Dit grensgebied was voordien de speelbal geweest van twee buren: het graafschap Vlaanderen en het graafschap Holland (tot 1299, daarna tot 1323 het graafschap Henegouwen).
Bij de Vrede van Parijs van 1323 tussen Vlaanderen en Henegouwen zag de graaf van Vlaanderen, Lodewijk II van Nevers af van aanspraken op Zeeland en erkende Zeeland de graaf van Henegouwen, Willem I van Henegouwen / Willem de Goede (1287 – Valencijn, 7 juni 1337), als graaf. Het werd een zelfstandig gewest, met als soeverein een graaf uit achtereenvolgens het Henegouwse, Beierse, Bourgondische en Habsburgse Huis.
Het graafschap ontstond, doordat in 1323 bij de Vrede van Parijs Zeeland Bewestenschelde en Zeeland Beoostenschelde onder één nieuw graafschap kwamen te liggen.
Deze twee kwartieren bestonden uit de volgende eilanden:
Vanaf 1012 is Middelburg het bestuurscentrum van Zeeland Bewestenschelde. De stad ontstond door de aanleg van een ringwalburg in de eerste helft van de 9e eeuw. In 1103 wordt de nederzetting als haven- en handelsplaats genoemd. Vanuit Middelburg werd Zeeland Bewestenschelde bestuurd door:
2 Henegouwse graven tussen 1299 en 1323, namens het Graafschap Holland.
Zeeland Beoostenschelde
De belangrijkste plaats van Zeeland Beoostenschelde is Zierikzee. Zierikzee is een nederzetting ontstaan in de 9e eeuw en Boudewijn V van Vlaanderen bouwde er halverwege de 11e eeuw een grafelijk kasteel. Vanuit Zierkzee werd tussen circa 1100 en 1299 Zeeland Beoostenschelde door de graven van het Hollandse Huis bestuurd en van 1299 tot 1323 door de Henegouwse graven Jan II van Avesnes (1299-1304) en Willem III van Holland (1304-1323), allen namens het Graafschap Holland.
7 Hollandse graven die tussen 1167 en 1299 Zeeland Bewestenschelde in onderleen hadden van de graven van Vlaanderen en over Zeeland Beoostenschelde regeerden.
2 Henegouwse graven die tussen 1299 en 1323 over Zeeland Beoostenschelde en/of Zeeland Bewestenschelde regeerden.
Het Hollandse Huis hield in 1299 op te bestaan. De graven van Vlaanderen gaven bij de Vrede van Parijs in 1323 hun aanspraken op Zeeland Bewestenschelde op.
Graven van Zeeland
De eerste graaf, van het nieuw ontstane graafschap Zeeland, was de Henegouwse graaf Willem III (Guillaume I de Hainaut). Van 1323 (Vrede van Parijs) tot 1581 (Acte van Verlatinghe) bestond het graafschap Zeeland. Het bestuurscentrum van het graafschap was Middelburg (dat in 1566 als eerste stad, in de Nederlandse taal, hoofdstad werd genoemd).[bron?]
Vanaf 1473 tot 1581 was de Grote Raad van Mechelen het hoogste rechtscollege van het graafschap Zeeland.
Staten van Zeeland
In 1581 kwam er een einde aan het graafschap Zeeland met het Plakkaat van Verlatinghe. Vanaf dat moment werd Zeeland een van de gewesten van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, met als soeverein de Staten van Zeeland in plaats van een graaf. Door deze Noord-Nederlandse onafhankelijkheid hadden ze zich onttrokken aan het koninklijke gezag en aan de rechtsbevoegdheid van de Grote Raad van Mechelen. Vanaf dat moment deelde Zeeland bepaalde instellingen met Holland en West-Friesland, zoals de Hoge Raad van Holland, Zeeland en West-Friesland het hoogste rechtscollege. Nadat de Staten-Generaal zich in 1583 in de Noordelijke Nederlanden hadden gevestigd, kwamen zij aanvankelijk in Middelburg bijeen. Vanaf 1588 werd Den Haag de vergaderplaats.
Van 1581 tot 1795 was Zeeland - vanaf 1588, binnen de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden - een onafhankelijke federale staat (waarvan de Staten van Zeeland de soevereinen waren), met onder andere:
vanaf 1574/1576 eigen rechtspraak en eigen regering (Zeeuwse Regeringsraad/Landraad),
FG FD) Geheel of deels verloren aan Frankrijk1659–1713; RG RD) Geheel of deels verloren aan de Republiek1581–1715; V) Door vererving bij een andere kreits
.svg)
