Chipre, en grècΚύπρος, en turcKıbrıs, es una illa situada dins lo bacin Levantin que constituís la partida la mai orientala de la mar Mediterranèa, sovent considerada coma europèa (politicament e culturalament[1]) mas situada a 69 quilomètres al sud de l'Anatolia (partida asiatica de la Turquia modèrna) e a 104 km a l'oèst de la Siria. Aquesta posicion empacha pas Chipre d'èsser membre de l'Union europèa, de facto per sa partida sud, de jure per tota l'illa. En 2010, èra poblada d’unes 1 100 000 abitants, majoritàriament de Chipriòts grècs (838 897 per la Republica de Chipre), amn una importanta minoritat turca, e tanben de Britanics installats dins d'enclavas militaras jos sobeiranetat de la Corona britanoca. Lo territòri de l'ille es ara divisat entre tres sobeiranatats de facto:
Aquesta de la Republica de Chipre (75% de la populacion de l'illa), la sola internacionalament reconeguda. Dispausa d'un sètge a l'ONU e es membre de l'Union europèa (UE). Deuriá exercir sa sobeiranetat sus l'ensemble de l'illa; mas contraròtla en practica pas que la partiada miègjornala (unes 53,6 % del territòri. Cal tanben sostraire la superfícia contrarotlafa (la « linha verta ») pels les cascos blaus de l'ONU es a dire 3,7 % de la superfícia totala).
Aquesta de la partida nòrd (36,3 % del territòri ocupats per l'armada turca dempuèi 1974, e tanben una partida de sa capitala Nicosia) autoproclamada Republica turca de Chipre del Nòrd (RTCN) lo 13 de novembre de 1983, qu'es reconegut pas que per la Turquia. La linha verta dicha « linha Attila », la separa del rèste del país. Es poblada gaireben pas que de Chipriòts d'origina turca (que formavan 18 % de la populacion abans 1974[2]) e per de Turcs eissits de la politica de colonizacion organizada a partir de 1974; un villatge mixte amb minoritat Chipriòta grèga, demora dins la peninsula de Karpassia o Kırpaşa. L'Organizacion de la conferéncia islamica acòrda demûèi 2004, a la RTCN l'estatut d'observator, jol nom d'« Estat turc de Chipre ». L'Azerbaitjan e lo Paquistan son los rares païses presentant lo desir de considerar aquesta Republica autoproclamada coma un Estat destriat.
Aquesta del Reialme Unit dins las enclavas britanicas d'Akrotiri e Dhekelia: al sud de l'illa (2,7 % d'aquesta), son doas basas militaras britannicas gardadas per l'anciana poténcia coloniala après l'indépendéncia de l'illa. Aquí tanben, unees vilatges mixtes demoran.
Lo plan de l'ONU, dich plan Kofi Annan, aprobat per l'Union europèa en 2004, aviá per objectiu d'unificar l'illa abans son integracion dins l'UE: es acceptat per 65 % dels Chipriòtas turcs, que permet una reconeissença legale da l'autonomia del territòri al sen de l'estat chipriòta, e dobrissent la linha verta, mas remandant per 75 % de l’electorat chipriòta grèc parce que limita a 33 % lo nombre de refugiats autorizats a tornar a çò d'eles e recuperar lors bens. De fach, quand, lo 1èr de mai de 2004, la Republica chipriòta dintrèt dins l'Union europèa (pasmensse l'Union europèa se disiá reticenta a acceptar una illa divisada), la partida nòrd se trapèt de facto exclusida. aquesta adesion es deguda subretot en granda partida a las pressions diplomaticas de la Grècia, que menaçava de blocar las 9 autras adesions previstas en 2004 (Chequia, Eslovaquia, Eslovènia, Estònia, Letònia, Lituània, Malta, Polonha e Ongria) se Chipre n'èra exclusida per de rason de partiment[3]. Es tanben precisat als tèrmes del protocòl n°10 del tractat d'adesion a l'Union europèa de 2003 que tota l'illa de Chipre aparten de jure a l'Union europèa, e tanben la partida escapant de facto al contraròtle de la republica de Chipre e ont l'acquesit comunautari es ajornat. L'estatut de l'illa es donc vengut un punt de contenciós màger de las relacions entre la Turquia e l'Union europèa. Pasmens sul terren dels progresses foguèrn fachs cap a un estatut federal de facto, las doas entitats avent dobèrt de punts de passatge dins la linha Attila e permetèt als abitants de cada costat d'anar dins l'autre.
Istòria
A causa de son posicionament geografic, l'illa es dempuèi de sègles un punt de liagam entre l'Euròpa d'un costat, l'Anatolia, las còstas de Orient Mejan e de l'Egipte d'un autre costat. Per Georges Duby, « pòsta avançat, relais, luòc d'encontra, luòc d'escambi, es a aquesta foncion quo lo país [Chipre] deu sa prosperitat sempre reconqueridas, que deu lo treslús de sas civilizacions, de contunh enriquidas per d'autras culturas. Mas es tanben a aquesta foncion que Chipre deu sas misèrias, tèrra cobejat, de contunh, envasida, pilhada, partejada. »[4].
Geografia
La superfícia de l'illa de Chipre es de 9 251 km2.
Se trapa una granda varietat de païsatges, amb los massís montanhoses del Troodos e de Kyrenia que s’auçan jos la fòrça tectonica exercida per las placasafricana e eurasiatica; la penisula de Karpassia/Kırpaşa es un salhent de falha. Lo nom de l'illa es indissociable dels jaces de coire expleitat dins l'Antiquitat: es aquí que foguèron expleitadas las primièras minas de coire natiu, que permèron a las civilizacions minoïca, micenianas e fenicianas de prosperar. Organisèron lo comèrci del metal roge en Mediterranèa, fins a que los Romans la nomenèron aes cyprium (literalament « metal de Chipre »), eissit del grèc ancian Κύπρος designant l'illa. Un climat sec local règna dins la region de Nicosia, dins un escastre fòrça mediterranèu ont la mar dona de frescor pendent los longs meses d’estiu. Temperatura mejana en genièr: 11,9 °C ; temperatura mejana en julhet: 26,6 °C; pluèja en genièr, 55 mm; pluèja en julhet: 0 mm (Font: Météo-France).
Economia
Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !
Biodiversitat
Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !
Mites
Divesa de l'amor, Afrodita, nomenada Vènus pels Romans, es nascuda de l'escuma de la mar. Seriá estat pel vent d'oèst, lo Zefir sus las broas de Chipre. Una tradicion situa lo luòc de naisséncia d'Afrodita al luòc del litoral nomenat Petra tou Romiou (« lo ròc del Grèc »), un ensemble de bauces e de ròcs impressionants, un pauc a l'èst de l'anciana Pafòs. Se dich qu'aqueste ròc, plantat dins la mar a una desena de mètres de la riba, a la punta d'una calanca, auriá estat lançada là per un titan que l'auriá arrancat a la cedena montanhosa del Pentadactil, au nòrd de Nicosia. Lo « Pentadactils » (de penta, cinc dactylos, det) designa una montanha que la forma plan particulara correspond, segon la legenda, a la pesada daissada per la man qu'arraquèt lo naut del mont per lo getar a la mar. De l'escuma provocada per la casuda d'aqueste ròc dins l'aiga seriá nascuda la divesa de l'Amor, Afrodita. La legenda dich que quand òm s'i banha a mièja nuèch un ser de luna plena, se viurà un amor eternal[5].
Yoann Kassianides, La politique étrangère américaine à Chypre (1960-1967), L'Harmattan, Paris, 2005, ISBN: 2-7475-8459-3.
Étienne Copeaux, Claire Mauss-Copeaux, Taksim! Chypre divisée, Aedelsa, Lyon, 2005. L'ouvrage le plus récent en français, basé sur une enquête parmi la population, entre 1995 et 2005. Les auteurs, chercheurs au CNRS, sont spécialistes de la Turquie contemporaine et de la mémoire des conflits. Compte rendu en ligne.
Alain Blondy, Chypre, Paris, PUF, Que sais-je? n°1009, 1998.
(el) Alain Blondy, Η Κύπρος, μετάφραση Ευγενία-Ηλιάνα Καλαμπόκη, Athina, Daedalus-Zaharopoulos, 2002, 167 p.
(nl) Alain Blondy, Geschiedenis van Cyprus, ’s-Hertogenbosch, Facta, 2000, 128 p.
Alain Blondy, « Malte et Chypre. Identité et diversité des destins de deux îles de Méditerranée », dans Manuel Jaén et Fernando Martínez, El Mediterráneo confluencia de culturas. La Méditerranée, confluence de cultures, Almeria, Servicio de Publicaciones de l’Universidad de Almeria, 2002, p. 505-514.
Alain Blondy, « Chypre ou l’Europe aux portes de l’Orient », Cahiers de la Méditerranée, Modernité et insularité en Méditerranée, 68, 2004, p. 59-74.
(en) Alain Blondy, « The silent Martyrdom of Cyprus », dans Cyprus Europe: The Last Millenium. 50 years European Union, Cyprus, OEB, 2007, p. 35-42.
