PROFILBARU.COM

Tony Curtis
	; (1958) Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Bernard Schwartz
Jaiotza	Flower Hospital (en) eta New York, 1925eko ekainaren 3a
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Lehen hizkuntza	hungariera; ingelesa
Heriotza	Henderson, 2010eko irailaren 29a (85 urte)
Hobiratze lekua	Palm Memorial Park Cemetery (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: bihotz-biriketako geldialdia
Familia
Aita	Emanuel Schwartz
Ama	Helen Klein
Ezkontidea(k)	Janet Leigh (1951 - 1962); Christine Kaufmann (1963 - 1968); Leslie Allen (en) (1968 - 1982); Andrea Savio (en) (1984 - 1992); Lisa Deutsch (en) (1993 - 1994); Jill Vandenberg (en) (1998 - 2010)
Bikotekidea(k)	ikusi Petra Scharbach;
Seme-alabak	ikusi Kelly Curtis; Jamie Lee Curtis; Allegra Curtis;
Hezkuntza
Heziketa	New School ; City College of New York (en) ; Seward Park High School (en)
Hizkuntzak	hungariera; ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	zinema aktorea, idazlea, margolaria, telebista-aktorea, aktorea, militarra eta ofizierra
Altuera	175 zentimetro
Lantokia(k)	Ameriketako Estatu Batuak
Jasotako sariak	ikusi Henrietta Award (1958) ; Henrietta Award (1961) ; Bambi Award (1958) : Sweet Smell of Success; Bambi Award (1973) : The Persuaders! (en) ; American Campaign Medal ; Asiatic-Pacific Campaign Medal ; World War II Victory Medal ; Urrezko Globo Sariak ; Izarra Hollywoodeko Ospearen pasealekuan ; Sitges Grand Honorary Award (2000) ;
Izengoitia(k)	Anthony Curtis
Genero artistikoa	Westerna; film komikoa; abenturazko filma; ekintza-filma; film dramatikoa; historical drama film (en)
Zerbitzu militarra
Adar militarra	Ameriketako Estatu Batuetako Itsas Armada
Parte hartutako gatazkak	Bigarren Mundu Gerra
Sinesmenak eta ideologia
Alderdi politikoa	Ameriketako Estatu Batuetako Alderdi Demokrata
	tonycurtis.com

Tony Curtis (New York, 1925eko ekainaren 3a - Las Vegas, 2010eko irailaren 29a), jaiotzez Bernard Schwartz, estatubatuar aktorea izan zen. Ibilbide luzea izan bazuen ere, 100 film baino gehiago, 1950eko eta 1960ko hamarkadetan izan zuen arrakasta gehien: Houdini (1953), Sweet Smell of Success (1957), The Defiant Ones (1958), The Vikings (1958), Some Like It Hot (1959), Spartacus (1960), Taras Bulba (1962), The Boston Strangler (1968) eta abar.

Jamie Lee Curtis eta Kelly Curtis aktoreen aita izan zen.

Lehenbiziko urteak

Tony Curtis Hell's Kitchen jaio zen, New Yorken, 1925eko ekainaren 3an, baina haurtzaroa Bronxen igaro zuen. Gurasoak, Emanuel Schwartz eta Helen Klein, hungariar jatorriko juduak ziren, aita Ópályikoa eta ama Nagymihálykoa. 5 edo 6 urte bete arte ez zuen hungariera besterik ikasi.^[1] Aita jostuna zen eta sendia denda atzean bizi zen, gurasoak alde batean eta Julius, Robert eta Tony anaiak bestean. Amari eskizofrenia diagnostikatu zioten geroago, eta anaia Robert ere instituzio batean sartu behar izan zuten gaixotasun berak jota.^[2]

Oso familia behartsua zen. Zortzi urte zituenean, hilabete bat pasatu zuen umezurztegi batean Juliusekin batera, gurasoek jatekorik ere ez zutelako. Lau urte geroago, Julius hil zen kamioi batek harrapaturik. Garai hartan Tony auzoko bandan ibiltzen zen, eskolara joan beharrean lapurreta txikiak egiten, eta eraso antisemitak ere pairatu zituen.^[2] 11 urte zituenean, bizilagun baten ahaleginari esker, Boy Scouten udaleku batera joan zelarik, gainerako haurrak aho zabalik uzten zituen bere bizitzari buruzko kontakizun fantastikoekin. Seward Park High Schoolera joan zen, eta bertan egin zuen lehenbiziko aktore lan txikia, 16 urterekin, eskolako antzerkian.^[3]

1944an, AEBetako itsas armadan izena eman zuen, eta Ozeano Bareko itsaspekoen ontzidian ibili zen Bigarren Mundu Gerra amaitu arte, USS Proteus-en zehazki. 1945eko irailaren 2an, japoniarren errenditzearen lekukoa izan zen, Tokioko badian baitzegoen gerraontzi horretan.^[4]

Antzezle ibilbidea

Gerra ostean, soldadu ohientzako egokitutako ikasketak egin zituen New Yorkeko City Collegen, eta interpretazioa ikasi zuen Greenwich Villagen, Erwin Piscatorrek zuzendutako The New School-en. Besteak beste, Elaine Stritch, Harry Belafonte, Walter Matthau, Beatrice Arthur eta Rod Steiger izan zituen ikaskide. Artean eskolan zegoela, Joyce Selznick talentu-ehiztariaren arreta erakarri zuen.

1948an, 23 urte zituela, Hollywoodera iritsi zen. Universal Picturesek izena aldatu zion eta, Bernard Schwartz beharrean, Tony Curtis izan zen handik aurrera. Saiatu ziren aktore gazteari esgrima eta ekitazioa irakasten baina, berak esan zuenez, garai hartako interesak emakumeak eta dirua zituen. Criss Cross (1949) filmean egin zuen debuta, kredituetan agertu gabe. Ondoren, City Across the River (1949), Woman in Hiding (1950) eta Winchester '73 (1950) westerna etorri ziren.

Tonyk miresleen eskutitz anitz jasotzen zuenez, 1951n Universalek rol protagonista eman zion The Prince Who Was a Thief filmean, eta arrakasta handia izan zuen. Harrezkero, oso ibilbide luze eta oparoa izan zuen, baina 1950eko eta 1960ko hamarkadetan egin zituen lanik hoberenak: Houdini (1953), Sweet Smell of Success (1957), The Defiant Ones (1958, Gizonezko aktore onenaren Oscar sarirako izendapena lortu zuena), Some Like It Hot (1959), Spartacus (1960), Who Was That Lady? (1960), The Great Impostor (1961) edota The Boston Strangler (1968).

Azken urteak eta heriotza

1970eko hamarkadatik aurrera, zinemako eta telebistako lanak tartekatu zituen. Besteak beste, Elia Kazanen The Last Tycoon-en (1975), Ken Hughesen Sextette komedia musikalean (1978) eta Guy Hamiltonen The Mirror Crack'd-en (1980) parte hartu zuen. Bestalde, gero eta denbora gehiago eskaini zion pinturari, eta haren margolanak aintzat hartuak izan ziren; 2007tik, The Red Table New Yorkeko Metropolitan Museum of Arteko bilduma iraunkorrean dago.^[5]

1995ean, Frantziako Kultura Ministerioak Arte eta Letretako Ordenako zaldun izendatu zuen.^[6] 2006an, Sony Ericsson Empire saria eman zioten, eta 1960tik Hollywoodeko ospearen pasealekuko izarra zuen; hala ere, Oscar saririk ez irabaztearen desilusioa zeukan.

2010eko irailaren 29an hil zen, Las Vegasen, bihotzekoak jota.^[7] Urriaren 4an eman zioten lur, Nevadako Green Valleyko Palm Memorial Park Cemeteryn. Hiletan, besteak beste, Jamie Lee Curtis eta Kelly Curtis alabak, Arnold Schwarzenegger, Ron Jeremy, Rich Little, eta Vera Goulet, Robert Gouleten alarguna, Kirk Kerkorian, Kirk Douglas eta Phyllis McGuire egon ziren.

Ezkontzak eta seme-alabak

Sei aldiz ezkondu zen. Lehenbiziko emaztea Janet Leigh antzezlea izan zen. 1951n ezkondu eta 1962an bereizi ziren. Bi alaba izan zituzten, Jamie Lee Curtis eta Kelly Curtis, biak aktoreak. Ondorengo emazteak hauek izan ziren:

Christine Kaufmann, 1963-1968 bitartean. Bi alaba izan zituzten, Alexandra eta Allegra.
Leslie Allen, 1968-1982 bitartean. Bi seme izan zituzten: Nicholas Bernard eta Benjamin.
Andrea Savio, 1984-1992.
Lisa Deutsch, 1993-1994.
Jill Vandenberg, 1998tik aurrera.

Filmografia

Zinema

Urtea	Izenburua	Rola	Oharrak
1949	Criss Cross	Gigoloa	Kredituetan agertu gabe
1949	City Across the River	Mitch	Anthony Curtis kredituetan
1949	Johnny Stool Pigeon	Joey Hyatt	Anthony Curtis kredituetan
1949	The Lady Gambles	Bellboy	Anthony Curtis kredituetan
1949	Take One False Step	Hot Rod Driver	Kredituetan agertu gabe
1949	How to Smuggle a Hernia Across the Border		Laburmetraia
1950	Francis	Jones kapitaina	Anthony Curtis kredituetan
1950	Woman in Hiding	Dave Shaw	Ahotsa, kredituetan agertu gabe
1950	I Was a Shoplifter	Pepe	Anthony Curtis kredituetan
1950	Sierra	Brent Coulter	Anthony Curtis kredituetan
1950	Winchester '73	Doan	Anthony Curtis kredituetan
1950	Kansas Raiders	Kit Dalton
1951	The Prince Who Was a Thief	Julna
1952	Flesh and Fury	Paul Callan
1952	No Room for the Groom	Alvah Morrell
1952	Son of Ali Baba	Kashma Baba
1952	Meet Danny Wilson	Bere burua	Kredituetan agertu gabe
1953	Houdini	Harry Houdini
1953	All American	Nick Bonnelli
1953	Forbidden	Eddie
1954	Beachhead	Burke
1954	Johnny Dark	Johnny Dark
1954	The Black Shield of Falworth	Myles
1954	So This Is Paris	Joe Maxwell
1955	Six Bridges to Cross	Jerry Florea
1955	The Purple Mask	Rene de Traviere / Purple Mask
1955	The Square Jungle	Eddie Quaid / Packy Glennon
1956	Trapeze	Tino Orsini
1956	The Rawhide Years	Ben Matthews
1957	Mister Cory	Cory
1957	The Midnight Story	Joe Martini
1957	Sweet Smell of Success	Sidney Falco	Produktore exekutiboa ere
1958	The Vikings	Eric
1958	Kings Go Forth	Britt Harris
1958	The Defiant Ones	John "Joker" Jackson
1958	The Perfect Furlough	Paul Hodges
1959	Some Like It Hot	Joe / Josephine / Shell Oil Junior
1959	Operation Petticoat	Nicholas Holden
1960	Who Was That Lady?	David Wilson
1960	The Rat Race	Pete Hammond Jr.
1960	Spartacus	Antoninus
1960	Pepe	Bere burua	Kredituetan agertu gabe
1960	The Great Impostor	Ferdinand Waldo Demara Jr. / Martin Donner / Dr. Gilbert
1961	The Outsider	Ira Hamilton Hayes
1962	Taras Bulba	Andriy Bulba
1962	40 Pounds of Trouble	Steve McCluskey
1963	The List of Adrian Messenger		Cameoa
1963	Captain Newman, M.D.	Jackson "Jake" Leibowitz
1964	Paris When It Sizzles	Maurice / Philippe – 2. polizia	Kredituetan agertu gabe
1964	Wild and Wonderful	Terry Willams
1964	Goodbye Charlie	George Tracy
1964	Sex and the Single Girl	Bob Weston
1965	The Great Race	Leslie Gallant III
1965	Boeing, Boeing	Bernard Lawrence
1966	Chamber of Horrors	Mr. Julian	Kredituetan agertu gabe
1966	Not with My Wife, You Don't!	Tom Ferris
1966	Drop Dead Darling	Nick Johnson
1967	Don't Make Waves	Carlo Cofield
1967	On My Way to the Crusades, I Met a Girl Who...	Guerrando da Montone
1968	Rosemary's Baby	Donald Baumgart	Ahotsa, kredituetan agertu gabe
1968	The Boston Strangler	Albert DeSalvo
1969	Monte Carlo or Bust!	Chester Schofield
1970	You Can't Win 'Em All	Adam Dyer
1970	Suppose They Gave a War and Nobody Came	Shannon Gambroni
1974	Lepke	Lepke Buchalter
1976	The Last Tycoon	Rodriguez
1977	Casanova & Co.	Giacomino / Casanova
1978	The Manitou	Harry Erskine
1978	Sextette	Alexei Karansky
1978	The Bad News Bears Go to Japan	Marvin Lazar
1979	Title Shot	Frank Renzetti
1980	Little Miss Marker	"Blackie"
1980	It Rained All Night the Day I Left	Robert Talbot
1980	The Mirror Crack'd	Martin N. Fenn
1982	Black Commando	Iago koronela
1982	BrainWaves	Dr. Clavius
1982	Sparky's Magic Piano		Ahotsa
1983	Dexter the Dragon & Bumble the Bear		Ahotsa
1983	Balboa	Ernie Stoddard
1984	Where Is Parsifal?	Parsifal Katzenellenbogen
1985	Insignificance	Senatorea
1986	Club Life	Hector
1986	The Last of Philip Banter	Charles Foster
1988	The Passenger – Welcome to Germany	Mr. Cornfield
1989	Lobster Man from Mars	J.P. Shelldrake
1989	Midnight	Mr. B.
1989	Walter & Carlo i Amerika	Willy La Rouge
1991	Prime Target	Marietta Copella
1992	Center of the Web	Stephen Moore
1993	Naked in New York	Carl Fisher
1993	The Mummy Lives	Aziru / Dr. Mohassid
1995	The Immortals	Dominic
1997	Bounty Hunters 2: Hardball	Wald
1998	Louis & Frank	Lenny Star Springer
1998	Stargames	King Fendel
1999	Play It to the Bone	Boxeozalea
2002	Reflections of Evil	Narratzailea
2006	Where's Marty?	Bere burua
2007	The Blacksmith and the Carpenter	Jainkoa	Ahotsa, laburmetraia
2008	David & Fatima	Mr. Schwartz