października oraz od 17 do 27 listopada 1930.
15. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 278, 780.
16. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, nr 8 z 28 VI 1933, s. 148.
17. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, nr 5 z 11 IV 1933, s. 87.
18. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, nr 11 z 7 VI 1934, s. 168.
19. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, nr 11 z 7 VI 1934, s. 167.
20. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1009.
21. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 920.
22. Kurier Poznański Nr 50 z 31 stycznia 1928 r., zastrzelił się w koszarach. Prawdopodobnym powodem dokonania zamachu samobójczego miała być wiadomość o agonii brata chorego na gruźlicę.
23. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 21 marca 1928, s. 100.
24. Dz. Rozk. MSWojsk. nr 18 z 14 VII 1928, poz. 211.
25. Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 345.

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Piotr Rudzki, Jerzy Kulesza, Józef Jeszka. Krótki rys historyczny powstania i pracy formacyj samochodowych. „Przegląd Wojskowo-Techniczny. Broń Pancerna.”. 4 (6), s. 1193-1246, 1928. Warszawa: Drukarnia Ministerstwa Spraw Wojskowych; Dowództwo Saperów; Dowództwo Broni Pancernych; Dowództwo Wojsk Łączności. 
• Witold Jarno: Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918-1939. Łódź: Wydawnictwo „Ibidem”, 2001. ISBN 83-88679-10-4.
• Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 83-204-3299-5.
• Jan Tarczyński, Krzysztof Barbarski, Adam Jońca: Pojazdy w Wojsku Polskim = Polish Army vehicles : 1918-1939. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Ajaks" ; Londyn : Komisja Historyczna b. Sztabu Głównego PSZ, 1995. ISBN 83-85621-57-1. Brak numerów stron w książce
• Marian Żebrowski: Zarys historii polskiej broni pancernej 1918–1947. Londyn: Zarząd Zrzeszenia Kół Oddz. Broni Pancernej, 1971. Brak numerów stron w książce