De Onze-Lieve-VrouwekerkGezicht op het centrum van Temse met de kaai op de voorgrondDe Temsebrug is de meest stroomafwaarts gelegen brug over de Schelde
Temse (Frans: Tamise) is een gemeente in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen, en is gelegen in het Waasland. Temse ligt aan de Schelde en is bekend van het inmiddels opgeheven scheepsbouwbedrijf Boelwerf en om de Scheldebrug (officiële naam: Temsebrug), de langste brug van België (365 meter). De gemeente telt ruim 31.000 inwoners, die worden Temsenaars genoemd.
Toponymie
Temse in de 1e helft van de 17e eeuw - Afbeelding uit Flandria Illustrata (1641)
Temse wordt voor het eerst vermeld onder de naam Temsica[1] in een akte uit 941 waarin graaf Arnulf I van Vlaanderen een reeks bezittingen aan de Gentse Sint-Pietersabdij teruggeeft die zijn voorgangers afgenomen hadden.[2] Verder komen ook schrijfwijzen zoals Temseca, Tempseca en Thamisia voor in middeleeuwse akten en andere documenten.[1] In oudere Nederlandse teksten wordt de plaatsnaam als Themsche of Temsche geschreven; de laatste spelling was officieel tot 1946.
Als oorsprong voor de naam ‘Temse’ wordt doorgaans een Gallo-Romeinse vorm *Tamisiacum of *Tamasiacum gereconstrueerd. Plaatsnamen op -(i)acus of -(i)acum (met een Gallisch achtervoegsel -acos of -acon) zijn veelal afgeleid van Latijnse of inheemse persoonsnamen en ontstonden tussen de eerste en de vierde eeuw.[3] Volgens deze analyse zou Temse toebehoord hebben aan iemand met de Gallische naam *Tamasios of *Tamisios. Hierin kunnen we de Proto-Indo-Europese wortel *temH- herkennen, die ook opduikt in het Welshe woord tywyll ‘duisternis’ en in het Nederlandsedeemster. *Tamasios of *Tamisios zou dan zoveel betekenen als ‘de donkere’ of ‘de donkerharige’.[4]
Volgens een concurrerende analyse zou *Tamisiacum of *Tamasiacum niet afgeleid zijn van een persoonsnaam, maar van de naam van een waterloop.[5] De Proto-Indo-Europese wortel *temH- blijft hierbij geldig, dus het zou over een ‘donkere waterloop’ gaan, een verklaring die ook voor de Demer en voor de Theems wordt aangehaald. Welke afleiding – van een persoon of van een waterloop – ook correct is, het valt op dat Temse de Wet van Grimm niet heeft doorgemaakt: de ontwikkeling *t > Germaans *þ > Nederlandsd (zoals in Demer van *Tamara) heeft hier niet plaatsgevonden. Dit kan het gevolg zijn van invloed van de Romaanse talen, waar deze klankwet niet geldt.[4]
Net als andere plaatsen die al in de middeleeuwen over de taalgrens heen bekend waren, heeft Temse een Franse naam die een eigen klankontwikkeling heeft doorgemaakt. In een akte uit 1221 waarin burggraaf Zeger III van Gent afstand doet van enkele tienden ten voordele van de bisschop van Doornik, wordt Temse als Thamisia vermeld,[6] een naam die in het hedendaagse Frans Tamise zal worden. Merk op dat in de Franse variant van de naam het achtervoegsel -(i)acum ontbreekt, zoals dit ook het geval is bij Geldenaken (van *Geldoniacum) en Jodoigne (van *Geldonia).[7]
Geschiedenis
De oudste archeologische sporen van bewoning gaan terug tot de steentijd. Er zijn onder meer vondsten gedaan uit de late bronstijd, de ijzertijd en de Gallo-Romeinse periode. De kerstening van de gemeente vond plaats voor 772 en in 864 werd het dorp aan de Blandinusabdij te Gent geschonken door de Graaf van Vlaanderen, de gemeente bleef tot 1460 in beheer van een riddervoogd van deze abdij. In 1264 werd een wekelijkse markt ingericht en vanaf 1519 door Karel V uitgebreid met een jaarmarkt.[8] Op 7 juli 1684 woedde er een grote brand door Temse waarbij een groot deel van het dorp vernield werd.[9] in 1759 bracht Karel van Lorreinen een bezoek, waarbij een grote cavalcade werd georganiseerd.
In 1912 vond de Internationale Vliegweek voor Watervliegtuigen plaats, de meeting was opgezet voor de beoordeling van watervliegtuigen die eventueel ingezet konden worden in Belgisch Congo.[10][11] Er werden proeven uitgevoerd met een eigen vliegtuig door vijftien piloten uit België, Frankrijk en Duitsland. Het was het grootste evenement uit de geschiedenis van Temse.[12]
Tijdens de Eerste Wereldoorlog verscheen het frontblaadje Onze Temschenaars als bindmiddel tussen het thuis- en oorlogsfront. Er sneuvelden 63 Temsenaars en elf opgeëisten bezweken in kampen.[13] Ook werden Theofiel Maes en Kamiel Van Buynder op 14 juli 1917 in Fort 4 te Mortsel gefusilleerd omwille van spionageactiviteiten. Ze waren actief geweest voor de spionagedienst met de codenaam Theo, deze had tot doel het Belgisch leger in te lichten over de bewegingen van de Duitse troepen.[14]
Instituut Sint-Amelberga, met een bas-reliëf in arduin, door steenbeeldhouwer Werner Heyndrickx.
De decanaleOnze-Lieve-Vrouwekerk. De stichting in 770 wordt toegeschreven aan de heiligeAmelberga, van deze eerste bidplaats zijn echter tot op heden geen sporen teruggevonden. Wel zijn er sporen teruggevonden van een latere romaanse driebeukige kruiskerk. In 1495 werd de kerk ernstig beschadigd door een brand en werd ze op speciale belasting van Filips De Schone weer opgebouwd. Omstreeks 1720 werd de vieringstoren heropgebouwd naar ontwerp van Egidius Adriaan Nijs.[15]
In de kerk bevinden zich onder meer de schilderijen Taferelen uit het leven van de Heilige Amelberga (toegeschreven aan Jan Baptist Le Saive, begin 17de eeuw), Christus aan het Kruis (Pieter Van Mol, tweede kwart 17e eeuw), de Heilige Familie (1652) en Sint Sebastiaan (beide Cornelis Schut, 1650), Job op de mesthoop (Egidius Smeyers, 17de - 18de eeuw), Laat de kleinen tot mij komen (1636) en Sint-Jan op Patmos (17de - 18de eeuw).[15]
Maalderij de Molens van Temse uit 1912. In het vijf bouwlagen tellende gebouw bevindt zich een haverpletter. Volgens de overlevering was er in het verleden een bloemmolen gevestigd.[20]
De Vlietmolen aan de Wilfordkaai. Het gebouw dateert uit het derde kwart van de 17de eeuw. Het waterrad is vervangen door een klein imitatierad.[21]
Een bronzen standbeeld van Jommeke door Valeer Peirsman in opdracht van Jef Nys. Het werd onthuld op 27 september 1998.
De beeldengroep De kaailopers van Valeer Peirsman op de Wilfordkaai. Drie beelden van de beeldengroep zijn gebaseerd op authentieke kaailopers (scheepslossers en -laders van voor de Tweede Wereldoorlog) met name Alfons Gosselin (den bruine), Désiré Aelbrecht (de mekker) en Frans Vervynckt (de schele wringer).[23] De beeldengroep werd officieel onthuld op 25 mei 1991.[19]
Het Scheldepark en de vijver zijn wat rest van de middeleeuwse burcht van Temse. In het park herinnert het beeldhouwwerk De Leeuw van Vlaanderen van Frans Van Havermaet aan deze periode. De burcht werd eind van de 18de eeuw afgebroken en vervangen door het kasteel. Ook dit kasteel werd later afgebroken voor de bouw van het gemeentelijk zwembad.[24] De familie Janssens de Varebeke was de laatste eigenaar van het kasteeldomein.[19]
Het Gemeentemuseum bevindt zich in de Kasteelstraat 16 en herbergt een vaste tentoonstelling gewijd aan het thema Temse en de Schelde. Daarnaast bevindt er zich een illustratief archief en een plaatselijk en historisch gebonden bibliotheek.[25] Tevens is er het Priester Poppemuseum, het is gevestigd in zijn geboortehuis in de naar hem vernoemde Priester Poppestraat 35.[26][27]
Temse ligt aan de Schelde en bezit, vanaf de monding gezien, de eerste brugverbinding over deze rivier. De hoogte bedraagt 2 meter, maar in het noorden ligt de helling van de Cuesta van het Waasland en loopt de hoogte op tot 26 meter. Ten oosten van Temse, langs de Schelde, ligt het natuurgebied Schausselbroek.
In het westen, in de wijk Cauwerburg, vindt men nog het Waesmeer, een groot zwemwater en recreatiedomein om een voormalige kleiput.
Demografie
Demografische evolutie voor de fusie
Bron:NIS - Opm:1831 t/m 1970=volkstellingen op 31 december; 1976= inwonertal per 31 december
Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente
Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977. De cijfers tot 1880 zijn zonder de deelgemeente Steendorp.
Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden
Bij de verkiezingen van april 1921 werd de lijst van de BWP door het kiescollege onder leiding van waarnemend vrederechter Paul Van De Perre niet aanvaard. Deze beslissing werd door de bestendige deputatie van Oost-Vlaanderen ongedaan gemaakt en in juli werden opnieuw verkiezingen gehouden. De katholieke partij met als lijsttrekker burgemeester Alfred Andries behaalde met 8 zetels de absolute meerderheid. De BWP met als lijsttrekker Kamerlid Bernard Van Hoeylandt behaalde 4 zetels en de liberale partij 1 zetel. Alfred Andries werd opnieuw benoemd als burgemeester. De katholieken Leo De Ryck, Albert Wilford en Isidoor Huys werden verkozen als schepen. In 1922 overleed Leo De Ryck en werd hij als schepen vervangen door De Caluwé. Eind 1923 overleed burgemeester Alfred Andries. Hij werd eind 1923 opgevolgd door Albert Wilford, die als schepen vervangen werd door Edward Cornelis.
Legislatuur 1927 - 1932
De katholieke partij met als lijsttrekker uittredend burgemeester Albert Wilford behaalde bij de verkiezingen van 1926 met 8 zetels op 13 opnieuw de absolute meerderheid. Albert Wilford bleef burgemeester, de katholieken Pieter Bolsens, Edward Cornelis en Isidoor Huys werden verkozen als schepen.
Legislatuur 1933 - 1938
De katholieke partij met als lijsttrekker Frans Boel behaalde bij de verkiezingen van 1932 met 8 zetels op 13 de absolute meerderheid. Frans Boel werd burgemeester, de katholieken Florent Beeckx, Edward Cornelis en Pieter Bolsens werden verkozen als schepen. Florent Beeckx overleed eind 1937 en werd als schepen vervangen door Alfons Van Britsom.
Legislatuur 1939 - 1946
De lijst Koncentratie, een kartel van de katholieke partij en het VNV behaalde bij de verkiezingen van 1938 de absolute meerderheid. Frans Boel bleef burgemeester, Pieter Bolsens, Edward Cornelis en Alfons Van Britsom schepen. In 1941 werd het volledig katholieke schepencollege op Frans Boel na vervangen. Juul De Frangh, Frans Smet (beiden VN) en Jean Boeykens werden schepen. Frans Boel overleed in 1943 en werd als burgemeester vervangen door schepen Juul De Frangh. Die bleef burgemeester tot de Bevrijding in september 1944. Edward Cornelis werd aangesteld als waarnemend burgemeester.
Legislatuur 1947 - 1952
De CVP behaalde met 9 zetels op 13 de absolute meerderheid. Lijsttrekker Georges Hebbinckuys, Albert De Ryck en August Verhulst werden verkozen tot schepen. Georges Hebbinckuys werd benoemd tot burgemeester en als schepen vervangen door Arthur Canfijn.
Legislatuur 1953 - 1958
Burgemeester Hebbinckuys was geen kandidaat meer. De CVP behaalde met 8 zetels op 13 opnieuw de absolute meerderheid. Lijsttrekker en eerste schepenAlbert De Ryck werd burgemeester. Arthur Canfijn, August Maes en August Verhulst werden verkozen als schepen. Eind 1954 nam De Ryck ontslag. Hij werd als burgemeester opgevolgd door schepen August Maes, die als schepen opgevolgd werd door Fernand Schuerman.
Legislatuur 1959 - 1964
De CVP met lijsttrekker uittredend burgemeester August Maes behaalde met 8 zetels op 13 opnieuw de absolute meerderheid. Felix Bulteel, August Verhulst en Fernand Schuerman werden verkozen tot schepen.
In de aanloop naar de verkiezingen werd bekend dat voormalig volksvertegenwoordigers en schepen Ingrid Meeus (Open Vld) zich niet opnieuw verkiesbaar zou stellen. Lijsttrekkers waren zittend burgemeester Luc De Ryck voor CD&V, voormalig 1e schepen Patrick Vermeulen voor Open Vld, Bert Bauwelinck (sp.a) voor het progressievekartelsp.a-Groen, Geert Vandersickel voor N-VA en Anne-Marie Peeters-Muyshondt voor Vlaams Belang.[35] Luc De Ryck (CD&V) bleef burgemeester, hij leidt een coalitie bestaande uit CD&V en N-VA. Samen vormen ze de meerderheid met 18 op 29 zetels.[36]
Uitslagen gemeenteraadsverkiezingen
Vóór de fusie van 1976
Onderstaande tabel toont de evolutie in de zetelverdeling van de gemeenteraad van Temse tussen 1921 en 1964.
bron: De getallen zijn gebaseerd op de Gazette van Temsche. De zetels van de gevormde coalitie krijgen als achtergrondkleur de partijkleur. De zetels van de lijst die de burgemeester levert, staan vetjes afgedrukt.
De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij staat in kleur. (*) 1976: PVDA / 1982: PVDA / 1988: KP-PVD / 1994: W.O.W. / 2006: Vivant / 2018: PATRICK
Natuur
Temse is gelegen langs de Schelde. Langs de oevers van de Schelde is er een groot slik- en schorregebied gelegen ter hoogte van het Kijkverdriet. Samen met onder andere het park van Temse, de Schauselbroekpolder en het Fort van Steendorp vormt dit een groot aaneengesloten natuurgebied met nestgelegenheid voor vele vogelsoorten. Het Fort van Steendorp is eveneens gekend als overwinteringsplaats en vijfsterrenhotel voor vleermuizen.
Ons Streven vzw en natuurpunt WAL zijn actieve plaatselijke natuurverenigingen. Ecotest vzw is als onafhankelijke natuurvereniging actief geweest sinds de jaren 1980 voor de bevordering van de natuurwaarden, maar is in de jaren 2000 opgegaan in de regionale afdeling van natuurpunt.
Ook is er het provinciaal domein De Roomakker in deelgemeente Tielrode.
Cultuur
Fragment uit Onze Temschenaars, de Temse krant uit het jaar 1917. Bewaard in de Universiteitsbibliotheek Gent.[38]De Gazette van Temsche was het lokale blad, met een dagelijkse editieOrde van de kaailopers
Kranten
Temse had vroeger verschillende kranten. De Gazette van Temsche, later Nieuwsblad van Temsche verscheen tussen 1861 en 1960 en werd uitgegeven door de familie Schuerman. De Schelde werd tussen 1882 en 1940 uitgegeven door de familie De Landsheer. Beide kranten verschenen op weekbasis.[39] Tijdens de Eerste Wereldoorlog startte Octaaf Bulterys het frontblaadje Onze Temschenaars met nieuws van het front en van Temse. Clemens De Landtsheer schreef de meeste teksten, deed het zet- en drukwerk en was mede-uitgever van deze gratis krant. Als de gebroeders Van Raemdonck sneuvelen is de oplage 2000 exemplaren. De krant verscheen tussen 1917 en 1919 en werd verspreid aan het front, in Temse en in vluchtelingen uit Temse in Nederland.[40] Sinds eind 2023 is er het tweewelijks krantje De Gazet van Temst, een uitbreiding van de onlinekrant Editietemse.be dat bestaat sinds 2008.
Spotnaam
Spotnaam voor de inwoners van Temse is azijnzekers als gevolg van de vele azijnbrouwerijen die er in de 18e eeuw ontstonden. Deze naam houdt mogelijk verband met het dialectwoord azijnzeiker of azijnpisser, dat "zuurpruim" betekent. Een andere bijnaam is tuysscher, iemand die met dobbelstenen speelt.[41] Van beide bijnamen werden door Valeer Peirsman op de beelden gemaakt, die op de Wilfordkaai werden geplaatst.
Ook vindt er jaarlijks een stripexpo plaats. Op de 5de verdieping van AC De Zaat bevindt zich een basreliëf van de Jommeke-figuren gecreëerd door beeldhouwer Harry Verbeke en aan de bibliotheek staat het standbeeld van Jommeke van de Temse beeldhouwer Valeer Peirsman. Hij creëerde o.a. het standbeeld van Jommeke in Middelkerke, in 2007 vervaardigde hij in opdracht van de gemeente Zoersel het beeld van Marcel Kiekeboe en in opdracht van de gemeente Kalmthout de buste van Willy Vandersteen. Hij maakte ook de beeldengroep De kaailopers op de Wilfordkaai.[43]
Muziek
Briqueville is een mysterieuze Belgische postmetal-band uit deelgemeente Steendorp, opgericht rond 2006 en debuutalbum in 2014. De leden hullen zich tijdens optredens in lange gewaden en dragen maskers, zodat niet gekend is wie de leden van de band zijn. Clement D'Hooghe (1899 - 1951) is dan weer een bekende componist, organist en dirigent, afkomstig uit de gemeente en met een zeer groot en gevarieerd oeuvre.
Uitgaan
Carnaval in Temse (maart 2015)
Het carnaval vindt jaarlijks plaats op de derde zater-, zo- en maandag na aswoensdag. De stoet gaat op zondag uit.[44] Ook in de drie deelgemeenten gaat viert men carnaval. In Tielrode en Steendorp vlak voor aswoensdag en in Elversele het weekend na aswoensdag. Voorts worden er jaarlijks verschillende evenementen georganiseerd zoals Temse op wielen en Temse in de wolken.
Zie Temsebrug voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Temse is bekend om de Temsebrug, de dubbele brug over de Schelde, waaronder de eerste brug ontworpen in 1870, door de Franse architect en ingenieur Gustave Eiffel. De brug is de langste van België (brug uit 1955 met lengte van 365 meter, brug uit 2009 met lengte van 374 meter) en is tevens een belangrijke transportverbinding tussen Oost-Vlaanderen en Antwerpen voor trein- en wegvervoer.
Belangrijke verkeersaders
De gemeente Temse is bereikbaar via de autosnelweg E17, afrit 15a (Haasdonk), 15 (Sint-Niklaas, Temse) of 14 (Sint-Niklaas-West). Bovendien loopt de gewestweg N16 dwars door het hart van de gemeente. Deze laatste weg steekt de Schelde over via de Scheldebrug. Gewestweg N41 loopt door deelgemeente Elversele en steekt de Durme over richting Dendermonde.
Spoorwegen
Zie Station Temse voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Ter herdenking van de 100-jarige verjaardag van de 'val van Antwerpen', was er op 4 oktober 2014 een historische treinrit gepland tussen Antwerpen en Temse met (de laatste actieve) stoomlocomotief41.195 uit de tijd van de Eerste Wereldoorlog.[57] Een panne van de stoomtrein gooide echter roet in het eten en het evenement moest afgelast worden.[58]
Vanaf de 13e eeuw kende Temse, samen met Rupelmonde, een bloeiperiode dankzij haar gunstige ligging aan de Schelde.
In het tweede kwart van de negentiende eeuw ontwikkelde de gemeente zich tot een industriecentrum. Zo werd er door de Engelsman Willam Wilford een zeildoekfabriek gesticht. Vervolgens ontstonden er tal van weverijen en spinnerijen. De textielnijverheid ging echter volledig teloor.[9] Temse werd vooral bekend omwille van de Boelwerf. Voor de reconversie van de site van de Boelwerf voorziet het project de Zaat in een ruimte voor nieuwe bedrijven, het nieuwe gemeentehuis en een gehele nieuwe wijk met park.
In Temse ligt tussen de N16 en de E17 de industriezone T.T.S. (Temse, Tielrode, Sint-Niklaas), waar meer dan tweehonderd bedrijven zijn gevestigd.
Onderwijs
In 1844 kwamen op vraag van de pastoor van Temse de Zusters van Vincentius a Paulo naar Temse om onderwijs voor meisjes in te richten. Dertig jaar later bouwen de zusters een klooster en een school. Ze bieden oorspronkelijk lager onderwijs aan, maar later wordt ook secundaire onderwijs aangeboden in de Beroepsschool Sint-Amelberga, wat later omgedoopt werd in het Instituut Sinte-Amelberga.[59] De school werd in 1983 gemengd en bleef groeien, wat leidde tot een nieuwbouw in 1987. In 1997 fusioneerde de secundaire school met het Sint-Willebrordusinstituut, maar het leerlingenaantal begon te dalen wat in 2010 leidde tot de sluiting van de school door gebrek aan leerlingen.[60]
In 1896 kwamen de Broeders van Liefde naar Temse. Ze hielden zich bezig met de organisatie van onderwijs in het Sint-Willebrordus Gesticht, wat later omgedoopt werd in het Sint-Willebrordusinstituut.[61] Dit was oorspronkelijk een jongensschool, dit zowel voor lager onderwijs als voor lager secundair onderwijs.[62] In 1997 fusioneerde de middelbare school met het Instituut Sinte-Amelberge. De Broeders van Liefde richtten ook een vrije vakschool op, die later omgedoopt werd tot Vrij Technisch Instituut.[63] Deze school fusioneerde in 1986 met het Sint-Willebrordusinstituut.
In 1948 besliste toenmalig minister van Onderwijs Camille Huysmans om een Rijksmiddelbare school op te richten in Temse, de Rijksmiddenschool (R.M.S) Temse.[64] Deze school bestaat ondertussen uit twee secundaire onderwijsinstellingen, met name Lyceum aan de Stroom[65] en een vestiging van Scholen Da Vinci, beide behorend tot de 'gemeenschapsonderwijs scholengroep Waasland'.
Gezondheidszorg
In Temse was een ziekenhuis Sint-Elisabeth en een materniteit Sint-Gabriël gevestigd. In 1977 werd ter vervanging van deze beide een nieuw gebouwd ziekenhuis geopend, De Pelikaan. Dit is heden een campus van het Algemeen Ziekenhuis Nikolaas.
Sport
Temse telde verscheidene clubs die in hogere afdelingen in competitieverband speelden. Volleybalclub VC Temse speelde zowel met de mannen als de vrouwen verschillende jaren in de hoogste afdeling. De vrouwenploeg werd tweemaal kampioen van België en won driemaal de beker van België. De gemeentelijke voetbalclub KSV Temse, ontstaan uit de fusie van Temsche SK en KFC Temsica in 1945, speelde vijf seizoenen in de derde klasse. Zaalvoetbalclub BST Temse speelde een seizoen in de eerste klasse.
De schaakclub Boey Temse speelde vele jaren in de eerste klasse en was drie maal op rij vicekampioen. Volleybalclub VV Temse speelde sinds 2007 enkele seizoenen in 1e nationale. KrachtbalclubKBK Temse won in 1996 de Beker van België en speelde tussen 1996 en 2017 21 seizoenen onafgebroken in de hoogste afdeling. KorfbalclubKC Temse speelde twee seizoenen in de hoogste afdeling van het veldkorfbal.
Ook werd er op 29 mei 2009 de Ronde van België georganiseerd in Temse. De eindstreep vond plaats op de Frank Van Dijckelaan.
Temsenaren
Geboren
Door de aanwezigheid van de materniteitSint-Gabriël (1936-1977[66]) en de materniteitsafdeling van ziekenhuis De Pelikaan (1977-1988) binnen de gemeentegrenzen van Temse lag het aantal geboortes tijdens die periode in deze gemeente hoog. Sommigen daarvan woonden nooit in Temse. Sinds de sluiting van de materniteit zijn er bijna geen geboortes meer in Temse.
↑ abGysseling, M. (1960). Temse. In Toponymisch Woordenboek van België, Nederland, Luxemburg, Noord-Frankrijk en West-Duitsland (vóór 1226).
↑Arnoul I le Vieux (941). DiBe ID 538. In Diplomata Belgica.
↑Lognon, A. (1979). Les noms de lieu de la France (Vol. 1). Paris: Librairie Honoré Champion, p. 76-77.
↑ abGysseling, M. (1973). De naam Pée. In Album Willem Pée. De jubilaris aangeboden bij zijn zeventigste verjaardag (pp. 203-206). Tongeren: George Michiels.
↑"Bij besluit (van de secretaris generaal van binnenlandse zaken Gérard Romsée) van 30 juni 1944 is de heer De Frangh, J., aangeduid om het ambt waar te nemen van burgemeester der gemeente Temsche, arrondissement Sint-Niklaas, in vervanging van de heer Boel, F., overleden" (Belgisch Staatsblad 02.07.1944, p. 3338); DE FRANGH Juul; Aan de bevolking van Temse; 2 juli 1944 (Erfgoedbank Waasland)
.svg){kind=small}
_-_312978_-_onroerenderfgoed.jpg)
.svg){kind=small}
