استعمار

استعمار در لغت به معنای عمران و آبادانی است.[۱] اما در ادبیات سیاسی امروز، استعمار به مفهوم «تسلط بر یک کشور و غارت منابع طبیعی آن، اما در ظاهرِ کمک به آبادسازی آن کشور» استفاده می‌شود.[۲] واژه استعمارگر به کشوری گفته می‌شود که سایر کشورها را به استعمار می‌کشد. به کشورهای تحت استعمار مستعمره می‌گویند.

استعمار سه نوع دارد: استعمار کهن، استعمار نو و استعمار فرانو.

کاربرد سیاسی اصطلاح اِسْتِعْمار به‌طور خاص، متوجه شیوه‌های به‌کارگیری قدرت از طرف کشورهای قدرتمند بر سرزمین‌های ضعیف‌تر از نظر سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است.[۳] از نظر داریوش آشوری، در کتاب دانشنامه سیاسی استعمارگری بیشتر برای کشورهایی است که امپراتوری دریایی و ناپیوستگی خاک آن‌ها مانع تشکیل یک واحد سیاسی یکپارچه (مانند امپراتوری‌های زمینی) می‌شود.[۴] مفهوم استعمار امروزه با مفهوم امپریالیسم پیوستگی کامل یافته‌است. مخصوصاً جناح چپ از این اصطلاح استفاده می‌کند. استعمار اساساً عمل قدرت‌های امپریالیستی شناخته می‌شود، یعنی قدرتی که می‌خواهد از مرزهای ملی و قومی خود تجاوز کند و سرزمین‌ها، ملت‌ها و اقوام دیگر را زیر سلطه خود درآورد.[۴]

تاریخ استعمار

گرچه استعمار پیشینهٔ کهن دارد، اما مفهوم جدید آن از قرن‌های شانزدهم و هفدهم آغاز گردید. تاریخ استعمار را از دورهٔ باستان تاکنون می‌توان به چهار دوره تقسیم کرد.[۴] سه دوره اول، مجموعاً تحت عنوان استعمار کهن قرار می‌گیرند.

واژه‌شناسی

اِستِعمار: واژه ای است عربی و در ریشه به معنای آبادی خواستن است[۵] ولی امروزه استعمار به معنای نفوذ و دخالت کشورهای زورمند در کشورهای ناتوان به بهانه آبادی و سازندگی است؛ اما درواقع استعمار با هدف به تاراج بردن دارایی‌های کشورهای دیگر بوده‌است.

استعمار عبارت است از سیاست نظام یا دولت سلطه‌جو که هدفش بهره‌کشی از مردم کشورهایی است که از نظر اقتصادی کم‌رشد هستند. دولت سلطه‌جو برای تحکیم سیطره خویش مانع تکامل فنی و اقتصادی و فرهنگی این کشورها می‌شود. البته در قرون گذشته یعنی قبل از پیدایش امپریالیسم نیز استعمار سرزمین‌های غیر وجود داشته ولی ما در تعریف خود به استعمار در قرن بیستم توجه کرده‌ایم که به شکل تقسیم سرزمین‌های جهان و ایجاد امپراتوری‌های مستعمراتی در دوران امپریالیستی نمود پیدا کرده‌است.

مستعمره: یعنی سرزمینی فاقد استقلال سیاسی و اقتصادی که کاملاً در همه شئون تابع دولت امپریالیستی استیلاگر است. این دولت و انحصارات امپریالیستی آن از مستعمره به عنوان مواد خام و نیروی کار ارزان بازار فروش کالاها و عرصه سرمایه‌گذاری‌های پر سود و همچنین به مثابه پایگاه‌های نظامی و سوق الجیشی استفاده می‌کنند.

سیستم مستعمراتی امپریالیستی چیست؟ در کنار مستعمرات، کشورهای نیمه مستعمره و وابسته نیز وجود دارد که در شئون مختلف سیاسی یا اقتصادی دارای وابستگی‌ها و تابعیت‌های کم یا زیاد نسبت به دولت امپریالیستی هستند. عبارت «سیستم مستعمراتی امپریالیسم» یعنی مجموعه همه مستعمرات، نیمه مستعمره‌ها و ممالک وابسته که توسط امپریالیست‌ها مورد بهره‌کشی قرار گرفته و تحت سلطه آنان قرار دارند. این سیستم در مرحله انحصاری سرمایه‌داری به وجود آمد. در آغاز قرن کنونی چند کشور بزرگ امپریالیستی با توسل به نیروی ارتش و واحدهای مستعمراتی و لژیون‌های خارجی، تقسیم سرزمین‌های جهان را بین خود پایان داده بودند و از آن پس بارها برای تقسیم مجدد جهان و تسخیر مستعمرات جدید با یکدیگر به جنگ و ستیز برخاستند. سرمایه‌داری به یک سیستم جهانی ستم استعماری و تسلط مالی بر اکثریت عظیم مردم جهان توسط مشتی کشورهای به اصطلاح جلو افتاده مبدل شد.

متروپل: یعنی کشور امپریالیستی صاحب مستعمره، انحصارات بزرگ کشور متروپل با نیروی عظیم مالی و صنعتی خود سد کلانی به حساب غارت و بهره‌کشی از مستعمرات به دست می‌آورند. به علت بازوی کار ارزان، کثرت منابع طبیعی و ارزانی مواد خام، سرمایه‌گذاری متروپل در مستعمره سودهای افسانه ای به بار می‌آورد. هم‌زمان با غارت آشکار مردم این سرزمین‌ها و ثروت‌های ملی آنان، کشور مستعمره به زایده کشاورزی و مولد مواد خام متروپل مبدل می‌شود.

عقب ماندگی اقتصادی یکی از شوم‌ترین و سنگین‌ترین نتایج سلطه استعماری است. انحصارات متروپل مانع تکامل صنایع و به ویژه ایجاد صنایع سنگین، مانع رشد تکنیک و هم‌زمان با آن مانع تقویت کادرهای ملی می‌شوند. اقتصاد برخی از این سرزمین‌ها را به اقتصاد تک‌محصولی مثل نفت یا نیشکر یا قهوه یا مس مبدل می‌کنند که تمام سر رشته آن هم در دست انحصارات امپریالیستی است. این امر خود بعداً دشواری‌های عظیم در راه ایجاد یک اقتصاد ملی متوازن و همه‌جانبه به بار می‌آورد. مبادله نابرابر وجه مشخصه تجارت بین متروپل و مستعمره، یکی دیگر از منابع سود کلان انحصارات است. استعمار در دوران کلاسیک خود همواره حامی و پشتیبان مرجع‌ترین قشرهای محلی بوده، اشکال فئودالی و ما قبل فئودالی را همچنان پابرجا نگهداشته به کمک آن، اقتصاد را به عقب ماندگی و زحمتکشان را به فقر و گرسنگی محکوم می‌کرده‌است. عقب‌ماندگی اقتصادی محصول غارت و سلطه انحصارات امپریالیستی و نتیجه سیاست استعماری دول امپریالیستی است، نه ثمره مناسبات اقتصادی معمولی بین کشورهای فقیر و کشورهای غنی به‌طور اعم.

مبارزه علیه استعمار و فروریختن سیستم مستعمراتی: علیه سلطه استعماری، علیه این غارت و سیطره سیاسی و اقتصادی مردم کشورهای مستعمره و نیمه مستعمره به پا خواسته و مبارزه شدیدی را برای آزادی ملی و استقلال آغاز کردند. نهضت استقلال طلبی پس از انقلاب اکتبر وارد مرحله نوین و پرتوانی شد و پس از جنگ جهانی دوم، به دوران عالی تری گام گذاشت. موج نیرومند نهضت‌های رهایی‌بخش ملی طومار سیستم جهانی استعماری را در هم پیچید.

انقلاب‌های خروشان ملی ارکان امپریالیسم را به لرزه درمی‌آورد. لبه تیز این یورش جهانی متوجه آمریکاست که به مدافع اساسی سیستم بهره‌کشی استعماری بدل شده‌است. در نتیجه این نبرد به جای مستعمرات سابق در کشورهای نیمه مستعمره بیش از پیش کشورهای مستقل و نو بنیاد پدید گشته و پدید می‌گردد.

ولی این مبارزه هنوز به پایان نرسیده‌است. مللی که در حال گسستن زنجیرهای استعماری هستند به مراحل مختلفی از رهایی رسیده‌اند. بسیاری از آن‌ها دولت‌های ملی تشکیل داده‌اند، ولی همچنان برای تقویت استقلال سیاسی خویش می‌کوشند و برای احراز استقلال اقتصادی، راهی طولانی در پیش دارند. ملل کشورهایی که ظاهر مستقل ولی عملاً در قید وابستگی سیاسی و اقتصادی انحصارهای بیگانه هستند، برای مبارزه علیه امپریالیسم و رژیم‌های ارتجاعی و استبدادی بپا می‌خیزند. نهضت آزادی بخش ملی در کنار جنبش کارگری کشورهای پیش افتاده به یکی از عوامل عمده ضد امپریالیستی عصر ما بدل شده‌است. در مقابل این موج عظیم، استعمار به روش‌های نوین بهره‌کشی متوسل شده‌اند که مجموعه آن را استعمار نوین می‌نامند.

جستارهای وابسته

منابع

  1. «معنی استعمار | فرهنگ فارسی معین». www.vajehyab.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۵-۲۴.
  2. علی‌اکبر دهخدا و دیگران، «استعمار» در لغت‌نامهٔ دهخدا.
  3. نقل از فرهنگ علوم اجتماعی-باقر پرهام و همکاران- نشر مازیار – ص 57
  4. ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ دانشنامهٔ سیاسی- داریوش آشوری-نشر مروارید- چاپ شانزدهم 1387- ص12
  5. «جست‌وجوی استعمار». www.vajehyab.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۶-۱۲.

Read other articles:

This list is incomplete; you can help by adding missing items. (February 2011) This is a list of submerged places in Spain. This list includes settlements which are submerged under the waters of a reservoir. When the water level is low, the structures are visible. Submerged villages and municipalities New Riaño, the new village built after the flooding of Riaño, in the province of León, Spain. The old village is located under the bridge. The mountain on the left is Peak Gilbo. Villages and...

 

Ne doit pas être confondu avec École militaire de l'air. Si ce bandeau n'est plus pertinent, retirez-le. Cliquez ici pour en savoir plus. Certaines informations figurant dans cet article ou cette section devraient être mieux reliées aux sources mentionnées dans les sections « Bibliographie », « Sources » ou « Liens externes » (février 2016). Vous pouvez améliorer la vérifiabilité en associant ces informations à des références à l'aide d'appels ...

 

3e cérémonie des AACTA Awards AACTA Awards Organisé par l'Australian Academy of Cinema and Television Arts Détails Date 30 janvier 2014 Lieu Sydney, Australie Site web http://www.aacta.org/ Résumé Meilleur film Gatsby le Magnifique Film le plus nommé Gatsby le Magnifique (14) Film le plus récompensé Gatsby le Magnifique (12) Chronologie 2e cérémonie des AACTA Awards 4e cérémonie des AACTA Awards modifier  La 3e cérémonie des Australian Academy of Cinema...

يو-268 الجنسية  ألمانيا النازية الشركة الصانعة بريمر فولكان[1]  المالك  كريغسمارينه المشغل كريغسمارينه (29 يونيو 1942–19 فبراير 1943)[2]  المشغلون الحاليون وسيط property غير متوفر. المشغلون السابقون وسيط property غير متوفر. التكلفة وسيط property غير متوفر. منظومة التعاريف ال...

 

Prehistory of North African region North Africa consists of the six countries or territories situated between the Sahara desert and the Mediterranean: Algeria, Egypt, Libya, Morocco, Tunisia, and Western Sahara.   Northern Africa[a] The prehistory of North Africa spans the period of earliest human presence in the region to gradual onset of historicity in the Maghreb during classical antiquity. Early anatomically modern humans are known to have been present at Jebel Irhoud, i...

 

超能警探메모리스트原作《Memorist》載厚作品编剧安道河、黃荷娜导演金輝(朝鲜语:김휘)、蘇在賢主演俞承豪、李世榮、趙成夏制作国家/地区 韩国语言韓語集数16每集长度約70分鐘制作拍攝地點 韩国制作公司Studio 605播出信息 首播频道tvN播出国家/地区 韩国播出日期 2020年3月11日 (2020-03-11)—2020年4月30日 (2020-04-30) 各地节目名称台湾超能警探港澳超能...

Bài viết này cần thêm chú thích nguồn gốc để kiểm chứng thông tin. Mời bạn giúp hoàn thiện bài viết này bằng cách bổ sung chú thích tới các nguồn đáng tin cậy. Các nội dung không có nguồn có thể bị nghi ngờ và xóa bỏ. Đối với các định nghĩa khác, xem Sadi Carnot (định hướng). Marie François Sadi CarnotTổng thống thứ năm của Pháp Đồng Vương công AndorraNhiệm kỳ3 tháng 12 năm 1887 –...

 

American politician, educator and lawyer This article includes a list of general references, but it lacks sufficient corresponding inline citations. Please help to improve this article by introducing more precise citations. (March 2013) (Learn how and when to remove this template message) Albert Sidney Camp, 1939 Albert Sidney Camp (July 26, 1892 – July 24, 1954) was an American politician, educator and lawyer. Biography Camp was born in Moreland, Georgia. The Camp family was a colonial fam...

 

Aspect of history The economists Harry White (left) and John Maynard Keynes at the Bretton Woods Conference. Both had been strong advocates of a central-controlled international trade environment and recommended the establishment of three institutions: the IMF (for fiscal and monetary issues); the World Bank (for financial and structural issues); and the ITO (for international economic cooperation).[1] The World Trade Organization (WTO) is an intergovernmental organization which regul...

Sumber Daya Manusia Perencanaan sumber daya manusia adalah proses analisis dan identifikasi yang dilakukan organisasi terhadap kebutuhan akan sumber daya manusia, sehingga organisasi tersebut dapat menentukan langkah yang harus diambil guna mencapai tujuannya.[1] Selain itu, pentingnya diadakan perencanaan sumber daya manusia ialah organisasi akan memiliki gambaran yang jelas akan masa depan, serta mampu mengantisipasi kekurangan kualitas tenaga kerja yang diperlukan.[2] Syara...

 

21 Corps, 21st Corps, Twenty First Corps, or XXI Corps may refer to: XXI Corps (German Empire), a unit of the Imperial German Army prior to and during World War I XXI Corps (Ottoman Empire), active during World War I XXI Corps (United Kingdom), active during World War I Indian XXI Corps, active during World War II XXI Corps (India), currently active Indian Army corps XXI Corps (United States), active during World War II XXI Corps (Union Army), active during the American Civil War XXI Mountain...

 

Suku KamoroMimika Weeukiran tradisional suku KamoroJumlah populasi28.645 (2010; termasuk Suku Sempan, Suku Umari, dll)[1]Daerah dengan populasi signifikan Indonesia (Papua Tengah)BahasaKamoro, IndonesiaKelompok etnik terkaitAsmat, Sempan, Amungme Suku Kamoro dengan pakaian tradisional. Suku Kamoro atau Mimika Wee[2] adalah kelompok etnis yang tinggal di wilayah pesisir selatan Papua, Kabupaten Mimika, Papua Tengah. Luas daerah tersebut sekitar 250 km, yang membentang...

Comunicação Tipos Social Massa Interpessoal Intrapessoal Verbal Não verbal Visual Audiovisual Segmentada Redes Ciberespacial Não violenta Meios Cartaz Cinema Correio Fanzine Internet Jornal Livro Outdoor Panfleto Podcast Banda desenhada Rádio Revista Televisão Vídeo Profissões Assessoria Design gráfico Editoração Jornalismo Produção audiovisual Produção cultural Produção editorial Publicidade Radialismo Relações públicas Roteiro Disciplinas Análise do discurso Análise de...

 

Dích dắc lớn song song namtại Thế vận hội Mùa đông lần thứ XXIIIĐịa điểmCông viên Phoenix BogwangThời gian24 tháng 2Số VĐV32 từ 13 quốc giaNgười đoạt huy chương Nevin Galmarini  Thụy Sĩ Lee Sang-ho  Hàn Quốc Žan Košir  Slovenia← 20142022 → Trượt ván trên tuyết tạiThế vận hội Mùa đông 2018Vòng loại Nhào lộn trên khôngnamnữLòng mángnamnữDích dắc lớn song song...

 

Australian pioneering aviator Nancy Bird WaltonAO, OBENancy Bird Walton portrait in the 1940sBornNancy Bird(1915-10-16)16 October 1915Kew, New South Wales, Australia[1]Died13 January 2009(2009-01-13) (aged 93)Sydney, New South Wales, AustraliaKnown forYoungest woman pilot to gain a Commercial Pilot's Licence in the British EmpireSpouseCharles WaltonAwardsOfficer of the Order of Australia (1990)Officer of the Order of the British Empire (1966)Centenary Medal (2001)Aviation ca...

Woodworking joint This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Halved joint – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (September 2014) (Learn how and when to remove this template message) Simple halved joint A halved joint is a woodworking joint in which the two members are joined by removing material...

 

United States historic placeThe PlymouthU.S. National Register of Historic Places Location1236 Eleventh St. NW Washington, D.C.Coordinates38°54′23″N 77°1′39″W / 38.90639°N 77.02750°W / 38.90639; -77.02750Built1903ArchitectFrederick AtkinsonArchitectural styleClassical RevivalMPSApartment Buildings in Washington, DC, MPSNRHP reference No.86001242 [1]Added to NRHPJune 2, 1986 The Plymouth is a historic building in Washington, D.C., Unit...

 

Questa voce o sezione sull'argomento arte non cita le fonti necessarie o quelle presenti sono insufficienti. Puoi migliorare questa voce aggiungendo citazioni da fonti attendibili secondo le linee guida sull'uso delle fonti. Segui i suggerimenti del progetto di riferimento. Mockup accessibile dei costruendi convogli Leonardo della M1 di Milano, in Piazza del Duomo Un mockup, o mock-up, è una realizzazione a scopo illustrativo o meramente espositivo di un oggetto o un sistema, senza le c...

This article does not cite any sources. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Kuwait Scientific Center – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (April 2014) (Learn how and when to remove this template message) An image of a Kuwaiti Bǒm The Scientific Center of Kuwait, located in Salmiya, Kuwait, serves as a center for environmental education in the ...

 

Isaacson in 1895 Monument, Kensal Green Cemetery Frederick Wootton Isaacson (1836-22 February 1898) was an English businessman and Conservative politician. Born in Mildenhall, Suffolk, he was the son of Frederick Isaacson and Emma Elizabeth née Case.[1] In 1857 he married Elizabeth Marie Louise Jaeger, only daughter of Stephen Jaeger, a banker from Frankfurt, Germany.They had two children: Frederick John Francis Wootton Isaacson (1858-1948) and Violet Marie Louise Wootton Isaacson (1...

 

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!