109 Szpital Wojskowy w Szczecinie

109 Szpital Wojskowy z Przychodnią (SP ZOZ)
Godło szpitala
Ilustracja
109 Szpital Wojskowy w Szczecinie
Data założenia

9 grudnia 1944 Czemierniki

Typ szpitala

wojskowy szpital specjalistyczny

Państwo

 Polska

Adres

ul. Piotra Skargi 9-11,
70-965 Szczecin

Liczba lekarzy

135 (łączna liczba osób zatrudnionych w szpitalu to – 577 w tym 22 żołnierzy zawodowych)

Liczba personelu medycznego

196 (pielęgniarek i położnych)

Dyrektor

komendant płk Krzysztof Jurkowski

Łóżka szpitalne

147

Oddziały szpitalne

11

Położenie na mapie Szczecina
Mapa konturowa Szczecina, po lewej znajduje się punkt z opisem „109 Szpital Wojskowy z Przychodnią (SP ZOZ)”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko lewej krawiędzi u góry znajduje się punkt z opisem „109 Szpital Wojskowy z Przychodnią (SP ZOZ)”
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego
Mapa konturowa województwa zachodniopomorskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „109 Szpital Wojskowy z Przychodnią (SP ZOZ)”
Ziemia53°26′36,3972″N 14°32′25,9509″E/53,443444 14,540542
Strona internetowa

109 Szpital Wojskowy z Przychodnią Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Szczecinie (109 SzWzP SP ZOZ) – szpital sformowany 9 grudnia 1944 jako 12 Polowy Ruchomy Szpital Chirurgiczny[a] w składzie 2 Armii Wojska Polskiego, przemieszczał się z frontem od Czemiernik po Ruszów k. Zgorzelca; po wojnie stacjonował w Starogrodzie (Stargard); od 14 sierpnia 1945 w Szczecinie przy ul. Piotra Skargi 9–11, od 1 stycznia 1999 funkcjonuje jako 109 Szpital Wojskowy z Przychodnią (SP ZOZ); nadzorowany przez Ministra Obrony Narodowej.

Historia – formowanie, zmiany organizacyjne, wydarzenia do 1945

Geneza szpitala

Zapowiedzią powstania dzisiejszego 109 Szpitala Wojskowego w Szczecinie był rozkaz nr 8 z dnia 20 sierpnia 1944 Naczelnego Dowódcy WP[2], a następnie rozkaz nr 2 z 22 sierpnia 1944 wydany przez dowódcę 2 Armii Wojska Polskiego. 9 grudnia 1944 r., po prawie czterech miesiącach od rozkazu nr 8, ukazał się pierwszy rozkaz nowo zorganizowanego szpitala w Czemiernikach w powiecie lubartowskim z nazwą 12 Polowy Ruchomy Szpital Chirurgiczny (12 PRSzCh)[b]. Był podporządkowany 3 Polowemu Punktowi Ewakuacyjnemu z komendant mjr Leon Gecow. Składał się z komendy i oddziałów: ewakuacyjnego, leczniczego, zaopatrzenia i kwatermistrzowskiego[4][5]. Składał się z 20 żołnierzy: sześciu oficerów[6], podoficer, dziesięciu szeregowych, trzy sanitariuszki[6][7]. Komendantem został por. lek. Alfred Ganczarski[c][3][7].

Przegrupowanie z Czemiernik na Dolny Śląsk (1945)

9 grudnia 1944 12 PRSzCh został przegrupowany do Milanowa. 10 grudnia 1945 do pełnienia obowiązków komendanta szpitala został wyznaczony kpt. lek. Bronisław Rabinowicz[8][9][10]. 1 stycznia 1945 12 PRSzCh przegrupował się z Milanowa do Kąkolewnicy[9]. Kadra szpitala zaczęła intensywne zgrywanie personelu pod względem medycznym i wojskowym. Szpital przebywał do 28 stycznia 1945 w Kąkolewnicy Wschodniej na Lubelszczyźnie[11][12].

 Osobny artykuł: Uroczysko Baran.

17 stycznia 1945 12 PRSzCh rozpoczął przegrupowanie z Kąkolewnicy do Kocka i po rozwinięciu rozpoczął w dniu 18 stycznia przyjmowanie rannych i chorych ze szpitali polowych I Armii WP. 20 stycznia 1945 12 PRSzCh przeszedł chrzest bojowy, rozwinięta została sala operacyjna, przeprowadzono cztery pierwsze operacje, przyjęto 100 rannych, z których 45 przekazano do 62 Szpitala Ewakuacyjnego w Lublinie[13][14]. W Kocku szpital stacjonował do 2 lutego 1945. Zadaniem szpitala było przyjmowanie rannych z I Armii oraz medyczne zabezpieczenie marszu 9 Dywizji Piechoty, następnie 7 Dywizji Piechoty 2 Armii WP[15]. Z dniem 2 lutego 1945 12 PRSzCh rozpoczął przegrupowanie z Kocka do Kutna, na podstawie rozkazu nr 541 Naczelnego Dowódcy WP z 26 stycznia 1945[16]. W okresie od 8 lutego do 23 lutego 1945 rozwinięty był w Kutnie[12]. W okresie tym toczyły się walki o Wał Pomorski. Ogólna liczba chorych żołnierzy przyjętych przez cały okres od Kocka do Kutna wyniosła 191[13][14]. 11 marca 1945 12 PRSzCh po wykonaniu ewakuacji rannych został skierowany na stację kolejową Witonia k/Kutna i po załadowaniu nastąpiło przetransportowanie transportem kolejowym przez Łódź, Poznań do Choszczna. Przegrupowanie szpitala trwało od 11 do 16 marca 1945[10]. Następnie został skierowany z Choszczna przez Poznań transportem kolejowym na Dolny Śląsk[17].

Szpital w operacji łużyckiej (17.04–08.05.1945)

26 marca 1945 transport kolejowy jednostek kwatermistrzowskich 2 Armii WP rozładowano na stacji Twardogóra (niem. Festenberg, z nazwą polską w 1945 Twardagóra, od 1946 Twardogóra), k. Oleśnicy[18]. 29 marca 12 PRSzCh wyładował swój transport w Oleśnicy. 3 kwietnia 1945 transportem kolejowym z Twardejgóry 12 PRSzCh został dyslokowany do Trzebnicy. W rejon ten było przemieszczonych większość jednostek kwatermistrzowskich[18]. Następnie 12 PRSzCh został skierowany własnymi samochodami w kierunku frontu. Komendantem został kpt./mjr lek. Michał Szaban[19]. 4 kwietnia 1945 do 9 kwietnia 12 PRSzCh był przegrupowany z Boleścina i 17 kwietnia dotarł do Ruszowa (do roku 1945 niem. Rauscha), gdzie rozwinął się w składzie bazy szpitalnej armii (tzw. kolektor szpitalny)[20][21][22]. Struktura 12 Polowego Ruchomego Szpitala Chirurgicznego w Ruszowie była następująca[23]:

  • komendant szpitala
  • komenda szpitala
  • sekcja polityczna
  • oddział przyjęć i segregacji
  • 2 chirurgiczne oddziały lecznicze
  • oddział internistyczno-chirurgiczny
  • oddział oparzeniowy
  • oddział okulistyczny
  • oddział szczękowy
  • oddział czaszkowy
  • oddział neurochirurgiczny
  • gabinet radiologii lekarskiej
  • laboratorium
  • apteka
  • kwatermistrzostwo

16 kwietnia 1945 rozpoczęła się operacja forsowania Nysy Łużyckiej. 12 PRSzCh w okresie operacji łużyckiej odgrywał znaczącą rolę wśród szpitali bazy armijnej, specjalizował się w leczeniu rannych w głowę, kręgosłup, klatkę piersiową, jamę brzuszną oraz uszkodzeń wzroku i słuchu[20]. Szpital liczył około 40 osób personelu[24]. Komendantem szpitala był mjr lek. Michał Szaban[25]. 18 czerwca 1945 12 Polowy Ruchomy Szpital Chirurgiczny wraz z 13 PRSzCh[26] został przeniesiony do Starogrodu, gdzie był szpitalem nie rozwiniętym[26].

 Osobny artykuł: Operacja łużycka.

Historia – zmiany organizacyjne, wydarzenia po 1945

Przegrupowanie do Poznania, Starogrodu, Szczecina (1945)

W czerwcu 1945, po wyewakuowaniu rannych, 12 Polowy Ruchomy Szpital Chirurgiczny przegrupował się do bazy szpitalnej frontu (Okręgowy Szpital Nr 5[d] w Poznaniu), gdzie otrzymał nowe zadanie i 29 czerwca 1945 r. przybył do nowego miejsca postoju w Starogrodzie, pozostając w stanie zwiniętym[27][13][14]. 29 lipca 1945 nastąpiła zmiana na stanowisku komendanta szpitala, którym został mjr sł. med. Eugeniusz Andrejew[28], a po nim kpt/mjr lek. Bronisław Rabinowicz. W lipcu 1945 r. na podstawie decyzji prezydenta miasta, inż. Piotra Zaremby nastąpiło przekazanie szpitala wojsku[1][14].

12 Chirurgiczny Polowy Szpital Ruchomy (1945)

14 sierpnia 1945 rozkazem Naczelnego Dowództwa WP przeformowano 12 Polowy Ruchomy Szpital Chirurgiczny w 12 Chirurgiczny Polowy Szpital Ruchomy w Szczecinie. Miał 200 łóżek i wszedł w posiadanie nowoczesnego obiektu, gdzie wcześniej była tu Pomorska Klinika Kobieca[e]. 14 sierpnia 1945 nastąpiło przyjęcie obiektu przez szpital wojskowy[14]. Szpital wojskowy przez długi czas był jedynym, pełniącym nieustanny dyżur szpitalem, niosącym pomoc zarówno wojsku, jak i ludności cywilnej. Szpital Kolejowy, będący aż do 1947 r. jedynym szpitalem cywilnym w Szczecinie, posiadającym, podobnie jak szpital wojskowy, pełną obsadę dyżurną szpitala i ambulatorium w późniejszym okresie przejął część zadań szpitala wojskowego[30][14].

Szpital Garnizonowy, reorganizacje szpitala (1945–1951)

6 września 1945 rozkazem Naczelnego Dowództwa WP przeformowano 12 PRSzCh w Szpital Garnizonowy w Szczecinie[31]. 1 grudnia 1945 szpital został przekształcony, zgodnie z etatem Nr 21/26 w Wojskowy Szpital Garnizonowy z Polikliniką w Szczecinie i przeszedł na etat pokojowy[32]. Wkrótce utworzono w nim oddziały skórno-wenerologiczny i okulistyczno-laryngologiczny[33]. W dniu 5 kwietnia 1946 szpital został przekształcony na podstawie rozkazu Naczelnego Dowódcy WP nr 103 z dnia 18 marca 1946 r., zgodnie z etatem 21/21 w Wojskowy Szpital Okręgowy Nr 6[34]. Komendantem szpitala był dalej mjr lek. Eugeniusz Andrejew[34]. 15 maja 1946 została zorganizowana Szkoła Pielęgniarska, gdzie uczyło się 30 przyszłych pielęgniarek[34]. W tym samym roku powstała pracownia Anatomii Patologicznej[35]. Z końcem sierpnia komendantem został ponownie mjr dr. Bronisław Rabinowicz[34]. W dniu 1 listopada 1946 została otwarta Szkoła Podoficerów Sanitarnych[34]. W tym samym miesiącu nastąpiła kolejna zmiana nazwy szpitala na podstawie rozkazu nr 0159 Naczelnego Dowódcy WP, szpital przyjął nazwę Okręgowy Szpital Wojskowy z Polikliniką Nr 2[34]. 4 grudnia 1946 zgodnie z etatem nr 21/66 szpital został przekształcony w Wojskowy Szpital Garnizonowy w Szczecinie z ilością łóżek 150[36]. Na początku 1948 r. ilość łóżek zwiększono do 200[36]. W dniu 19 maja 1949 r. zgodnie z etatem nr 21/144 powstał oddział położniczo-ginekologiczny, który współdziałał z kliniką PAM[37]. Podjęto decyzję o przekazaniu części pomieszczeń szpitala Klinice Położniczo-Ginekologicznej Pomorskiej Akademii Medycznej i utworzono w 1950 r. Szpital Kliniczny nr 3[37]. W dniu 30 września 1949 mjr lek. Bronisław Rabinowicz przekazał obowiązki komendanta szpitala ppłk. lek. Borysowi Wierstakowowi[37][38].

109 Wojskowy Szpital Garnizonowy (1951)

W 1951 placówka na podstawie rozkazu Dowódcy POW nr 00313 z dnia 4 września 1951 r. stała się 109 Wojskowym Szpitalem Garnizonowym[f], dalej rozkazu Dowódcy POW nr 00313 z dnia 4 września 1951 r.[40] Powstał pododdział neurologiczny przy oddziale wewnętrznym[37]. W latach 1950–1954 szpital organizował Batalion Medyczno-Sanitarny na poligonie Drawsko[37]. 28 listopada 1951 komendantem został ppłk dr med. Jerzy Gina, a ppłk lek. Borys Wierstakow odszedł na stanowisko szefa służby zdrowia Marynarki Wojennej[37]. W tym okresie było leczonych stacjonarnie 39 312 osób, a 148 032 osób skorzystało z porad i zabiegów ambulatoryjnych[41]. 1 stycznia 1963 zlikwidowano Państwowy Szpital Kliniczny nr 3 i z nowym etatem nr 21/256 zorganizowano w szpitalu 180-łóżkowy oddział ginekologiczno-położniczy, był bazą dla Kliniki Ginekologii i Położnictwa PAM[42]. Etatowa liczba łóżek szpitala wzrosła do 480[42]. W lipcu 1963 r. powstała Stacja Krwiodawstwa (Punkt Krwiodawstwa). 28 września 1966 zmarł nagle na terenie szpitala komendant płk lek. Bolesław Szaniawski, po którym na krótko komendantem został mjr lek. Tadeusz Marcinkowski, po nim od 31 grudnia 1966 płk lek. Bogdan Zieleniak[42]. W listopadzie 1968 na podstawie rozkazu Ministra Obrony Narodowej została powołana kompania akademicka Wojskowej Akademii Medycznej przy 109 Wojskowym Szpitalu Garnizonowym[g] W dniu 2 czerwca 1973 zmarł podczas wykonywania obowiązków służbowych komendant szpitala płk lek. Bogdan Zieleniak[42].

109 Wojskowy Szpital Rejonowy, 109 Wojskowy Szpital Wojskowy z Przychodnią

1 września 1973 r. obowiązki komendanta szpitala objął płk dr hab. n. med. Tadeusz Brzeziński[42]. 1 marca 1974 placówka doczekała się rangi szpitala rejonowego z 620 łóżkami pod nazwą 109 Wojskowy Szpital Rejonowy. Uruchomiono nowe pracownie, zintegrowano bloki operacyjne, zorganizowano ogólnoszpitalną izbę przyjęć. Powstały następne oddziały: urazowo-ortopedyczny, rehabilitacji, neurologii i chorób płuc. Zostały uruchomione nieetatowe pracownie: izotopowa, endoskopii oraz bronchoskopii. Powstał oddział izolacyjny w obrębie Kliniki Patologii Ciąży. W 1975 w szpitalu na oddziale wewnętrznym wykonano pierwszą biopsję nerki, w 1976 pierwszą biopsję wątroby oraz dializę otrzewnową w ostrej niewydolności nerek[30][43]. We wrześniu 1978 w związku z odejściem płk Tadeusza Brzezińskiego, komendantem został dotychczasowy zastępca ds. lecznictwa, ppłk lek. Wit Sabatt[44]. W 1980 utworzono poradnię zwalczania bólu i poradnię akupunktury. W 1981 powstał oddział urologii, rehabilitacji leczniczej. Zwiększono liczbę łóżek do 640, zmieniono nazwę na 109 Szpital Wojskowy z Przychodnią. W 1981 zaprzestana została działalność klinik PAM, które działały na terenie szpitala wojskowego. Dużą rolę odegrały w historii szpitala kliniki Pomorskiej Akademii Medycznej, które rozpoczęły działalność w szpitalu od 1949 r. W latach 80. w obrębie oddziału wewnętrznego powstała pracownia kardiometrii, gabinet endoskopii (gastroskopia, kolonoskopia), sala intensywnej opieki kardiologicznej. Od 1983 wprowadzono w Szczecinie rejonizację opieki położniczo-ginekologicznej i oddział rozpoczął przyjmować pacjentki cywilne. W 1984 przychodnię szpitala przeniesiono do budynku po WKU oraz WRZKB, u zbiegu ulic Piotra Skargi i Szymanowskiego. Z dniem 1 lutego 1985 zafunkcjonował w szpitalu oddział neurochirurgii, w początkowym okresie jako pododdział oddziału urazowo-ortopedycznego, jako samodzielny oddział od dnia 22 października 1987. W 1989 uruchomiono wspólnie z Wojewódzkim Wydziałem Zdrowia, wojewódzką przychodnię dla chorych ze stomią. W lipcu 1987 zgodnie z etatem szpitala zafunkcjonował oddział urologii z 30 łóżkami, zwiększając liczbę łóżek w szpitalu do 670.[45] 9 grudnia 1994 r. szpital obchodził uroczyście rocznicę 50-lecia działalności[46]. W 1997, po kilkuletniej przerwie, został utworzony oddział rehabilitacji[47].

109 Szpital Wojskowy Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej (1998-1999)

W 1998 szpital mocą rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej nr 43 z dnia 07.10.1998 roku, aby móc kontraktować świadczenia zdrowotne został przekształcony w Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej. Na mocy rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej nr 50 z dnia 07.10.1998 roku nadano szpitalowi statut. Powyższe zmiany podyktowane zostały reformą państwowej służby zdrowia i powołaniem Kas Chorych w tym 17. Branżowej[48].

109 Szpital Wojskowy z Przychodnią (SP ZOZ) (1999–2020)

Od 1 stycznia 1999 r. nazwa szpitala brzmiała – 109 Szpital Wojskowy z Przychodnią (SP ZOZ)[30][14][48]. W 1999 r. powstał w szpitalu oddział kardiologii[49][14]. W 2001 powstały oddziały chirurgii plastycznej i rekonstrukcyjnej, endokrynologii i pracownia medycyny nuklearnej[50]. 16 lipca 2004 komendantem został ekonomista mjr Dariusz Ksiądz[30]. 9 grudnia 2004 minęła 60. rocznica działalności 109 Szpitala Wojskowego w Szczecinie[30][14]. Wśród zaproszonych gości był między innymi prezydent Szczecina Marian Jurczyk. W 2006 został utworzony w szpitalu oddział hematologii, powstały na bazie pododdziału chemioterapii, który funkcjonował przy oddziale wewnętrznym[51].

Szpital
Szczecin, 2014 r. 70-lecie 109 SzW
Nowy komendant 109 SzW (2016)

W 2008 r. 109 Szpital nawiązał współpracę ze szpitalem wojskowym z Niemiec – Bundeswehrkrankenhaus w Hamburgu[52]. W maju 2009 połączono oddział ortopedii z oddziałem neurochirurgii[53]. W dniu 15 września 2010 r. dotychczasowy komendant szpitala płk Dariusz Ksiądz przekazał obowiązki płk Januszowi Gembarzewskiemu[54][55][14]. W 2012 komendantem szpitala został płk Marcin Sygut[56]. 9 maja 2014 otworzono pracownię tomografii komputerowej i rezonansu magnetycznego, przy udziale ministra Obrony Narodowej Tomasza Siemoniaka, Szefa Sztabu Generalnego gen. broni Mieczysława Gocuła, Szefa Inspektoratu Wojskowej Służby Zdrowia gen. bryg. lek. Piotra Dzięgielewskiego[57]. 5 grudnia 2014 109 Szpital Wojskowy z Przychodnią SP ZOZ w Szczecinie obchodził 70-lecie. Honorowy patronat objął Minister Obrony Narodowej[58]. Z dniem 4 kwietnia 2016 do czasowego pełnienia obowiązków komendanta został wyznaczony ppłk Jarosław Narloch[55]. 15 marca 2017 wizytował szpital podsekretarz stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej prof. dr hab. Wojciech Fałkowski[59]. 31 lipca 2017 komendantem został płk Krzysztof Pietraszko[60]. Od 1 lutego 2022 komendantem został płk Krzysztof Jurkowski[61].

Organa, obsada komendy, struktura szpitala

Organa szpitala[7]

  • Komendant
  • Rada Społeczna szpitala

Obsada komendy szpitala

Obsada komendy szpitala na kierowniczych stanowiskach na dzień 1 stycznia 2023 była następująca[62]:

  • płk mgr Krzysztof Jurkowski – komendant szpitala
  • lek. Monika Leder – zastępca komendanta ds. lecznictwa, kierownik Przychodni Specjalistycznej
  • ppłk mgr farm. Jacek Sypko – zastępca komendanta ds. VI obwodu profilaktyczno-leczniczego
  • mgr Małgorzata Szelągiewicz – zastępca komendanta ds. organizacyjno-ekonomicznych/główna księgowa
  • ppłk rez. lek. stom. Małgorzata Majewska-Dziadosz – kierownik Przychodni Stomatologicznej
  • dr n. o zdr. Katarzyna Grabowiecka – naczelna pielęgniarka, pełnomocnik ds. zintegrowanego systemu zarządzania
  • ppłk Jacek Jarmolik – szef logistyki

Struktura organizacyjna[7]

  • Komendant
  • Komenda
  • Szpital Wielospecjalistyczny
  • Przychodnia z poradniami
  • Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna i Diagnostyczna
  • Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna i Rehabilitacyjna
Oddziały
Szpital, oddziały, przychodnia
Naczelna pielęgniarka i oddziałowe
Personel Przychodni 109 SzW
Szczecin, 2014 r.
Szczecin, 2014 r. Oddział ortopedii i traumatologii
Przychodnia 109 Szpitala Wojskowego

Szpital dysponuje następującymi oddziałami[7]:

  • izba przyjęć
  • blok operacyjny
  • chorób wewnętrznych
  • dermatologiczny
  • chirurgii plastycznej i rekonstrukcyjnej
  • ortopedii i traumatologii narządu ruchu
  • chirurgii ogólnej
  • rehabilitacyjny
  • urologiczny
  • anestezjologii i intensywnej terapii
  • otolaryngologiczny
  • kardiologiczny
  • hematologii
  • endokrynologii
Laboratoria, pracownie, apteka
  • laboratorium mikrobiologiczne
  • laboratorium analityczne
  • pracownia medycyny nuklearnej
  • zespół pracowni medycyny laboratoryjnej
  • pracownia endoskopowa
  • pracownia kardiometryczna
  • pracownia radiologii
  • pracownia patomorfologii
  • pracownia tomografii komputerowej i rezonansu magnetycznego
  • fizykoterapia
  • apteka
  • sterylizatornia
Przychodnia

W Przychodni funkcjonują 22 poradnie w zakresie Ambulatoryjnej Opieki Specjalistycznej oraz 4 gabinety, w tym pediatryczny w zakresie Podstawowej Opieki Zdrowotnej. Przychodnia szpitala dysponuje następującymi poradniami[7]:

  • poradnie lekarza POZ
  • poradnia alergologiczna
  • poradnia chirurgiczna
  • poradnia chorób płuc
  • poradnia dermatologiczna
  • poradnia diabetologiczna
  • poradnia endokrynologiczna
  • poradnia gastroenterologiczna
  • poradnia ginekologiczno-położnicza
  • poradnia hematologiczna
  • poradnia kardiologiczna
  • poradnia otolaryngologiczna
  • poradnia neurologiczna
  • poradnia okulistyczna
  • poradnia chirurgii urazowo-ortopedycznej
  • poradnia reumatologiczna
  • poradnia urologiczna
  • przychodnia stomatologiczna

Forma prawna

109 Szpital Wojskowy z Przychodnią SP ZOZ w Szczecinie stanowi część Zespołu Opieki Zdrowotnej i działa na podstawie[7]:

  1. Ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 O zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 91, poz. 408 z późniejszymi zmianami).
  2. Ustawy z dnia 6 lutego 1997 O powszechnym ubezpieczeniu (Dz. U. Nr 28, poz. 153 z późniejszymi zmianami).
  3. Rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej nr 43 z dnia 7 sierpnia 1998 o przekształceniu w Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej.
  4. Rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej nr 50 z dnia 7 października 1998 o nadaniu szpitalowi statutu.
  5. Zarządzenia Nr 16/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 8 kwietnia 2009 w sprawie zmiany statutów niektórych wojskowych szpitali i przychodni lekarskich, samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej.
  6. Zarządzenia Nr 8/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 14 lutego 2012 w sprawie nadania statutu 109 Szpitalowi Wojskowemu z Przychodnią Samodzielnemu Publicznemu Zakładowi Opieki Zdrowotnej w Szczecinie

Żołnierze szpitala

Komendanci szpitala

  • por. lek. Alfred Ganczarski (1944)
  • kpt. lek. Bronisław Rabinowicz[8] (1944–1945)
  • kpt./mjr lek. Michał Szaban (1945)
  • mjr med. Eugeniusz Andrejew (1945–1946)
  • mjr/ppłk lek. Bronisław Rabinowicz (1946–1949)
  • mjr/ppłk lek. Borys Wierstakow (1949–1951)
  • ppłk dr med. Jerzy Gin (1951–1954)
  • ppłk dr med. Bronisław Seyda (1954–1958)
  • ppłk lek. Bolesław Szaniawski (1958–1966)
  • mjr lek. Tadeusz Marcinkowski (cz.p.o 1966–1966)
  • płk lek. Bogdan Zieleniak (1966–1973)
  • ppłk lek. Bogdan Dorfler (cz.p.o. 1973–1973)
  • płk Tadeusz Brzeziński (1973–1978)
  • ppłk lek. Wit Sabatt (1978–1986)
  • ppłk lek. Wojciech Sosnowski (1986–1989)
  • płk dr med. Zdzisław Baśkiewicz (1989–1989)
  • płk lek. Wojciech Słomiński (1989–1994)
  • płk dr med. Zdzisław Baśkiewicz (1994–2001)
  • płk dr n. med. Tomasz Dudzik (2001–2004)
  • płk Dariusz Ksiądz (2004–2010)
  • płk Janusz Gembarzewski (2010–2012)
  • płk Marcin Sygut (2012–03.04.2016)
  • ppłk Jarosław Narloch (cz.p.o. od 04.04.2016–30.07.2017)
  • płk Krzysztof Pietraszko (31.07.2017–31.01.2022)
  • płk Krzysztof Jurkowski (01.02.2022–nadal)[63]


płk Dariusz Ksiądz
płk Marcin Sygut
płk Krzysztof Pietraszko

Oficerowie szpitala

Ze szpitalem byli związani oficerowie, w tym:

  • Mikołaj Prochorow – lekarz w 12 Ruchomym Szpitalu Chirurgicznym (1945)
  • Stanisław Haduch – został skierowany do 12 Ruchomego Szpitala Chirurgicznego Szpital z ORMU (Oddział Rezerw Medycznego Uzupełnienia) (1945)
  • Tadeusz Brzeziński – komendant szpitala (1973–1978)

Wojskowi i cywile związani ze szpitalem

Ze szpitalem byli związani wojskowi i osoby cywilne, w tym:

Certyfikaty i wyróżnienia

109 Szpital Wojskowy z Przychodnią uzyskał między innymi certyfikaty i wyróżnienia[7]:

  • certyfikat Przejrzysta Firma – uzyskany (wrzesień 2008)
  • uznany za Dobry Szpital w Narodowym w Rankingu Szpitali organizowanym przez Super Express – tytuł uzyskany (19.05.2008)
  • medal „90 lat w służbie Inwalidom Wojennym Rzeczypospolitej Polskiej” – wręczony (15.05.2009)
  • certyfikat „Szpital bez bólu” – uzyskany (20.10.2011)
  • Krzyż „95 lat Związku Inwalidów Wojennych Rzeczypospolitej Polskiej” – wręczony (26.09.2014)
  • certyfikat „Szpital bez bólu” – uzyskany (19.01.2015)
  • certyfikat Rejestracji – uzyskany (9.05.2016)
  • certyfikat w ramach Zintegrowanego Systemu Zarządzania ISO 9001:2008-System Zarządzania Jakością-Certyfikat nr 14180-QMS-001PL – uzyskany (9.05.2016)
  • certyfikat w ramach Zintegrowanego Systemu Zarządzania ISO 14001:2004-System Zarządzania Środowiskowego – Certyfikat nr 14180-EMS-001PL – uzyskany (9.05.2016)
  • certyfikat w ramach Zintegrowanego Systemu Zarządzania OHSAS 18001:2007-System Zarządzania BHP – Certyfikat nr 14180-HAS-001PL – uzyskany (9.05.2016)

Przekształcenia

12 Polowy Ruchomy Szpital Chirurgiczny → 12 Chirurgiczny Polowy Szpital Ruchomy → Szpital Garnizonowy w Szczecinie → Wojskowy Szpital Okręgowy Nr 6 → Okręgowy Szpital Wojskowy z Polikliniką Nr 2 → 109 Wojskowy Szpital Garnizonowy → 109 Wojskowy Szpital Rejonowy → 109 Szpital Wojskowy z Przychodnią → 109 Szpital Wojskowy SP ZOZ → 109 Szpital Wojskowy z Przychodnią (SP ZOZ)

Uwagi

  1. Na podstawie rozkazu nr 8 z dnia 20 sierpnia 1944 Naczelnego Dowódcy WP.[1]
  2. Kazimierz Płoński podaje nazwę szpitala, jako Chirurgiczny Polowy Szpital Ruchomy nr 12.[3]
  3. Późniejszy szef oddziału personalnego szefostwa służby zdrowia 2 Armii WP w stopniu kapitana[4].
  4. Rozkaz Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego Nr 30/org.[13]
  5. Niemiecki szpital wybudowany przez braci Stephan w latach 1929–1931. Autorem projektu był Paul Viering. Szpital posiadał 165 łóżek położniczych, 65 ginekologicznych, 114 miejsc dla noworodków i niemowląt oraz szkołę położnych. Była to wówczas jedna z najnowocześniejszych klinik położonych w Niemczech. Symbolem dawnego przeznaczenia szpitala pozostał pomnik (dziś nieistniejący), przedstawiający niewiastę z dzieciątkiem. Miał on być wystawiony dla upamiętnienia żony profesora Stephana(inne języki), która zmarła wkrótce po porodzie. Objęcie szpitala z pełnym wyposażeniem pozwoliło komendantowi szpitala na przekazanie części dotychczas posiadanego sprzętu do organizującego się szpitala zakaźnego[29].
  6. Rozkaz MON Nr 0055/Org z dnia 18.06.1951r.[39]
  7. Studenci wojskowi odbywali studia wojskowe w Pomorskiej Akademii Medycznej. Eksperyment trwał do 1971, został przerwany, a studentów celem dokończenia studiów przeniesiono do WAM w Łodzi[41].

Przypisy

  1. a b Grabarek 2004 ↓, s. 7–8.
  2. Kaczmarek 1978 ↓, s. 22.
  3. a b Płoński 1969 ↓, s. 181.
  4. a b Kaczmarek 1978 ↓, s. 27.
  5. Płoński 1969 ↓, s. 191.
  6. a b Brzeziński i Janicki 1994 ↓, s. 10.
  7. a b c d e f g h 109 Szpital Wojskowy z Przychodnia w Szczecinie [online], 109 Szpital Wojskowy z Przychodnia w Szczecinie [dostęp 2024-11-14] (pol.).
  8. a b Kaczmarek 1978 ↓, s. 719.
  9. a b Adamski 1993 ↓, s. 5.
  10. a b Brzeziński i Janicki 1994 ↓, s. 88.
  11. Płoński 1969 ↓, s. 53.
  12. a b Uciński 1976 ↓, s. 4.
  13. a b c d Grabarek 2004 ↓, s. 8.
  14. a b c d e f g h i j Szpital w dobre ręce [online], 24Kurier [dostęp 2020-12-07] [zarchiwizowane z adresu 2013-12-31].
  15. Adamski 1993 ↓, s. 4.
  16. Kaczmarek 1978 ↓, s. 146.
  17. Kaczmarek 1978 ↓, s. 262.
  18. a b Uciński 1976 ↓, s. 10.
  19. Płoński 1969 ↓, s. 193.
  20. a b Płoński 1969 ↓, s. 101.
  21. Płoński 1969 ↓, s. 134–147.
  22. Kaczmarek 1978 ↓, s. 691.
  23. Płoński 1969 ↓, s. 140–141.
  24. Adamski 1993 ↓, s. 6.
  25. Płoński 1969 ↓, s. 203.
  26. a b Płoński 1969 ↓, s. 163.
  27. Brzeziński i Janicki 1994 ↓, s. 92.
  28. Adamski 1993 ↓, s. 7.
  29. Rudnicki 2010 ↓, s. 6.
  30. a b c d e Grabarek 2004 ↓, s. 8–9.
  31. Brzeziński i Janicki 1994 ↓, s. 15.
  32. Brzeziński i Janicki 1994 ↓, s. 15–16.
  33. Brzeziński i Janicki 1994 ↓, s. 156.
  34. a b c d e f Brzeziński i Janicki 1994 ↓, s. 16.
  35. Brzeziński i Janicki 1994 ↓, s. 79.
  36. a b Brzeziński i Janicki 1994 ↓, s. 17.
  37. a b c d e f Brzeziński i Janicki 1994 ↓, s. 18.
  38. Żołnierze walczący, twórcy i bohaterowie [online], cmentarzwojskowy.pl [dostęp 2017-11-21] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-17] (pol.).
  39. Brzeziński i Janicki 1994 ↓, s. 12.
  40. Wojtaszak i Kozłowski 2001 ↓, s. 229.
  41. a b Brzeziński i Janicki 1994 ↓, s. 19.
  42. a b c d e Brzeziński i Janicki 1994 ↓, s. 20.
  43. Brzeziński i Janicki 1994 ↓, s. 21.
  44. Brzeziński i Janicki 1994 ↓, s. 22.
  45. Brzeziński i Janicki 1994 ↓, s. 22–23, 35–36, 57, 59.
  46. Sygut 2014 ↓, s. 25.
  47. Sygut 2014 ↓, s. 26.
  48. a b Grabarek 2004 ↓, s. 15.
  49. Sygut 2014 ↓, s. 32.
  50. Sygut 2014 ↓, s. 22.
  51. Sygut 2014 ↓, s. 28.
  52. Sygut 2014 ↓, s. 15.
  53. Sygut 2014 ↓, s. 16.
  54. Pożegnanie byłego Komendanta płk mgr Dariusza Księdza – 109 Szpital Wojskowy z Przychodnia w Szczecinie [online], www.109szpital.pl [dostęp 2017-11-21] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-02] (pol.).
  55. a b Ze Szczecina do Lublina [online], www.24kurier.pl [dostęp 2017-11-21].
  56. Ze Szczecina do Lublina [online], 24kurier.pl [dostęp 2020-12-09].
  57. Minister Obrony Narodowej Tomasz Siemoniak otworzył pracownię tomografii i rezonansu – 109 Szpital Wojskowy z Przychodnia w Szczecinie [online], www.109szpital.pl [dostęp 2017-11-21] (pol.).
  58. Departament Wojskowej Służby Zdrowia. Aktualności [online], dwszdr.wp.mil.pl [dostęp 2017-11-21] (pol.).
  59. Wizyta prof. Fałkowskiego w szpitalu wojskowym w Szczecinie [online], polska-zbrojna.pl [dostęp 2020-12-09].
  60. Jest nowy komendant szpitala wojskowego [online], 24kurier.pl [dostęp 2020-12-09].
  61. Nowy komendant szpitala wojskowego w Szczecinie zapowiada dokończenie remontu i lepszą ofertę dla pacjentów [online], szczecin.wyborcza.pl [dostęp 2022-06-16].
  62. Komenda [online], 109 Szpital Wojskowy z Przychodnia w Szczecinie [dostęp 2024-11-14] (pol.).
  63. Komenda. 109szpital.pl. [dostęp 2022-12-13].

Bibliografia

  • Andrzej Wojtaszak, Kazimierz Kozłowski: Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X-XX wiek. Materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r. Praca zbiorowa. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X.
  • Tadeusz Brzeziński, Wojciech Janicki: Księga pamiątkowa wydana z okazji pięćdziesięciolecia 109 Szpitala Wojskowego w Szczecinie (1944–1994). Szczecin: JotA, 1994. ISBN 83-901965-2-2.
  • Jerzy Grabarek: Pamiętnik dziesięciolecia 1994–2004 W Sześćdziesięciolecie 109 Szpitala Wojskowego (1944–2004). Szczecin: Szczecińskie Towarzystwo „Pogranicze” wydawnictwo „Dokument” oficyna archiwum Państwowego w Szczecinie, 2004. ISBN 83-89341-16-6.
  • Eugeniusz Uciński: Szlak 2 Armii Wojska Polskiego na Dolnym Śląsku. Rozdział: Eugeniusz Uciński: Szlakami 2 Armii Wojska Polskiego przez Ziemię Dolnośląską. Wrocław: DTSK i WOKOPWiM, 1976, s. 9–38.
  • Czesław Krzemiński: 12 pułk lotnictwa sanitarnego. Warszawa: „Skrzydlata Polska” nr 29 z 20 lipca 1975 r., 1975.
  • Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie. Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej, tom 1, Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego. Formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek piechoty. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1968, s. 1–250.
  • Kazimierz Płoński: W szeregach służby zdrowia 2 AWP: ze wspomnień lekarza 2 Armii WP. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1969.
  • Kazimierz Kaczmarek: Druga Armia Wojska Polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
  • Paweł Wieczorkiewicz: Historia polityczna Polski 1935–1945. Warszawa: Zysk i S-ka, 2005, s. 1–759. ISBN 978-83-7785-425-9.
  • Jacek Rudnicki: Wszystko co małe jest piękne. Szczecin: ISPL Jacek Rudnicki, 2010, s. 1–207. ISBN 978-83-931670-0-5.
  • Janusz Adamski: Od Kocka do Szczecina. Szczecin: 109 Szpital Wojskowy, 1993.
  • Marcin Sygut: 70-lecie 109 Szpitala Wojskowego z Przychodnią SP ZOZ w Szczecinie. Szczecin: 109 Szpital Wojskowy, 2014. ISBN 978-83-7518-717-5.
  • Oficjalna strona szpitala

Read other articles:

Untuk kegunaan lain, lihat PAS (disambiguation). Partai Aksi dan Solidaritas Partidul Acțiune și SolidaritateSingkatanPASPresidenIgor Grosu (Pj)Sekretaris JenderalAndrei SpînuPendiriMaia SanduDibentuk15 Mei 2016; 7 tahun lalu (2016-05-15)Kantor pusatMaria Cebotari 9/1, ChișinăuSayap pemudaPemuda PASKeanggotaan (2020)13,000IdeologiLiberalisme[1][2]Pro-Eropanisme[3][4]Posisi politikKanan tengah[5][6][7]Afiliasi EropaPartai R...

 

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: List of Huddersfield Town A.F.C. seasons – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (September 2014) (Learn how and when to remove this template message) Chart of Huddersfield Town League Performances This is a list of all the seasons played by Huddersfield ...

 

Габріель Юркіч (24 березня 1886 року — 25 лютого 1974 року) — хорватський художник. Весна Джирарді-Юркич, Весна Джірарді-Юркіч (хорв. Vesna Girardi-Jurkić; нар.15 січня 1944 — пом. 25 серпня 2012) — хорватська археолог і музеолог. Юркіч — термін, який має кілька значень. Ця сторінка зна

French actor and director Charles DullinBorn8 May 1885Yenne, Savoie (now France)Died11 December 1949(1949-12-11) (aged 64)Paris, FranceOccupation(s)Film director, actor Charles Dullin (French pronunciation: [ʃaʁl dylɛ̃]; 8 May 1885 – 11 December 1949) was a French actor, theater manager and director. Career Dullin began his career as an actor in melodrama[1]:185 In 1908, he started his first troupe with Saturnin Fabre, the Théâtre de Foire, where they staged works...

 

Cet article est une ébauche concernant la Marne et les monuments historiques français. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?) selon les recommandations des projets correspondants. Château de LageryL'escalier renaissance du château.PrésentationType ChâteauDestination actuelle habitation, fermeConstruction XIIIe et XVe sièclesXVIe sièclePropriétaire privéPatrimonialité  Inscrit MH (1992, château)LocalisationPays FranceRégio...

 

PT BISI International TbkJenisPublikKode emitenIDX: BISIIndustripertanianDidirikan1983KantorpusatSurabaya, IndonesiaTokohkunciTjiu Thomas Effendy (Komisaris Utama)Jemmy Eka Putra (Direktur Utama)>ProdukJagung HibridaPendapatan Rp 2.265 triliun (2018)Laba operasi Rp 505.499 miliar (2018)Laba bersih Rp 403.822 miliar (2018)Total aset Rp 2.765 triliun (2018)Total ekuitas Rp 2.309 triliun (2018)Karyawan 623 orang (2017)AnakusahaPT Tanindo Intertraco PT Multi Sarana Indotani PT Tanindo Subur Pr...

FondantKue pengantin ditutup dan dihias dengan fondantJenisPengananTempat asalPrancisBahan utamaFondant tuang: gula, air, gelatin, gliserolFondant gulung: gula, air, gelatin atau agar-agar, gliserol  Media: Fondant Lapisan fondant, juga biasa disebut hanya sebagai fondant (/ˈfɒndənt/, dari bahasa Prancis: [fɔ̃dɑ̃] listenⓘ), adalah lapisan gula yang digunakan untuk menghias atau memahat kue dan kue kering. Terbuat dari gula, air, gelatin, lemak nabati atau mentega, dan g...

 

ノルウェー史上初の候補作『脱出地点(英語版)』を監督したアルネ・スコーウェン(英語版)。 ノルウェーは1957年に初めてアカデミー国際長編映画賞[nb 1]に映画を出品した。最初の20年間では2作品のみであったが、1980年からは失格となった1983年を除いて毎年出品している。 アカデミー外国語映画賞はアメリカ合衆国の映画芸術科学アカデミー(AMPAS)が主催...

 

Israeli photographer (born 1987) This article is an orphan, as no other articles link to it. Please introduce links to this page from related articles; try the Find link tool for suggestions. (February 2016) Abir SultanBorn1985IsraelNationalityIsraeliKnown forphotographyMovementIsraeli art, photojournalismWebsitewww.abirsultan.com Abir Sultan (born 1985) is an Israeli photographer.[1][2] Biography Sultan was born in Israel in 1985. He began to work as photographer in the ...

1993 soundtrack album by various artistsSliver: Music from the Motion PictureSoundtrack album by various artistsReleasedJune 1, 1993GenrePop, rock, danceLength55:15LabelVirgin Movie MusicProducervarious; for album: Tim Sexton (executive album producer)Singles from Sliver: Music from the Motion Picture Can't Help Falling in LoveReleased: May 10, 1993 Carly's SongReleased: 1 November 1993 Sliver: Music from the Motion Picture is a soundtrack album for the 1993 film Sliver. It peaked at ...

 

Swedish/American music artist (1882–1920) Walleni in the opera Daria at Kungliga Operan in 1907 Walleni in the role of Anita in the opera La Navarraise at Kungliga Operan in 1906 Lilly Walleni is the stage name of Sanna Klara Vallentin (1875–1920), a Swedish mezzo-soprano. Thanks to her powerful voice and her dramatic temperament, she is remembered in particular for the Wagner roles she performed in Germany's principal opera houses as well as in Stockholm. From 1911 to 1916, she was engag...

 

WK sprint 1975 Kampioenschapinformatie Plaats Göteborg Gastland  Zweden IJsbaan Ullevi Type baan Openlucht, kunstijs Editie 6 Datum 15-16 februari 1975 Organisator ISU Soort vierkamp Sprintvierkamp Eindrangschikking mannen Winnaar Vlag van Sovjet-Unie Aleksandr Safronov (1e titel) Tweede plaats Vlag van Sovjet-Unie Jevgeni Koelikov Derde plaats Vlag van Sovjet-Unie Valeri Moeratov Eindrangschikking vrouwen Winnaar Vlag van Verenigde Staten Sheila Young (2e titel) Tweede plaats Heike Lan...

Основная статья: Список плотин и водохранилищ США[en]. Ниже представлен список плотин и водохранилищ американского штата Калифорния. Всего в Калифорнии насчитывается более 1400 плотин, имеющих официальное название, и более 1300 водохранилищ, также имеющих официальное назван...

 

Former trade union in Indonesia This article is an orphan, as no other articles link to it. Please introduce links to this page from related articles; try the Find link tool for suggestions. (January 2017) Serikat Buruh Daerah Autonoom ('Trade Union of Autonomous Government Employees', abbreviated SEBDA) was a trade union in Indonesia.[1][2] SEBDA organized local government employees at the kabupaten and autonomous town level.[3] The union was founded in June 1947.[...

 

Political party in Chile National Renewal Renovación NacionalPresidentFrancisco ChahuánSecretary-GeneralDiego SchalperFounded29 April 1987Registered28 January 1988Merger ofNational Union MovementIndependent Democratic Union splintersNational Labour Front[1][2]HeadquartersAvenida Antonio Varas 454, Providencia, Santiago, ChileYouth wingYouth of National Renewal (JRN)Women's wingMujeresRNIndigenous wingPueblos Originarios RNMembership (2017)31,214 (4th in Chile)[3]...

Jiang Guangnai蒋光鼐Governor of Fukien ProvinceIn office7 December 1932 – 20 December 1933Preceded byYang Shu-chuangChen Nai-yuan (acting)Fang Sheng-tao (acting)Succeeded byChen Yi Personal detailsBorn17 December 1888Dongguan, GuangdongDied8 June 1967(1967-06-08) (aged 78)Beijing, People's Republic of ChinaNationalityChinesePolitical partyKuomintangMilitary serviceAllegiance Republic of ChinaRankLieutenant GeneralCommands19th Route Army Jiang Guangnai (simplified Chine...

 

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: The Magnificent Ambersons 2002 film – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (September 2015) (Learn how and when to remove this template message) 2002 American TV series or program The Magnificent AmbersonsDVD coverGenreDramaBased on The Ma...

 

This article relies excessively on references to primary sources. Please improve this article by adding secondary or tertiary sources. Find sources: International Symposium on Computer Architecture – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (September 2011) (Learn how and when to remove this template message) ISCA, International Symposium on Computer ArchitectureStatusActiveGenreComputer Architecture ConferenceInaugurated1973Most recent2023 (Orlando...

Shogo Taniguchi Shogo Taniguchi selama Tamagawa Clasico - pertandingan antara FC Tokyo dan Kawasaki Frontale - dimainkan di Stadion Ajinomoto 16 April 2016.Informasi pribadiNama lengkap Shogo TaniguchiTanggal lahir 15 Juli 1991 (umur 32)Tempat lahir Prefektur Kumamoto, JepangPosisi bermain GelandangInformasi klubKlub saat ini Kawasaki FrontaleNomor 5Karier senior*Tahun Tim Tampil (Gol)2014– Kawasaki Frontale 226 (17)Tim nasional2015- Jepang 2 (0) * Penampilan dan gol di klub senior ha...

 

Agama insularis Status konservasiRisiko rendahIUCN203796 TaksonomiKerajaanAnimaliaFilumChordataKelasReptiliaOrdoSquamataFamiliAgamidaeGenusAgamaSpesiesAgama insularis Chabanaud, 1918 lbs Agama insularis, atau insular agama, adalah sebuah spesies kadal dalam keluarga Agamidae. Spesies tersebut adalah kadal kecil yang ditemukan di Pulau Rooma, Guinea.[2] Referensi ^ Trape, J. & Wagner, P. (2013). Agama insularis. The IUCN Red List of Threatened Species. IUCN. 2013: e.T203796A2771486...

 

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!