Żabcze

Żabcze

wieś
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	hrubieszowski
Gmina	Dołhobyczów
Liczba ludności (2021)	208[2][3]
Strefa numeracyjna	84
Kod pocztowy	22-540[4]
Tablice rejestracyjne	LHR
SIMC	0887138[5]
Położenie na mapie gminy Dołhobyczów Żabcze
Położenie na mapie Polski Żabcze
Położenie na mapie województwa lubelskiego Żabcze
Położenie na mapie powiatu hrubieszowskiego Żabcze
50°32′31″N 24°00′12″E[1]

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Żabcze

Żabcze – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie hrubieszowskim, w gminie Dołhobyczów^[5][6].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego.

Wieś stanowi sołectwo gminy Dołhobyczów^[7].

Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Barbary w Oszczowie^[8].

Geografia

Żabcze położone jest w południowo-wschodniej części województwa lubelskiego w sąsiedztwie z Ukrainą. Wieś o charakterze rolniczym i zabudowie zagrodowej. Żabcze to siódma co do wielkości miejscowość gminy Dołhobyczów. Od Hrubieszowa oddalone jest o 37,2 km, od Zamościa 72,9 km, od Lublina 159 km, od Warszawy 334 km. Najbliższe przejście graniczne znajduje się w Dołhobyczowie i oddalone jest o 7,8 km.^[9]

Demografia

Według Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2011 roku liczba ludności we wsi Żabcze to 224 z czego 51,8% mieszkańców stanowią kobiety, a 48,2% ludności to mężczyźni^[10]. Miejscowość zamieszkuje 3,8% mieszkańców gminy. W latach 1998–2011 liczba mieszkańców zmalała o 27,0%. 57,1% mieszkańców wsi Żabcze jest w wieku produkcyjnym, 17,9% w wieku przedprodukcyjnym, a 25,0% mieszkańców jest w wieku poprodukcyjnym.^[11]

Historia

Wieś tenuty poturzyńskiej w XVIII wieku^[12]. Według Słownika geograficznego Królestwa Polskiego z roku 1895, Żabcze, wieś w powiecie tomaszowskim, gminie Poturzyn, parafii Oszczów, około pół mili oddalone od Poturzyna. Wieś leży na dwu stokach gór ku sobie zwróconych, mając w dole łąki i ogrody. Żabcze posiadały około 1895 roku 60 domów i 379 mieszkańców w tym 20 wyznania rzymskokatolickiego, 650 mórg roli ornej 45 mórg łąk, 63 mórg lasu. Ludność trudni się rolnictwem. Cerkiew filialna parafii Poturzyn, zbudowana z drzewa, kiedy erygowana nie wiadomo. Folwark Żabcze należał do dóbr poturzyńskich i posiadał 351 mórg roli, 45 mórg łąk, 97 mórg łasu^[13].

W 1492 r. wieś należała jako dzierżawa do Mikołaja Rogali z Wereszyna, zaś w XVI-XVIII stuleciu należała już do starostwa bełskiego. Według lustracji z 1564/65 r. na 5 łanach (84 ha) gruntów było 13 kmieci, karczmarz. Dochód z wsi wynosił 76 zł 6 gr. W XVIII w. wieś częściowo znajdowała się w posiadaniu Rulikowskich. W poł. XIX w. należała do Wojciechowskich. Według spisu z roku 1827 było tu 42 domów 264 mieszkańców. W 1880 r. wieś liczyła 60 domów i 379 mieszkańców; zaś wg spisu ludności z r.1921 - 81 domów oraz 527 mieszkańców, w tym 23 Żydów i 453 Ukraińców.^[14] Majątek ziemski w 1930 r. liczył 291 ha, należał do Józefa Rulikowskiego.^[15] W 1938 r. w ramach akcji repolonizacyjnej zburzono cerkiew w Żabczu.^[16] W marcu 1944 r. w Żabczu dochodziło do ataków ukraińskich nacjonalistów, w czasie jednego z ataków zginęło 30 ludzi.^[17]

Prawdopodobnie równocześnie z budową cerkwi (przełom XVII i XVIII w.) założono cmentarz grzebalny w kształcie czworoboku o powierzchni 0,35 ha. Cmentarz ten funkcjonował do końca II wojny światowej. W czasie budowy drogi w latach siedemdziesiątych XX w. został częściowo uszkodzony.^[18]

Ludzie związani z Żabczem

Urodził się tu Jan Leonowicz, ps. „Burta” (ur. 15 stycznia 1912, zm. 9 lutego 1951 w Nowinach) – członek SZP-ZWZ-AK, działacz WiN, dowódca oddziału partyzanckiego na Lubelszczyźnie.

W Żabczu mieszkali rodzice^[19] Bolesława Prusa (Aleksandra Głowackiego) – polskiego literata, autora powieści "Lalka". Ojciec pisarza pracował w majątku Woyciechowskich jako oficjalista.^{[14][20][21][22]}

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 162815
2. Wieś Żabcze w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-02-03] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
3. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-02-03] .
4. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1617 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
5. TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
6. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-11-18]. brak numeru strony
7. Jednostki pomocnicze gminy Dołhobyczów. Urząd Gminy Dołhobyczów. [dostęp 2016-01-07].
8. Opis parafii na stronie diecezji
9. Opracowano na podstawie Google Maps
10. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
11. Wieś Żabcze w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2019-07-11] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
12. Wiesław Bondyra, Własność ziemska w województwie bełskim w czasach saskich, Lublin 2015, s. 41.
13. Żabcze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 709 .
14. Wiesław Bondyra, Słownik historyczny miejscowości województwa zamojskiego, Lublin - Zamość 1993 [1]
15. Mapa majątków ziemskich na Lubelszczyźnie
16. Akcja burzenia cerkwi prawosławnych na Chełmszczyźnie i południowym Podlasiu [2]
17. Kalendarz Pamięci Ludobójstwa na Kresach - MARZEC
18. Serwis Nekropole
19. Dom Bolesława Prusa [w] Tygodnik Zamojski nr 27/2011
20. Informacje ze strony gminy Dołhobyczów
21. Prus. Śledztwo biograficzne [w] Uważam Rze. Historia, nr 8/2017
22. Związki Bolesława Prusa z Wożuczynem [w] „Zamojski Kwartalnik Kulturalny”, nr 4/2012, s. 89 -92. [3]

Linki zewnętrzne

• Zdjęcia Żabcza w serwisie eholiday [4]
• Akta gruntowe tyczące się cerkwi parafialnych. Dekanat tyszowiecki, Parafia Poturzyn, filie: Żabcze i Witków [5]
• Cegły dworku w Żabczu, zbiory muzeum w Hrubieszowie [6]
• Zdjęcia zburzonej cerkwi w Żabczu [7]