In het plaatselijke dialect (West-Vlaams) wordt de 'd' niet uitgesproken en wordt het dus Staen.
Geschiedenis
Op het grondgebied van Staden werden voorwerpen uit het neolithicum aangetroffen, wijzend op een nederzetting uit dit tijdvak.
In 1115 werd Staden voor het eerst vermeld, als Stathen. In de 12e of 13e eeuw zou er al een kerk hebben gestaan. Bestuurlijk was het Hof ter Staden de belangrijkste heerlijkheid, toebehorend aan de families Van Gistel (1280), Van Moorslede (midden 14e eeuw), Van Lichtervelde (vanaf eind 14e eeuw) en Van Noyelles (vanaf 1472). De heren van deze familie lieten een nieuw kasteel bouwen, dat in 1546 voor het eerst werd vermeld. In 1648 volgde verkoop aan Claudius de Carnin. Onder Frans bestuur werd de heerlijkheid in 1712 verheven tot Graafschap van Carnin en Staden.
In 1566 werden kerk en kasteel geplunderd door de geuzen.
Omstreeks 1870 was er bedrijvigheid van handel in boter en konijnen, vlas, guano, suikerbieten en oliekoeken. Ook ontwikkelden zich olieslagerijen. Begin 20e eeuw was er sprake van teelt en verwerking van cichorei.
De Eerste Wereldoorlog leidde, vanaf eind 1917, tot volledige verwoesting van het dorp, vooral door Britse offensieven. Vanaf oktober 1918 kwamen de geëvacueerden terug, voorlopig gehuisvest in noodwoningen. Vanaf 1920 vond de wederopbouw plaats. Het kasteel van Staden werd echter niet herbouwd, maar in de Kasteeldreve staat vlak bij de plek waar ooit het kasteel van deze adellijke geslachten stond, een in 1975 gemetselde gedenkbank met stenen van de kasteelruïne[1]. In 1943 vond een Brits bombardement op de dorpskom plaats, waarbij de kerk wederom werd verwoest. In 1955 werd het Duitse oorlogskerkhof van de Eerste Wereldoorlog ontgraven en de stoffelijke overschotten werden verplaatst naar het Deutscher Soldatenfriedhof Menen te Menen.
Na de Tweede Wereldoorlog gebeurde er een omschakeling van de landbouw naar groenteteelt met onder meer serreculturen, met daaraan gekoppeld de opkomst van talrijke 'diepvriesbedrijven'.
De gemeente bestaat naast Staden-centrum nog uit de deelgemeentenOostnieuwkerke en Westrozebeke, beide ten zuiden van Staden zelf. Staden zelf is goed voor ongeveer de helft van de totale bevolking van de gemeente. Op de grens van Staden, Westrozebeke en het naburige Poelkapelle ligt het gehucht en parochie Vijfwegen (IV). Op de grens tussen Oostnieuwkerke en Hooglede ligt het gehucht Sleihage, dat ook tegen en op de grens met Staden ligt. Verder liggen in de gemeente nog een aantal kleinere gehuchtjes verspreid, zoals Stadenberg.
De gemeente stond sinds mensenheugenis bekend als een christendemoraten-gemeente. De CVP en later CD&V haalden telkens absolute meerderheden. Maar sinds de verkiezingen van 2012 is het tij gekeerd. Door de opkomst van drie oppositiepartijen (in plaats van het vroegere SAMEN) behaalde de CD&V slechts 10 van de 21 zetels in Staden.
Na korte onderhandelingen werd er een nieuwe coalitie gevormd van N-VA (6 zetels), Open Vld (4 zetels) en sp.a (1 zetel). Deze coalitie haalt een nipte meerderheid met 11 van de 21 zetels. De burgemeester werd geleverd door Open Vld: Francesco Vanderjeugd. Dirk Demeulenaere van CD&V haalde het meeste voorkeurstemmen.
Na 2 legislaturen in de oppositiebanken won CD&V in 2024 opnieuw de verkiezingen (10 zetels), maar een absolute meerderheid zat er niet in. CD&V ging in zee met de lokale onafhankelijke lijst WESTAON (2 zetels). Ludwig Willaert van CD&V werd burgemeester.
In 2004 werd een verbroederingsovereenkomst getekend met de Duitse plaats Florstadt.
Burgemeester is Francesco Vanderjeugd (Open Vld). Hij leidt een coalitie bestaande uit Open Vld, N-VA en sp.a. Samen vormen ze de meerderheid met 11 op 21 zetels. In januari 2016 scheurde gemeenteraadslid Koen Demonie zich af van de N-VA en zetelde sindsdien als onafhankelijke. Hierdoor had de meerderheid geen meerderheid meer en zat de gemeente Staden sinds begin 2016 in een politieke impasse. Tijdens deze periode werkte de gemeente met voorlopige twaalfden voor de begroting.
Na negen maanden politieke impasse vond de gemeente bij Gwendolyn Vandermeersch een oplossing. Deze oud-CD&V-voorzitster zal voortaan als onafhankelijk raadslid zetelen en deze coalitie steunen. De coalitie heeft met de stem van Vandermeersch opnieuw de meerderheid.
2019-2024
Na de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 behaalde de Open Vld 13 van de 21 zetels en dus de absolute meerderheid. Francesco Vanderjeugd blijft de burgemeester.
2024-2030
Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 13 oktober 2024 werd de Open VLD afgestraft voor de schandaalsfeer die rond de burgemeester hing. CD&V met lijsttrekker Ludwig Willaert kreeg het initiatief om een coalitie te vormen. Samen met de onafhankelijke lijst WESTAON werd een meerderheid gemaakt. Ludwig Willaert werd de nieuwe burgemeester. Willaert was eerder ook al schepen.
De zetels van de gevormde meerderheid staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
(*) 2006: V.V.D.S. / 2018: Lijst Neutraal
Eduard Van den Bussche, vroeg overleden leerling van Guido Gezelle, bezongen in Kerkhofblommen, herdacht op een grote gedenkplaat in de kerk van Staden.
.svg){kind=small}
