De Heerlijkheid Mechelen was tot 1795 een kleine zelfstandige heerlijkheid geweest, bestaande uit de stad Mechelen en enkele omliggende gemeenten.
Geschiedenis
Luik versus Berthout
Oorspronkelijk hing de heerlijkheid Mechelen af van het prinsbisdom Luik, waaraan het in 910 al was toegewezen.[bron?] In de 11e en 12e eeuw wierven de prins-bisschoppen steeds meer kernen aan.[1] In de praktijk werd het geregeerd door de familie Berthout, tegen de wil van de Luikse prins-bisschoppen. De heerschappij kwam via Sophia van Berthout in handen van haar echtgenoot graaf Reinoud II van Gelre, die het wilde verkopen aan de graaf van Vlaanderen.[bron?] De bevolking stond daartegen op, en het hertogdom Brabant probeerde het gebied over te nemen.[bron?]
Mechelen is later daarom beschouwd als een van de XVII Provinciën en nog later als een provincie van de Zuidelijke Nederlanden. Het was een zelfstandige staat in een personele unie met vele andere. De Bourgondische hertogen en later de Habsburgse (Spaanse en Oostenrijkse) keizers, waren naast keizer ook heer van Mechelen, zoals ze elders ook graaf of hertog waren. Zij vestigden de opperste rechtbank voor de XVII Provinciën in deze kleine provincie, eerst onder de naam van Parlement van Mechelen, later als Grote Raad van Mechelen, na protest van de Franse koning, die zijn gezag en dat van het Parlement van Parijs ondermijnd zag. De landvoogdes Margaretha van Oostenrijk resideerde in Mechelen, dat daardoor toch het statuut van hoofdstad van de Nederlanden begon te krijgen.
In 1790 was Mechelen een van de stichtende leden van de Verenigde Nederlandse Staten. Het staatje werd definitief opgedoekt toen het in 1795 door Frankrijk geannexeerd werd en opgenomen in het departementTwee Neten.
Geografie
De heerlijkheid bestond uit de stad Mechelen en het District. Samen met het Ressort (in een aparte enclave) vormde de heerlijkheid Mechelen het Land van Mechelen.[1][4]
Er bestaat momenteel nog een gerestaureerde grenspaal tussen Rijmenam (toen behorend tot de heerlijkheid Mechelen) en Keerbergen (toen behorend tot het hertogdom Brabant). Er bestonden gedurende honderden jaren grensovergangen in de vorm van tolbarelen bv. tussen Geerdegem (Mechelen) en Zemst (Brabant) en tussen Hever (Mechelen) en Boortmeerbeek (Brabant). Er waren meestal twee tolbarelen aan zo een "grens". Eén voor de controle in de ene richting en een voor controle in de andere richting. Beide grensbarelen lagen op een honderdtal meter uit elkaar. Er bestond een soort niemandsland tussen beide punten.
↑Encarta-encyclopedie Winkler Prins (1993–2002) s.v. "Filips [Bourgondische gewesten] § Filips de Stoute". Microsoft Corporation/Het Spectrum.
↑Léon Van Buyten, Brabant onder Bourgondië en Habsburg. Van de dood van De Stoute tot de meerderjarigheid van Karel 1477-1515, in Aspekten van de laatgotiek in Brabant, Interleuven, 1971, pp.21-22
FG FD) Geheel of deels verloren aan Frankrijk1659–1713; RG RD) Geheel of deels verloren aan de Republiek1581–1715; V) Door vererving bij een andere kreits