PROFILBARU.COM

Денали
Денали
	Denali
	Поглед на северната страна на Денали
Највисока точка
Надм. вис.	6.168 м (NGVD 29)
Истакнатост	6.144 м ; 3-та
Заведена како	седум врвови, ултра, највисока во земјата
Географија
	Денали на карта
Место	Национален парк Денали, Алјаска, САД
Матичен венец	Алјаски Венец
Топокарта	USGS Mt. McKinley A-3
Искачување
Прво освојување	7 јуни 1913; Хадсон Стак,; Хари Карстенс,; Волтер Харпер; и Роберт Тејтум
Најлесен пат	по Западниот Потпорник (искачување по ледник/снег)

Хадсон Стак и Хари Карстенс — водачи на првото успешно искачување на Денали во 1913 г.

Денали (којуконски: Denali = „Висока“); до 2015 г. Макинли (англиски: Mount McKinley)^[4] — највисока планина во Северна Америка, чиј врв е на надморска височина од 6.168 м и има најголема самостојна висина (од основата до врвот) од сите планини што се издигаат исклучиво над морското ниво.^[5] Планината го зазема третото место по истакнатост во светот, по Монт Еверест и Аконкагва. Сместена е во Алјаскиот Венец, во внатрешноста на сојузната држава Алјаска и претстаува главна знаменитост на Националниот парк Денали. Називот „Макинли“ го носела во чест на Вилијам Макинли — претседател на САД од 1897 до 1901 г.

Првиот Европеец што ја забележал планината е Џорџ Ванкувер во 1794 г. Во 1903 г. е направен првиот обид за нејзино искачување, но завршил неуспешно. Првото потврдено освојување го напаравиле Хадсон Стак, Хари Карстенс, Волтер Харпер и Роберт Тејтум во 1913 г.^[6]

Геологија и особености

Планината е гранитен плутон која се издигнала поради тектонски притисок од Тихоокеанската и Северноамериканската Плоча, истовремено одронувајќи таложен материјал над и околу планината.^[7] Силите што ја создале планината предизвикале и многубројни силни земјотреси во Алјаска и на Алеутските Острови. Денес Тихоокеанската Плоча е сеизмички активна под планината.^[8]

Со висина од 6.168 м, Денали е највисока планина во Северна Америка и се издига 5.500 м. над основата, што значи дека е највисока во светот сметајќи од подножјето.^[5] Се издига од накосена рамница на надморска височина од 300-900 м, што значи дека висината ѝ се разликува во зависност од местото на набљудување (во опсег од 0-1000 м).^[9] (Од друга страна, Монт Еверест се издига од Тибетската Висорамнина, што значи дека почнува од многу повисоко — 4.200 м до 5.200 м, па затоа Монт Еверест е самостојно висок само 3.700 до 4.700 м. наспроти самостојните 5.500 м на Денали^[10] Сепак, Денали има само половина од самостојната висина на вулканот Мауна Кеја (10.020 м), но голем дел од планината е под вода.^[11]

Врвови и ледници

Денали има два поважни врва: Јужниот (повисокиот) и Северниот, на н.в. од 5.934 м^[7] и топографска истакнатост од околу 387 м.^[12] Северниот понекогаш се смета за посебен, но ретко се искачува, освен од северниот приод.

По страните на планината се протегаат пет поголеми ледници: Питерс (северозападна страна), Малдроу (североисточна), Тралејка (источна), Рут (југоисточна) и Кахилтна (југозападна).^[13]^[14]

Искачување

Планината денес редовно се искачува. Во 2003 г. до врвот успешно стигнале 58% од планинарите, со вкупно 100 жртви за период од еден век.^[15] Највеќето планинари се искачуваат преку Западниот Потпорник, пронајдена во 1951 г. од истражувачот Бредфорд Вошберн,^[6] по внимателни и опширни анализи на авионски снимки. Искачувањето трае 2-4 недели.