Aníbal Otero

Aníbal Otero

Biografía
Nacemento	21 de xaneiro de 1911 (113 anos) Barcia, España
Morte	Barcia, España
Educación	Universidade Complutense de Madrid
Actividade
Ocupación	escritor
Membro de	Real Academia Galega (membro correspondente)

Placa de homenaxe no colexio do seu concello natal.

Aníbal Otero Álvarez, nado en Barcia (Ribeira de Piquín), o 21 de xaneiro de 1911 e finado na mesma aldea o 11 de marzo de 1974, foi un lingüista e escritor galego.^[1]

Traxectoria

Estudou Filosofía e Letras en Madrid, especializándose en Fonética so a guía de Tomás Navarro Tomás. Participou, desde antes de rematar a carreira, na elaboración no Atlas Lingüístico da Península Ibérica (ALPI) que supervisaba Ramón Menéndez Pidal e dirixía o seu mestre Navarro Tomás, realizando investigacións lingüísticas en Galiza e mais no norte de Portugal. En Galiza levou el só as enquisas en 45 dos 53 puntos propostos para investigar.^[2] No norte de Portugal, onde estaba a completar as enquisas, sorprendeuno o golpe de Estado do 18 de xullo de 1936. Foi entregado ás autoridades españolas o 5 de agosto de 1936 e acusado de espionaxe, ao parecer por se lle descubriren cadernos de enquisas do ALPI con transcricións fonéticas (á parte de viaxar en coche oficial da República española).^[3] Foi condenado a morte e amnistiado, pero permaneceu na cadea, en Burgos, ata o 22 de maio de 1941, data na que se lle outorgou a liberdade condicional.

En 1952, retomou os traballos para o ALPI, pois Navarro Tomás ao devolver os materiais do mesmo ao Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC), que custodiaba, esixiu que a continuación do labor fose efectuada polos mesmos colaboradores anteriores. Otero pasou a percorrer Portugal, nesta altura so a dirección do filólogo portugués Luís Filipe Lindley Cintra e do valenciano Manuel Sanchis Guarner, nos anos 1953 e 1954^[4].

O resto da súa vida transcorreu na súa aldea natal de Barcia, onde faleceu en 1974.

É autor de Contribución al diccionario gallego (1967) e de Vocabulario de San Jorge de Piquín (1977); en 1994 publicouse postumamente a súa novela autobiográfica Esmoriz.

Malia ser proposto para entrar na Real Academia Galega e ser esta suxestión votada a favor en 1964, non chegou a tomar posesión como académico.

Obra

Contribución al diccionario gallego.

Libros de lingüística

• Contribución al diccionario gallego. Vigo. Fundación Penzol - Galaxia. 1967.
• Vocabulario de San Jorge de Piquín, anexo nº 8 da rev, Verba. Anuario gallego de Filología. Santiago de Compostela. Universidade de Santiago de Compostela. 1977 (publicación póstuma).

Artigos lingüísticos

• "'Hipótesis etimológicas referentes al gallego-portugués", serie de 24 contribucións, publicados en Cuadernos de Estudios Gallegos. Santiago de Compostela. CSIC, desde 1949 a 1971.

• "Contribucións al léxico gallego y asturiano", serie de 10 contribucións, publicados en Archivum. Revista de la Facultad de Filosofía y Letras. Oviedo, desde 1953 a 1964.
• "Una versión latina popular de las doce palabras retorneadas", in Cuadernos de Estudios Gallegos, vol. VI. Santiago de Compostela. C.S.I.C. 1951.
• "Irregularidades verbales del gallego", in Cuadernos de Estudios Gallegos, vol. VII. Santiago de Compostela. CSIC. 1952, páxs. 399-405.
• "Voces onomatopéyicas del gallego-portugués", in Homenaje al Excelentísimo Sr. Dr. Emilio Alarcos García, t. II. Valladolid. 1965-1967, páxs. 63-72.
• "Algunas adiciones al léxico hispánico", in Cuadernos de Estudios Gallegos, vol. XXIV. Santiago de Compostela. CSIC. 1969, páxs. 154-171.
• En colaboración: Sanchís Guarner, M.; Rodríguez Castellano, L.; Otero Álvarez, A.; Cintra, L.F. Lindley, "El Atlas Lingüístico de la Península Ibérica (ALPI): Trabajos, problemas y métodos", in Actas do IX Congresso Internacional de Linguística Românica, vol III. Lisboa. 1962, páxs. 113-120.

Novela

• Esmoriz. 1994, Sotelo Blanco (publicación póstuma).

Notas

1. "El filólogo que fue confundido con un espía y condenado por el franquismo". Público. 21 de xaneiro de 2021. 
2. Alonso Montero 1974.
3. Álvarez Castro, Xosé (7 de febreiro de 2021). "Aníbal Otero, o espía que nunca existiu". Pontevedra nos anos do medo. 
4. Santamarina 1974.

Véxase tamén

Bibliografía

• Alonso Montero, X. (1974). Na morte de Aníbal Otero, Faro de Vigo, 23 de xuño.

• Alonso Montero, X. (1977). Língua, literatura e sociedade en Galicia: 25 anos de Filoloxía galega, 1951-1976. Akal. P. 107-110.

• Alonso Montero, X. (2011). Aníbal Otero. Lingüística e política en España na Guerra Civil e no franquismo. Vigo: Edicións Xerais de Galicia.
• Santamarina, Antón (1974). "Aníbal Otero (1911-1974)", Verba. Anuario gallego de Filología, vol. nº 2. Universidade de Santiago de Compostela. P. 7-12.
• Sousa, Xulio (2008). "Notas sobre o Atlas Lingüístico de la Península Ibérica en Galicia" Arquivado 17 de febreiro de 2018 en Wayback Machine. en M. Brea / F. Fernández Rei / X. L. Regueira (eds.): Cada palabra pesaba, cada palabra medía. Homenaxe a Antón Santamarina. USC. P. 299-306.