Baureihe 103

Baureihe 103 / E03
Elektrische locomotief 103 184-8 te Ostermünchen.
Elektrische locomotief 103 220
Aantal	4 + 145 = 149
Nummering	E03 001 – 004 (prototype) 103 101 – 245 (serie) zie tekst
Fabrikant	Henschel werk Kassel Krauss-Maffei werk München-Allach Krupp werk Essen
Bouwjaar	1965 (prototype) 1970-1974 (serie)
Uit dienst	1986 … 2006 zie tekst
Asindeling	Co' Co'
Spoorwijdte	(normaalspoor) 1435 mm
Massa	112,0 ton (prototype) 114,0 ton (serie)
Aslast	18,7 ton (prototype) 19,0 ton (serie)
Lengte over buffers	19,50 m 20,20 m (vanaf 103 216 + 103 173)
Maximumsnelheid	200 km/h 265 km/h (103 118) 280 km/h (103 003 en 103 222)
Dienstsnelheid	200 km/h
Stroomsysteem	~ 15.000 volt 16 2/3 Hz
Aandrijving	elektrisch
Overbrenging	Kardan-Gummiringfederantrieb
Vermogen	6420 kW (prototype) 7780 kW (serie)
Trekkracht	314 kN (prototype) 312 kN (serie)
Tractiemotoren	6
Motorfabrikant	Siemens
Treinbeïnvloeding	Sifa/Indusi
Treinradio	Zugbahnfunk
Remsysteem	mechanisch, elektrisch
Remopschriften	KE-GPR
Portaal    Verkeer & Vervoer

De Baureihe 103, tot 1968 bekend als E03, is een zware en krachtige zesassige elektrische locomotief bestemd voor zeer snelle reizigerstreinen van de DB. De serie 103, met haar gestroomlijnde uiterlijk, was vanaf 1970 het paradepaardje van de DB en tot aan de indienststelling van de Baureihe 101 en de ICE-treinstellen vormde zij de ruggengraat voor het trekken van snelle reizigerstreinen in Duitsland.

Geschiedenis

De wens voor de aanschaf van een snelle elektrische locomotief door de Deutsche Bundesbahn ontstond in de jaren 1950. Deze locomotieven moesten de vooroorlogse locomotieven van de serie E18 en E19 gaan vervangen en het toen begonnen programma om spoorlijnen om te bouwen voor 200 km/h ondersteunen. In de jaren 1960 werden al snellere locomotieven als E10 en als E10.12 gebouwd. Hierop werd een voorstel als E1 gedaan. Dit voorstel werd niet uitgevoerd en de productie van de E10 werd voortgezet.

Een voorstel van Krupp/AEG was een locomotief met vier motoren van 1250 kW en met asindeling (1Bo)'(Bo1)' of (A1A)'(A1A)'. In 1963 werden in de lopende productie van de E10 twee locomotieven voorzien van een nieuw type draaistel met verschillende uitvoeringen van de zogenoemde Hohlwellen-antrieb. De E10 299 kreeg een Henschelaandrijving (Verzweiger Antrieb) en de E10 300 kreeg een SSW-cardanaandrijving (Kardan-Gummiringfederantrieb).

In juni 1965 werden op de Internationale Verkehrsausstellung (IVA) in München de vier prototypes voorgesteld. Van deze locomotieven waren er twee uitgerust met Henschelaandrijving en twee uitgerust met SSW-cardanaandrijving. De kopvorm van de locomotief werd bij de TH Hannover in de windtunnel ontwikkeld.

Na deze proefserie, die aanvankelijk talrijke motorproblemen kende, volgde een uiteindelijke serie van 145 locomotieven die technisch verschilde van de proefserie, ook omdat de DB inmiddels een krachtigere locomotief wenste. De hele serie werd tussen 1970 en 1974 in gebruik genomen. Vanaf 1997 werden deze locomotieven afgevoerd en vervangen door locomotieven van de serie 101.

De locomotief heeft een stalen frame. In de draaistellen wordt elke as door een elektrische motor aangedreven. Met een uurvermogen van 10.400 kW (13.900 pk) geldt de 103 nog steeds als een van de sterkste (elektrische) locomotieven met een enkelvoudig frame ter wereld. Vrijwel alle bekende modelspoorfabrikanten hebben een model van de Baureihe 103 in hun assortiment.

Nummering

De locomotieven zijn door de Deutsche Bundesbahn (DB) als volgt genummerd.

• E03 001 – 004: prototype, na 1968 vernummerd in 103 001 – 004
• 103 101 – 245: serie

Op dit moment (maart 2014) zijn vier locomotieven nog actief voor extra treinen en als vervangende locomotief voor reguliere treinen. Voor tentoongestelde locomotieven in musea en als onderdelenleverancier ('plukloc') zijn twaalf locomotieven beschikbaar, waarvan twee nog rijvaardig.

• 103 113-7:^[1] DB Fernverkehr, Frankfurt, voor reguliere treinen
• 103 222-6:^[2] DB Systemtechnik, voor proef- en meetritten
• 103 235-8:^[3] DB Fernverkehr, Frankfurt, voor reguliere treinen
• 103 245-7:^[4] DB Fernverkehr, München, voor reguliere treinen

Rijvaardig, maar niet in actieve dienst en/of niet toegelaten:^[bron?]

• 103 184-8: DB Fernverkehr, Köln
• 103 226-7: DB Museum

Treindiensten

De locomotieven werden door de DB ingezet voor snelle reizigerstreinen zoals Intercitytreinen en TEE-treinen. Na de treinramp bij Eschede met een ICE-treinstel namen de locs ook die diensten over van de hogesnelheidstreinen van de InterCityExpress. Later gaf men de serie ook wel reizigerstreinen voor de kortere afstanden.

Literatuur

• Michael Dostal: Lok-Legende 103. GeraMond Verlag, München, ISBN 3-7654-7111-9.
• Michael Dostal: Baureihe 103 – Die erste Schnellfahr-Elektrolokomotive der Deutschen Bundesbahn. GeraMond Verlag, München 2000, ISBN 3-932785-47-9.
• Christian Wolf, Christian Ernst: Die Baureihe 103 – Die Geschichte der berühmten Intercity-Ellok. EK-Verlag, Freiburg 2002, ISBN 3-88255-103-8.
• Christian Wolf (Hrsg.): Die 103 – Starlok der DB. EK-Verlag, Freiburg 2006, ISBN 978-3-88255-343-7.
• Horst J. Obermayer: Taschenbuch Deutsche Elektrolokomotiven. Uitgeverij Franckh’sche Verlagshandlung, Stuttgart, 1970. ISBN 3-440-03754-1
• Spoorwegen; diverse jaargangen. Gerrit Nieuwenhuis, Richard Latten. Uitgeverij de Alk BV, Alkmaar.

Bronnen, noten en/of referenties

1. 103 113-7 op bahnbilder.de
2. 103 222-6 op bahnbilder.de
3. 103 235-8 op bahnbilder.de
4. 103 245-7 op bahnbilder.de

• Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel DB-Baureihe 103 op de Duitstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.

Mediabestanden

Zie de categorie Baureihe 103 van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.