Խորհրդային և սոցիալիստական ճամբարի ուժերի ներխուժում Չեխոսլովակիա (1968)

Խորհրդային և սոցիալիստական ճամբարի ուժերի ներխուժում Չեխոսլովակիա
Թվական	Օգոստոսի 20-21, 1968
Մասն է	«Դանուբ» գործողություն
Վայր	Չեխոսլովակիա
Արդյունք	Չեխոսլովակիայի և դաշնակիցների պարտություն Չեխոսլովակիայի կոմկուսի ներսում բարեփոխումների գործընթացը ճնշելու գործընթաց Մոսկովյան արձանագրության ստորագրում Ալեքսանդր Դուբչեկի հրաժարականը Չեխոսլովակիայի կոմկուսի առաջին ԿԿ քարտուղարի պաշտոնից Գուստավ Հուսակի նշանակում Չեխոսլովակիայի կոմկուսի առաջին ԿԿ քարտուղարի պաշտոնում Խորհրդային ռազմական ուժերի տեղակայում Չեխոսլովակիայում (մինչև 1991 թվականը) Ալբանիայի դուրսբերումը Վարշավայի պայմանագրից 1968 թվականի սեպտեմբերին
Հակառակորդներ
Վարշավյան դաշնագիր՝  ԽՍՀՄ Բուլղարիա Լեհաստան Հունգարիա նյութատեխնիկական ապահովում՝ Արևելյան Գերմանիա (ներխուժումը չեղյալ է հայտարարվել) Դիվանագիտական աջակցություն՝  Կուբա[1]  Հյուսիսային Կորեա[2] Հյուսիսային Վիետնամ[3] Մոնղոլիա[4]	Չեխոսլովակիա Դիվանագիտական աջակցություն՝ Ռումինիա[5] Հարավսլավիա[6] Ալբանիա  Չինաստան[7]
Հրամանատարներ
Լեոնիդ Բրեժնև Նիկոլայ Պոդգորնի Ալեքսեյ Կոսիգին Անդրեյ Գրեչկո Իվան Յակոբովսկի Տոդոր Ժիվկով Դոբրի Ջուրով Վլադիսլավ Գոմուլկա Վոյցեխ Յարուզելսկի Յանոշ Կադար Լայոշ Ցինեգե Վալտեր Ուլբրիխտ	Ալեքսանդր Դուբչեկ Լյուդվիգ Սվոբոդա Օլդրժիխ Չեռնիկ Դիվանագիտական աջակցություն՝ Նիկոլաե Չաուշեսկու Իոսիպ Տիտո Էնվեր Խոջա Մաո Ցզեդուն
Կողմերի ուժեր
Սկզբնական ներխուժման ժամանակ՝ 250 հազ․ մարդ (20 դիվիզիա) 2000 զրահամեքենա 800 օդանավ առավելագույն՝ 500 հազ. մարդ 6300 զրահամեքենա[8]	235 հազ․ մարդ (18 դիվիզիա) 2500–3000 զրահամեքնա (չեն մասնակցել) 100 հազ․ + ցուցարար
Ռազմական կորուստներ
Ընդհանուր կորուստներ

Վարշավայի պայմանագրի երկրների ներխուժում Չեխոսլովակիա, պաշտոնական անվանում՝ «Դանուբ» գործողություն, 1968 թվականի օգոստոսի 20-ի լույս 21-ի առավոտյան Վարշավայի պայմանագրի հինգ երկրների՝ Խորհրդային Միության, Լեհաստանի, Բուլղարիայի, Հունգարիայի ժողովրդական հանրապետությունների և Գերմանիայի դեմոկրատական հանրապետության (Արևելյան Գերմանիա) կողմից դեպի Չեխոսլովակիա իրականացրած համատեղ ռազմական ներխուժում։

Օգոստոսի 21-ի առավոտյան Վարշավյան պայմանագրի շուրջ 500 հազարանոց զորքը հարձակվեց Չեխոսլովակիայի վրա։ Ռազմական միջամտությանը հրաժարվեցին մասնակցել Ալբանիայի և Ռումինիայի կառավարությունները։ Գործողություններից ժամեր առաջ, բացառությամբ փոքր մասնագիտական խմբի, Մոսկվան հրամայեց Արևելյան Գերմանիայի ուժերին չանցնել Չեխոսլովակիայի պետական սահմանը։

Ներխուժման առիթ էր հանդիսացել Բրատիսլավայում Ալեքսանդր Դուբչեկի կողմից՝ «Պրահայի գարուն» անվանմամբ կազմակերպած քաղաքական ազատականացմանն ուղղված բանակցությունների ձախողումը^[9], որից հետո Չեխոսլովակիայի Կոմունիստական կուսակցության ներսում ուժեղացվեց ավտորիտար թևի կշիռը։ Խորհրդային Միության վարած արտաքին քաղաքականությունն այս շրջանում ստացավ «Բրեժնևի դոկտրին» անվանումը։

Օկուպացիայի պատճառով սպանվեց 137^[10] և վիրավորվեց 500 Չեխոսլովակիայի քաղաքացի^[11]։

Ծանոթագրություններ

1. Kurlansky, Mark (2004). 1968: The Year that Rocked the World.
2. Kurlansky, Mark (2004). 1968: The Year that Rocked the World.
3. Kurlansky, Mark (2004). 1968: The Year that Rocked the World.
4. https://dokumen.pub/soviet-foreign-policy-since-world-war-ii.html "Among the Asian parties, China condemned the action; North Korea, North Vietnam, and Mongolia supported it."
5. Conflicted Memories: Europeanizing Contemporary Histories, edited by Konrad H. Jarausch, Thomas Lindenberger, p. 43
6. «Back to the Business of Reform». Time Magazine. 1968 թ․ օգոստոսի 16. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 24-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 27-ին.
7. Rea, Kenneth "Peking and the Brezhnev Doctrine". Asian Affairs. 3 (1975) p. 22.
8. Invaze vojsk Varšavské smlouvy do Československa 21. srpna 1968. armyweb.cz. Retrieved on 11 June 2016.
9. «Չեխոսլովակիայի 1968թ. ներխուժման 40 ամյակը». amerikayidzayn.com. Ամերիկայի ձայն. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 8-ին.
10. Fraňková, Ruth (2017 թ․ օգոստոսի 18). «Historians pin down number of 1968 invasion victims». radio.cz. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 26-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 30-ին.
11. «August 1968 – Victims of the Occupation». ustrcr.cz. Ústav pro studium totalitních režimů. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 18-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 23-ին.

Արտաքին հղումներ

• Արխիվային փաստաթղթերի հավաքածու(անգլ.)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Խորհրդային և սոցիալիստական ճամբարի ուժերի ներխուժում Չեխոսլովակիա (1968)» հոդվածին։