Лебап уәлаяты

Лебап уәлаяты
түрікм. Lebap welaýaty
Әкімшілігі
Ел	Түрікменстан
Енеді	8 атырап, 1 қала
Әкімш. орт.	Түрікменабат
Хәкім	Шаһрат Аннақұрбанұлы Аманкелдиев
Тарихы мен географиясы
Координаттары	39°00′00″ с. е. 63°00′00″ ш. б.39.00000° с. е. 63.00000° ш. б. / 39.00000; 63.00000 ^(G) ^(O) ^(Я)Координаттар: 39°00′00″ с. е. 63°00′00″ ш. б.39.00000° с. е. 63.00000° ш. б. / 39.00000; 63.00000 ^(G) ^(O) ^(Я)
Құрылған уақыты	14 желтоқсан 1992
Жер аумағы	93 730 км² (3 орын)
Ірі қалалары	Газошақ, Керкі, Сейді, Саят
Тұрғындары
Тұрғыны	1 353 000 адам (2021)
Тығыздығы	14 адам/км²
Ұлттық құрамы	түрікмендер, өзбектер, татарлар, қазақтар, орыстар, армяндар
Сандық идентификаторлары
ISO 3166-2 коды	TM-L
Телефон коды	+993422
Пошта индекстері	746100
Автомобиль коды	LB
lebap.gov.tm
Лебап уәлаяты Ортаққорда Координаттар: 39°00′00″ с. е. 63°00′00″ ш. б.39.00000° с. е. 63.00000° ш. б. / 39.00000; 63.00000 ^(G) ^(O) ^(Я)

Лебап уәлаяты (түрікм. Lebap welaýaty) — Түрікменстанның шығысындағы әкімшілік бірлік. Уәлаяттың әкімшілік орталығы – Түрікменабат қаласы.

Тарихы

Уәлаят 1992 жылы 14 желтоқсанда бұрынғы Шаржау облысының аумағында құрылған.

2017 жылдың 25 қарашасында Түрікменстан Парламенті Мағданлы мен Сейдінің мәртебесін атырап құқығы бар қалалардан, тиісінше, кеңесшіліктер кіретін Көйтендақ және Дәнеу атыраптарының құрамындағы қалаларға өзгертті.

Сонымен қатар, сол күні Биік Түрікменбашы атырабы (аумағы Дәулетлі атырабына берілді), Қарашсыздық атырабы (аумағы Дәнеу атырабына берілді), Қарабекауыл атырабы (аумағы Халаш атырабына берілді), Сақар атырабы (аумағы Саят атырабына берілді) таратылды^[1].

2022 жылдың 9 қарашасында Лебап уәлаятында Дәулетлі және Фарап атыраптары жойылды^[2].

Әкімшілік-аумақтық бөлінісі

Лебап уәлаятына 10 атырап және атырап құқығы бар 1 қала кіреді.

15 қала:

1. Газошақ
2. Қарабекауыл
3. Дарғаната
4. Достық
5. Дәнеу
6. Керкі (бұрынғы Атамұрат)
7. Көйтендақ
8. Мағданлы
9. Сақар
10. Саят
11. Сейді
12. Түрікменабат (бұрынғы Шаржау),
13. Фарап
14. Халаш
15. Қожамбаз

8 атырап:

1. Дарғаната атырабы (бұрынғы Бірата),
2. Дәнеу атырабы (бұрынғы Дейнау, Қалқыныш),
3. Керкі атырабы (бұрынғы Атамұрат),
4. Көйтендақ атырабы (бұрынғы Шаршан),
5. Саят атырабы,
6. Халаш атырабы,
7. Қожамбаз атырабы
8. Шәржеу атырабы (бұрынғы Шаржау, Сердарабат).

Экономикасы

Уәлаяттың экономикасы минералды шикізаттың үлкен қорымен, сондай-ақ бай жері және су ресурстарымен анықталады. Жетекші рөл аймақтың өнеркәсіп өндірісінің 35,5%-ға жуығын құрайтын отын-энергетика кешенінің салаларына тиесілі. Жетекші салалары – мұнай өңдеу және газ өндіру, олар Сейді мұнай өңдеу зауыты мен Найып сұйытылған газ өндіру кешені сияқты алыптар көрсетеді. Химия өнеркәсібі жергілікті шикізаттан минералды тыңайтқыштар өндіруге бағытталған.

Табиғаты

Климаты күрт құбылмалы. Негізгі өзені – Әмудария. Репетек қорығы, Әмудария қорығы орналасқан. Уәлаятта Көйтендақ тауы орналасқан.

Өнеркәсібі

Құрылыс материалдары өнеркәсібі жергілікті шикізат базасына негізделген. Елдегі құрылыс кірпішінің негізгі өндірісі (39,9%) сала кәсіпорындарының үлесіне келеді.

Уәлаят мақта талшығын (34,1%) және жібек маталарды (90,2%) өндіруде Мары және Ахал уәлаяттарынан кейін үшінші орында тұр. Ауыл шаруашылығының жалпы өнімінің құрылымында 67,7% құрап, мал шаруашылығы маңызды орын алады. Қаракөл қой шаруашылығы дамыған.

Хәкімдері

№	Аты	Лауазымға тағайындалды	Лауазымнан босатылды	Босату себебі
1	Бірқұлы Өдеев	26.06.1992	14.03.1996	басқа жұмысқа ауысты
2	Құрбанмұрат Розиев	14.03.1996	13.12.1998
3	Оразмұрат Ниязлиев	13.12.1998	21.11.2000	жұмысындағы елеулі кемшіліктер үшін
4	Бердімұрат Режепов	27.11.2000	09.07.2001	басқа жұмысқа ауысты
5	Гедай Ахметов	09.07.2001	07.10.2005	жұмыстағы кемшіліктері үшін
6	Әуездұрды Жашаев	07.10.2005	27.11.2006	басқа жұмысқа ауысты
7	Тағаймұрат Мәмедов	27.11.2006	12.11.2007	по состоянию здоровья
8	Шарыжарқұлы Өдебердиев	12.11.2007	15.01.2009	жұмыстағы кемшіліктері үшін
9	Жақсымұрат Жайылов	15.01.2009	12.04.2013	жұмыстағы кемшіліктері үшін
10	Мұхаммед Жораев	12.04.2013	08.01.2016	жұмысындағы елеулі кемшіліктер үшін
11	Шарыкелді Шарлиев	08.01.2016	27.11.2017	басқа жұмысқа ауысты
12	Тәңріқұлы Атахаллиев	27.11.2017	07.02.2020	басқа жұмысқа ауысты
13	Шаһрат Амангелдиев	07.02.2020		ағымда

Дереккөздер

1. Түрікменстан парламенті Лебап уәлаятының әкімшілік-аумақтық бөлінісіне өзгерістер енгізді. (28 қараша 2017).(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 14 сәуір 2018.
2. Түрікменстан Ұлттық Кеңес Мәжілісінің қаулысы  (орыс.) (10 ноября 2022).(қолжетпейтін сілтеме)