PROFILBARU.COM

Johann Adolf Hasse
	Johann Adolph Hasse
Algemene informatie
Volledige naam	Johann Adolf Hasse
Bijnaam	Caro Sassone
Geboren	25 maart 1699
Geboorteplaats	Bergedorf
Overleden	16 december 1783
Overlijdensplaats	Venetië
Land	Duitsland
Werk
Genre(s)	Klassiek
Beroep	Componist
	(en) Discogs-profiel; (en) MusicBrainz-profiel;
Portaal	Muziek

Johann Adolf Hasse (Bergedorf bij Hamburg, 25 maart 1699 – Venetië, 16 december 1783) was een Duits componist. Als componist wordt hij gerekend tot de grootste vertegenwoordigers van de Italiaanse Opera seria van de 18e eeuw. Samen met Carl Heinrich Graun maakte hij de opera in Duitsland geliefd.

Biografie

Zijn grootvader was organist in Lübeck. Zijn overgrootvader was Peter Hasse 'de Oude', een leerling van Jan Pieterszoon Sweelinck in Amsterdam. Zijn eerste muziekonderricht ontving hij van zijn vader. Zijn muzikale loopbaan begon Hasse als tenor, eerst bij de Theater am Gänsemarkt in Hamburg. Daar voerde Reinhard Keiser de scepter en werd voornamelijk Duits repertoire uitgevoerd. Vervolgens trok Hasse naar Brunswijk, waar zijn eerste opera Antioco in het hoftheater werd opgevoerd (1721). In 1722 ging hij naar Napels om verder te studeren bij Nicola Porpora en – als een van zijn laatste leerlingen – bij Alessandro Scarlatti. Vanaf 1727 werkte hij in Venetië aan het Conservatorio degli Incurabili, een opvanghuis voor jonge meisjes, die met veel muziekonderricht werden beziggehouden. Hasse ontmoette de prima donna Faustina Bordoni, een mezzosopraan, beroemd om haar trefzekerheid en virtuositeit.

Faustina Bordoni

Faustina Bordoni was de bestbetaalde zangeres van haar tijd. Georg Friedrich Händel haalde haar in 1726 voor twee jaar naar Londen. Hasse huwde Bordoni in 1730, na zich in het voorafgaande jaar tot het katholicisme te hebben bekeerd. Cleofide een opera uit 1731, waarin zijn succesnummers uit Napels waren ingepast, is een uitzonderlijke opera in het barokrepertoire. De opera is gebaseerd op een drama van Pietro Metastasio en behandelt de betrekkingen van het oosten met het westen, destijds een geliefd onderwerp. Het verhaal is ook door veel andere componisten op muziek gezet. Met een opwindende opvoering dongen Hasse en Bordoni – die de hoofdrol zong – naar een vaste aanstelling bij August de Sterke, die in Hasse de meest geschikte opvolger zag voor Johann David Heinichen. In 1734 trok Hasse naar London om zijn Artaserse uit te voeren, maar weigerde als concurrent van Händel op te treden. In 1751 ging Faustina Bordoni met pensioen.

Dresden

Van 1735 tot 1764, verbleef Hasse vaak in Dresden (Saksen), het Florence aan de Elbe, wanneer de keurvorst er resideerde. Daar was Hasse werkzaam als 'Ober-Hofkapellmeister' ten behoeve de keurvorst, Friedrich August II van Saksen. De opera in Dresden was gebouwd ter gelegenheid van zijn huwelijk en beschikte mogelijk over 2.000 plaatsen. De zangers kregen goed betaald en de prima donna's hadden de beschikking over koetsen. De hofkapel, later Säksische Staatskapelle genaamd, gold na dat van Napels als het beste orkest in Europa. Hasse had een bijzonder contract; indien Frederik August, tevens koning van Polen, naar Warschau afreisde dan hoefde hij niet mee, maar reisde met zijn vrouw naar Italië.

In 1748 werd Hasse gevraagd twee van zijn werken uit te voeren bij de feestelijkheden ter gelegenheid van het huwelijk van Elisabeth van Brandenburg-Bayreuth, de dochter van Wilhelmina van Bayreuth. Zowel Ezio als Artaserse werden opgevoerd in het nog niet volledig opgeleverde Markgräfliches Opernhaus in Bayreuth. Bij de uitvoering van Ezio in Dresden in 1755 waren 620 personen betrokken, twintig dromedarissen, vier muildieren en vier wagens, beladen met roofgoederen.

Bij een belegering door Frederik de Grote en een bombardement in 1760, waarbij een bibliotheek werd verwoest, zijn vele van zijn handgeschreven composities in vlammen opgegaan. Na de begrafenis van de keurvorst ging Hasse in 1764 naar Wenen, waar hij de lievelingscomponist werd van keizerin Maria Theresia. De Zevenjarige Oorlog had het hof in Dresden in grote financiële moeilijkheden gebracht en Hasse werd om bezuinigingsredenen ontslagen, zonder pensioen.

Ter gelegenheid van de bruiloft van aartshertog Ferdinand van Oostenrijk, componeerde Hasse zijn laatste opera, Ruggiero (1771). In Milaan ontmoette hij de 14-jarige Mozart en was onder de indruk van zijn talent. Op aandringen van zijn vrouw koos hij ervoor (1773) om zijn laatste levensjaren in Venetië door te brengen, waar hij nog steeds als kapelmeester aan het Conservatorio degli Incurabili werkte. Faustina Bordoni stierf er in 1781. Johann Adolf Hasse overleed twee jaar later.

Werken

Hasse componeerde meer dan zestig opera's, ongeveer twee per jaar. Hij onderscheidde zich als de meest waardige vertolker van de poëzie van Pietro Metastasio. Wat opera betreft behoort zijn werk Piramo e Tisbe (Wenen, november 1768), een tragisch intermezzo in twee akten, naar het libretto van Marco Coltelli tot zijn meest gewaardeerde werken. Er zijn slechts drie solisten, die niet door een basso continuo worden begeleid, maar door het gehele orkest, net als in de werken van de toen populaire Gluck. Verder componeerde hij elf oratoria, zeventien cembalosonaten en kerkmuziek, zoals missen, psalmen, motetten, hymnen en litanieën; ten slotte talrijke concerten, trio- en solosonates en ongeveer tachtig fluitsonates voor Frederik de Grote.

Composities

Missen en gewijde muziek

1751 Messe in d (ter opening en inwijding van de Rooms-Katholieke "Hofkirche", nu, Kathedrale Sankt Trinitatis Dresden)
1751 Te Deum (ter opening en inwijding van de Rooms-Katholieke "Hofkirche", nu: Kathedrale Sankt Trinitatis Dresden)
1763 Requiem in C-groot, voor de uitvaart van Koning August III van Polen of "Frederik August II keurvorst van Saksen"
1783 Missa ultima in g
Beatus vir
Confitebor tibi in F groot
Dixit Dominus in C groot
Miserere in d
Miserere in F
Miserere in c
Regina coeli in D
Requiem in Es groot
Salve Regina in A
Salve Regina in F
Venite pastores – Motetto pastorale

Oratoria

1734 Il cantico de' tre fanciulli, oratorium – tekst: Stefano Benedetto Pallavicino
1742 I pellegrini al sepolcro di nostro redentore, oratorium in 2 delen – tekst: Stefano Benedetto Pallavicino
1750 La conversione di Sant' Agostino, oratorium – tekst: Maria Antonia Walpurgis van Saksen
1744 Ci'l un parantê und parsol scelopgrini, oratorium – tekst: Stefano Benedotto Pallavicino

Muziektheater

Opera's

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto
1721	Antioco (niet volledig behouden)	3 aktes	11 augustus 1721, Brunswijk	Apostolo Zeno en Pietro Pariati
1725	Marc'Antonio e Cleopatra	2 delen	september 1725, Napels	Francesco Ricciardi
1726	Il Sesostrate	3 aktes	13 mei 1726, Napels	Apostolo Zeno en Pietro Pariati: "Sesostri", bewerkt door Angelo Carasale
1726	La Semele ossia La richiesta fatale	2 delen	herfst 1726, Napels	Francesco Ricciardi
1726	L'Astarto	3 aktes	december 1726, Napels	Apostolo Zeno en Pietro Pariati, bewerkt van Angelo Carasale
1727	Gerone tiranno di Siracusa	3 aktes	19 november 1727, Napels	Aurelio Aureli
1727	Enea in Caonia	2 delen	1727, Napels	Luigi Maria Stampiglia
1728	Attalo re di Bitinia	3 aktes	mei 1728, Napels	Francesco Silvani
1728-1729	L'Ulderica (niet volledig behouden)	3 aktes	29 januari 1729, Napels	niet bekend
1729	La sorella amante	2 aktes	lente 1729, Napels	Bernardo Saddumene
1729	Il Tigrane	3 aktes	4 november 1729, Napels, Teatro San Bartolomeo	Francesco Silvani
1729	L'Erminia	2 aktes	winter 1729, Napels	Bernardo Saddumene
1730	Artaserse	3 aktes	1e versie: februari 1730, Venetië, Teatro San Giovanni Crisostomo; 2e versie: 9 september 1740, Dresden; 3e versie: 1760, Napels	Pietro Metastasio
1730	Dalisa (niet volledig behouden)	3 aktes	17 mei 1730, Venetië	Domenico Lalli, naar Nicolò Minato
1730	Arminio (niet volledig behouden)	3 aktes	28 augustus 1730, Milaan	Antonio Salvi
1730	Ezio	3 aktes	1e versie: Herfst 1730, Napels; 2e versie: 1755, Dresden;	Pietro Metastasio
1731	Cleofide	3 aktes	13 september 1731, Dresden	Michelangelo Boccardi, naar Pietro Metastasio: "Alessandro nell'Indie"
1731	Catone in Utica (niet volledig behouden)	3 aktes	26 december 1731, Turijn	Pietro Metastasio
1732	Cajo Fabrizio	3 aktes	1e versie: 12 januari 1732, Rome; 2e versie: 8 juli 1734, Dresden;	Pirro en Apostolo Zeno
1732	Demetrio	3 aktes	1e versie: carnaval, 1732, Venetië, Teatro San Giovanni Crisostomo; 2e versie: 8 februari 1740, Dresden;	Pietro Metastasio
1732	Euristeo	3 aktes	mei 1732, Venetië	Apostolo Zeno
1732	Issipile	3 aktes	1 oktober 1732, Napels	Pietro Metastasio
1733	Siroe	3 aktes	1e versie: 2 mei 1733, Bologna; 2e versie: 1763, Dresden;	Pietro Metastasio
1734	Sei tu, Lidippe, o il sole		2 augustus 1734, Dresden	Stefano Benedetto Pallavicino
1735	La clemenza di Tito	3 aktes	1e versie: 24 september 1735, Pesaro; 2e versie: 17 januari 1738, Dresden; 3e versie: 1759, Napels	Pietro Metastasio
1736	Alessandro nell'Indie	3 aktes	1736, Venetië	Pietro Metastasio
1736-1737	Senocrita	5 aktes	27 februari 1737, Dresden	Stefano Benedetto Pallavicino
1737	Atalanta	3 aktes	26 juli 1737, Dresden	Stefano Benedetto Pallavicino
1737	Asteria	3 aktes	3 augustus 1737, Dresden	Stefano Benedetto Pallavicino
1737-1738	Irene	3 aktes	8 februari 1738, Dresden	Stefano Benedetto Pallavicino
1738	Alfonso	5 aktes	11 mei 1738, Dresden	Stefano Benedetto Pallavicino
1739	Viriate	3 aktes	carnaval 1739, Venetië	Pietro Metastasio: "Siface"
1741	Numa (Numa Pompilio)	3 aktes	7 oktober 1741, slot Hubertusburg	Stefano Benedetto Pallavicino
1742	Lucio Papirio (Lucio Papirio Dittatore)	3 aktes	18 januari 1742, Dresden	Apostolo Zeno
1742	Didone abbandonata	3 aktes	1e versie: 7 oktober 1742 slot Hubertusburg; 2e versie: 4 februari 1743, Dresden	Pietro Metastasio, bewerkt van Francesco Algarotti
1743	L'asilo d'Amore	1 akte	7 oktober 1743, slot Hubertusburg	Pietro Metastasio
1743	Antigono	3 aktes	20 januari 1744, Dresden, Hoftheater	Pietro Metastasio
1743-1744	Ipermestra	3 aktes	1e versie: 8 januari 1744, Wenen; 2e versie: 7 oktober 1751, slot Hubertusburg;	Pietro Metastasio
1744	Semiramide riconosciuta	3 aktes	1e versie: 26 december 1744, Venetië, Teatro San Giovanni Crisostomo; 2e versie: 11 januari 1747, Dresden;	Pietro Metastasio
1745	Arminio	3 aktes	1e versie: 7 oktober 1745, Dresden; 2e versie: 8 januari 1753, Dresden;	Giovanni Claudio Pasquini
1747	La spartana generosa ovvero Archidamia	3 aktes	14 juni 1747, Dresden	Giovanni Claudio Pasquini
1747	Leucippo	3 aktes	1e versie: 7 oktober 1747, slot Hubertusburg; 2e versie: 7 januari 1751, Dresden;	Giovanni Claudio Pasquini
1748	Demofoonte; (het is niet zeker, dat deze opera door Hasse werd gecomponeerd)	3 aktes	1e versie: 9 februari 1748, Dresden; 2e versie: carnaval 1749, Venetië; 3e versie: 1758, Napels;	Pietro Metastasio
1749	Il natal di Giove	1 akte	7 oktober 1749, slot Hubertusburg	Pietro Metastasio
1750	Attilio Regolo (Attilius Regulus)	3 aktes	12 januari 1750, Dresden	Pietro Metastasio
1750	Endimione		rond 1750, Warschau	naar Pietro Metastasio
1751	Ciro riconosciuto	3 aktes	1e versie: 20 januari 1751, Dresden; 2e versie: 17 januari 1762, Warschau;	Pietro Metastasio
1752	Adriano in Siria	3 aktes	17 januari 1752, Dresden	Pietro Metastasio
1753	Solimano	3 aktes	5 februari 1753, Dresden	Giovanni Ambrogio Migliavacca
1753	L'eroe cinese	3 aktes	7 oktober 1753, slot Hubertusburg	Pietro Metastasio
1754	Artemisia	3 aktes	6 februari 1754, Dresden	Giovanni Ambrogio Migliavacca
1755	Ezio (revisie van de versie uit 1730)	3 aktes	20 januari 1755, Dresden	Pietro Metastasio, bewerkt van Giovanni Ambrogio Migliavacca
1755	Il re pastore	3 aktes	1e versie: 7 oktober 1755, slot Hubertusburg; 2e versie: 7 oktober 1762, Warschau;	Pietro Metastasio
1756	L'Olimpiade	3 aktes	1e versie: 16 februari 1756, Dresden; 2e versie: 26 december 1764, Turijn;	Pietro Metastasio
1758	Nitteti	3 aktes	1e versie: carnaval 1758, Venetië; 2e versie: 3 augustus 1759, Warschau;	Pietro Metastasio
1758	Il sogno di Scipione	1 akte	7 oktober 1758, Warschau	Pietro Metastasio
1758	Demofoonte (revisie van de versie uit 1748)	3 aktes	4 november 1758, Napels	Pietro Metastasio
1759	La clemenza di Tito (revisie van de versie uit 1735)	3 aktes	20 januari 1759, Napels	Pietro Metrastasio
1759	Achille in Sciro	3 aktes	4 november 1759, Napels	Pietro Metastasio
1760	Artaserse in Sciro (revisie van de versie uit 1730)	3 aktes	26 of 27 januari 1760, Napels	Pietro Metastasio
1760	Alcide al Bivio	1 akte	7 oktober 1760, Wenen, Hofburg (ter gelegenheid van huwelijk van aartshertog Jozef II en prinses Isabella Maria van Bourbon-Parma)	Pietro Metastasio
1761	Zenobia	3 aktes	7 oktober 1761, Warschau	Pietro Metastasio
1762	Il trionfo di Clelia	3 aktes	1e versie: 27 april 1762, Wenen, Burgtheater; 2e versie: 3 augustus 1762, Warschau;	Pietro Metastasio
1762-1763	Siroe (revisie van de versie uit 1733)	3 aktes	3 augustus 1763, Dresden	Pietro Metastasio
1764	Egeria	1 akte	24 april 1764, Wenen	Pietro Metastasio
1765	Romolo ed Ersilia	3 aktes	6 augustus 1765, Innsbruck	Pietro Metastasio
1767	Partenope	2 aktes	9 september 1767, Wenen, Burgtheater	Pietro Metastasio
1768	Piramo e Tisbe	2 aktes	november 1768, Wenen, Burgtheater	Marco Coltellini
1771	Il Ruggiero, ovvero L'eroica gratitudine	3 aktes	16 oktober 1771, Milaan	Pietro Metastasio

Intermezzi

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto	in verband met de opera
1726	Miride e Damari	2 delen	13 mei 1726, Napels	Angelo Carasale	Il Sesostrate
1726	Larinda e Vanesio (L'artigiano gentiluomo); Duits: (Der Bürger als Edelmann)	3 delen	1e versie: december 1726, Napels; 2e versie: 8 juli 1734, Dresden;	Antonio Salvi, bewerkt van Angelo Carasale	1e versie: L'Astarto; 2e versie: Cajo Fabricio
1727	Grilletta e Porsugnacco	3 delen	19 november 1727, Napels	naar Molière	Gerone tiranno di Siracusa
1728	Carlotta e Pantaleone (La finta tedesca)	3 delen	mei 1728, Napels	Bernardo Saddumene	Attalo re di Bitinia
1728	Scintilla e Don Tabarrano (La contadina)	2 delen	1e versie: herfst 1728, Napels; 2e versie: 26 juli 1737, Dresden;	Bernardo Saddumene en Andrea Belmuro	1e versie: Il Clitarco van Pietro Scarlatti; 2e versie: Atalanta
1729	Merlina e Galoppo (La fantesca) (Il capitano Galoppo)	3 delen	29 januari 1729, Napels	Bernardo Saddumene	L'Ulderica
1729	Dorilla e Balanzone (La serva scaltra; La moglie a forza)	3 delen	4 november 1729, Napels	Bernardo Saddumene	Il Tigrane
1730	Lucilla e Pandolfo (Il tutore)	2 delen	1e versie: herfst 1730, Napels; 2e versie: 11 mei 1738	Bernardo Saddumene	1e versie: Ezio; 2e versie: Alfonso
1732	Arrighetta e Cespuglio (La donna accorta)	2 delen	herfst 1732, Napels		Catone in Utica van Leonardo Vinci, bewerkt van Leonardo Leo
1737	Rimario e Grillantea	1 deel	3 augustus 1737, Dresden		Asteria
1741	Pimpinella e Marcantonio	1 deel	7 oktober 1741, slot Hubertusburg		Numa Pompilio

Media

Se del fiume, from Artaserse (1730-1734)^ⓘ

Bibliografie

B. Hiltner: Die Silbermannorgel in der Hofkirche zu Dresden, in: Instrumentenbau Zeitschrift 49:43-6 Jan-Feb 1996
D. James: Choral CDs Johann Adolf Hasse: Mass in G Minor (Soloists Thuringischer Akademischer Singkreis and Virtuosi Saxoniae, Ludwig Guttler) (Berlin Classics), Choir & Organ 4:56-7 N1 1996
Francesco Passadore e Franco Rossi: Musica, scienza e idee nella serenissima durante il seicento – Atti del convegno internazionale di studi Venezia – Palazzo Giustinian Lolin 13-15 dicembre 1993, Venezia: Edizioni Fondazione Levi, 1996, 414 p.
Stewart Gordon: A History of Keyboard Literature. Music for the Piano and its Forerunners, New York: Schirmer Books, 1996, 566 p., ISBN 978-0-534-25197-0
Joan Whittemore: Music of the Venetian Ospedali composers. A thematic catalogue; thematic catalogues No. 21, Stuyvesant, NY: Pendragon Press, c1995, 184 p.
A. Friesenhagen: Schallplatten Johann Adolf Hasse: Motetti virtuosi (Monique Zanetti (Sopran), Jennifer Lane (Alt), Le Parlement de musique, Ltg. Martin Gester), (Opus CD) Concerto 12:36-7 May 1995
Gerhard Schepelern: Operaens historie i Danmark 1634-1975, Kobenhaven: Rosinante, 1995, 366 p., ISBN 978-87-16-14112-5
Konrad Boehmer: Schallplatten Johann Adolf Hasse: Piramo e Tisbe (Barbara Schlick, Ann Monoyios, Wilfried Jochens; La Stagione, Ltg. Michael Schneider) (Delta Capriccio, 2 CDs) Concerto 11:36-7 Nov 1994
W.C. Fink: Heitere Totenmesse; Johann Adolf Hasse : Requiem C-Dur; Misrere e-Moll (Greta de Reyghere (Sopran), Susanna Moncayo von Hase (Alt), Ian Honeyman (Tenor), Dirk Snellings (Bass); Il Fondamento, Ltg. Paul Dombrecht), (Opus) Neue Musikzeitung 43:25 Oct-Nov 1994
L. Luetteken: Schallplatten Johann Adolf Hasse La conversione di Sant' Agostino (Mechthild Georg, Axel Koehler, Ralph Popken, Robert Worle, Gotthold Schwarz; Mitglieder des Rias-Kammerchores; Akademie für Alte Musik Berlin, Ltg. Marcus Creed), (Delta Capriccio, 2 CDs) Concerto 11:32-3 Feb 1994
I.A. Alexandre: Paris, Monte-Carlo, Nice Handel et Hasse sur la route des Indes, Diapason-Harmonie (Currently Diapason (France)) N402:18 Mar 1994
Ortrun Landmann: Katalog der Dresdner Hasse-Musikhandschriften, München 2005, ISBN 3-598-40435-2
Raffaele Mellace: Johann Adolf Hasse, Palermo 2004 ISBN 88-8302-248-3
Frederick L. Millner: The Operas of Johann Adolf Hasse, Ann Arbor 1979 ISBN 0-8357-1006-8
Reinhard Wiesend: Johann Adolf Hasse in seiner Zeit : Bericht über das Symposium vom 23. bis 26. März 1999 in Hamburg, Stuttgart : Carus-Verlag, 2006, 356 S., ISBN 978-3-89948-079-5
Panja Mücke: Johann Adolf Hasses Dresdner Opern im Kontext der Hofkultur, Marburg, Univ., Diss., 2000, 347 S. ISBN 3-89007-553-3
Irena Poniatowska, Alina Żórawska-Witkowska: Johann Adolf Hasse und Polen : Materialien der Konferenz, Warszawa, 10 - 12 Dezember 1993, Warszawa: Instytut Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego, 1995, 198 S., ISBN 83-904669-0-2
Friedrich Lippmann: Colloquium "Johann Adolf Hasse und die Musik Seiner Zeit" : (Siena 1983), Laaber : Laaber-Verl., 1987, 520 S., ISBN 3-89007-107-4
Gisela Jaacks und Carsten Prange: Zeremoniell und Freiheit : Europa im 18. Jahrhundert ; die Welt des Johann Adolf Hasse, Hamburg : Museum für Hamburgische Geschichte, 1999, 207 S.
Bert Siegmund: Intermezzi per musica : Johann Adolf Hasse zum 300. Geburtstag, Dößel : Stekovics, 2004, 121 S., ISBN 3-89512-126-6