Żółwin (województwo mazowieckie)

Żółwin

wieś
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	pruszkowski
Gmina	Brwinów
Liczba ludności (31–12–2020)	1688[2]
Strefa numeracyjna	22
Kod pocztowy	05-807[3]
Tablice rejestracyjne	WPR
SIMC	0000773
Położenie na mapie gminy Brwinów Żółwin
52°06′26″N 20°43′52″E[1]
Strona internetowa

Żółwin – wieś w Polsce, położona w województwie mazowieckim, w powiecie pruszkowskim, w gminie Brwinów^[4][5].

W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa warszawskiego.

Wieś szlachecka Żółwinie położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie błońskim ziemi warszawskiej województwa mazowieckiego^[6].

Wieś Żółwin położona jest na skraju Lasów Młochowskich od strony wschodniej. Sąsiaduje z miejscowościami takimi jak: Owczarnia od zachodu, Podkowa Leśna od północy, od południa zaś z terenami gmin Nadarzyn i Grodzisk Mazowiecki. Jest jednym z trzech sołectw (wraz z Owczarnią i Terenią), które nie są terytorialnie powiązane z pozostałą częścią gminy Brwinów. Oddziela je miasto Podkowa Leśna, należące do powiatu grodziskiego.

Historia

Wieś i folwark Żółwin były częścią powiatu błońskiego, w gminie Młochów w parafii Brwinów już w 1580 roku, wzmiankowane jako dobra jedno łanowe Józefa Parzniewskiego oraz Katarzyny Rogowskiej^[7].

W 1852 r. 35-letnia wówczas hrabina Michalina Rzyszczewska z rodu Radziwiłłów, żona Leona Rzyszczewskiego herbu Pobóg, kupiła Żółwin, Kopaną i Grudów^[8][9]. W czerwcu 1853 roku rozpoczęto budowę słynnego pałacu w Żółwinie, według projektu Józefa Bobińskiego, gdy Michalina Rzyszczewska wróciła z podróży do Wenecji^[9]. Bardzo często zmieniał on właścicieli. Należał do Eustachego Marylskiego, następnie do rodziny Zielińskich, a później do Szellerów. Od 1930 roku właścicielem majątku był Michał Natanson^[10]. W 1940 roku odkupił go Henryk Witaczek, związany z Centralną Doświadczalną Stacją Jedwabniczą w Milanówku^[11]. W majątku zaczęto uprawiać morwę, a w końcu powstała duża plantacja, służąca przez wiele lat celom badawczym i doświadczalnym. Pałac w Żółwinie zaś stał się schronieniem dla wielu wygnańców z Kresów Wschodnich, a po upadku powstania warszawskiego – dla warszawiaków. Wśród gości państwa Witaczków było wiele znanych osób, m.in. Maria Dąbrowska, Ewa Szelburg-Zarembina, Ferdynand Ossendowski.

Po wojnie dwór należał do Instytutu Włókien Naturalnych w Poznaniu – Zakładu Badawczego Jedwabiu Naturalnego w Żółwinie. Z biegiem lat jednakże otoczenie i sam dwór stawały się coraz bardziej zaniedbane. Współcześnie dwór należy do rodziny Prokopowicz i jest odrestaurowany^[12].

Stan obecny

W 2011 Żółwin liczył 1363^[13] mieszkańców i był jednym z 15 sołectw wchodzących w skład gminy Brwinów.

Wieś zatraca charakter rolniczy, znaczna część mieszkańców znajduje zatrudnienie w zakładach i firmach na terenie Warszawy i województwa mazowieckiego. Na terenie wsi funkcjonuje 177 podmiotów gospodarczych (w tym 146 osób prowadzących działalność gospodarczą)^[14], głównie zajmujących się usługami.

Na terenie wsi znajdują się atrakcyjne tereny budowlane i rekreacyjne – działki pod zabudowę jednorodzinną, domki letniskowe oraz działalność gospodarczą. Stopniowo rozbudowywana jest infrastruktura – sieć kanalizacyjna, wodociągowa, gazociąg, telefony, a także sieć dróg gminnych.

Znajduje się tu nowoczesna szkoła podstawowa wraz z oddziałami dawnego gimnazjum. Nowe przedszkole dla 150 dzieci otworzy swoje drzwi w 2020 roku^[15].

Działa Ludowy Klub Sportowy „Wolta”, oferujący jazdy konne dla początkujących oraz zaawansowanych. Ponadto na terenie wsi działa Ochotnicza Straż Pożarna.

W Żółwinie działa stowarzyszenie mieszkańców pod nazwą Stowarzyszenie Przyjaciół Żółwina i Tereni „Nasz Żółwin” działające na rzecz lokalnej społeczności, jej integracji, bezpieczeństwa na drogach, jak również rozwoju wspólnych zainteresowań i pasji^[16].

• 
  Dwór nad stawem
• 
  Remiza strażacka
• 
  Boiska Orlik
• 
  Szkoła podstawowa

Zabytki

• Dwór w Żółwinie
• Dwór w Zarybiu

Zobacz też

• Żółwiniec
• Żółwino
• Żółwiny

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 164021
2. BIP. Gmina Brwinów w liczbach [dostęp 2020-01-02].
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1627 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
4. Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
5. GUS. Wyszukiwarka TERYT.
6. Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 5: Mazowsze, Warszawa 1895, s. 278, Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku ; Cz.1, Mapa, plany, Warszawa 1973, k. 4.
7. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom XIV, strona 828.
8. Michalina ks. Radziwiłł na Nieświeżu h. Trąby [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2020-12-15] .
9. Z przeszłości – Zolwin.pl [online], zolwin.pl [dostęp 2020-12-15] .
10. Żółwin [online], Polskie Zabytki [dostęp 2020-12-15] .
11. Żółwin. Tajemnica uczonego awanturnika – Otwarty Przewodnik Krajoznawczy [online] [dostęp 2020-12-15]  (pol.).
12. GrażynaG. Adamska GrażynaG., Dwór w Żółwinie i jego tajemnice [online], cyfrowemazowsze.pl, 2009 .
13. Wieś Żółwin w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-12-21] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
14. Plan odnowy miejscowości Żółwin na lata 2011–2020. brwinow.bipst.pl. s. 11. [dostęp 2014-08-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-08)].
15. Dzień otwarty w przedszkolu w Żółwinie i plany rozbudowy szkoły [online], brwinow.pl [dostęp 2020-01-24] .
16. O Stowarzyszeniu „Nasz Żółwin” – Nasz Żółwin [online], naszzolwin.pl, 21 października 2019 [zarchiwizowane z adresu 2019-10-21] .

Linki zewnętrzne

• Żółwin 1, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 828 .