Үлкен Алматы (өзен)

Үлкен Алматы өзені
Үлкен Алматы өзенінің жоғарғы ағысы
Сипаттамасы
Ұзындығы	96 км
Су алабының ауданы	425 км²
Су алабы	Қаскелең
Өзендердің су алабы	Қапшағай бөгені → Іле
Су ағысы
Бастауы	Іле Алатауындағы мұздықтар
• Биіктігі	3000-3500 м м
• Координаттары	43°00′16″N 77°02′01″E^(T)
Сағасы	Қаскелең өзенінің оң жағы
• Координаттары	43°34′15″N 76°54′06″E^(T)
Орналасуы
Ел	Қазақстан
Аймақ	Алматы облысы

Үлкен Алматы өзені (орыс. Большая Алматинка) – Қаскелең өзенінің оң саласы.

Географиялық орны

Алматы қаласы және Алматы облысы жерімен ағады.

Бастауы

Іле Алатауындағы 3000-3500 м биіктіктегі екі қуатты мұздықтан басталады.

Гидрологиясы, қоректенуі

Сайран көлі, 2007 жыл, қыркүйек айы

Ұзындығы - 96 км. Су жиналатын ауданы - 425 км². Биік тау бөлігінде өзен арнасы тік, шатқалды, ені 5,0 - 7,0 м, тереңдігі 0,5 - 0,6 м, төменгі ағасында ені 8 м, тереңдігі 0,5 м. Жылдық орташа су ағымы Терісбұлақ сағасында секундына 5,0 м³-ге жуық. Мұздық, көп жылдық қар, жауын-шашын суымен толығады. Сел қаупі өте күшті өзендердің бірі. 1921 және 1950 жылы жойқын сел жүрді. Сел қаупіне қарсы осы өзен арнасы басып өтетін Үлкен Алматы көліне бөгет салынған. Қала ішіндегі арнасы бетондалған, Сайран демалыс бөгені жасалған. Өзенде сел қоймасымен 40-метрлiк темiрбетонды бөгет құрастырылған. Үлкен Алматы бойында бірнеше СЭС, санаторийлер, оқушылар демалатын лагерьлер бар.

Өзеннiң негiзгi қоректенуi - жартастар, мұздықтар және мәңгi қарлардың облысы. Аршаның тоғайлары бар биiк тау шалғындары төменде көрiнiп қалады, қылқан жапырақ және жапырақты орманды белдiктер өтедi.

Үлкен Алматы өзенінің Алматы қаласы Каблуков көшесі бойындағы ағысы

Салалары

Ірі салалары: Өткелді, Терісбұтақ (теңiз деңгейiнен 3200 м биiктiкте Іле Алатауының баурайынан басталады, ұзындығы -11 км, су жиналатын ауданы 32,3 км²), Қызылкүнгей, Серкебұлақ, Құмбел, Аюсай. ^[1]

Тағы қараңыз

• Үлкен Алматы бөгеті
• Үлкен Алматы каналы

Дереккөздер

1. Қазақ энциклопедиясы