PROFILBARU.COM

Miles Davis
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Alton, 1926ko maiatzaren 26a
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Talde etnikoa	afro-amerikarra
Lehen hizkuntza	estatubatuar ingelesa
Heriotza	Santa Monica, 1991ko irailaren 28a (65 urte)
Hobiratze lekua	Woodlawn Cemetery (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: istripu zerebrobaskularra; pneumonia
Familia
Aita	Miles Henry Davis
Ezkontidea(k)	Frances Taylor Davis (en) (1959ko abenduaren 21a - 1968); Betty Davis (1968ko irailaren 30a - 1969); Cicely Tyson (1981eko azaroaren 26a - 1988)
Hezkuntza
Heziketa	Juilliard School (en) ; East St. Louis Lincoln High School (en)
Hizkuntzak	ingelesa
Irakaslea(k)	Elwood Buchanan (en) ; William Vacchiano (en)
Jarduerak
Jarduerak	musikagilea, tronpeta-jotzailea, musika-talde gidaria, orkestra zuzendaria, autobiografialaria, jazz musikaria, aktorea, kantugilea, soinu banda konpositorea, musikaria, telebista-aktorea eta estudioko musikaria
Jasotako sariak	ikusi Karrera artistikoari Grammy saria (1990) ; Léonie Sonning Music Prize (1984) ; Paul Acket Award ; American Book Awards (1990) ; Izarra Hollywoodeko Ospearen pasealekuan ; MOJO Awards ; NEA Jazz Masters ; Rock and Roll Hall of Fame (2006) ; honorary doctorate of Paris Nanterre University (1988) ;
Kidetza	The Miles Davis Sextet; Miles Davis Quintet; The Miles Davis Quartet; Miles Davis All Stars
Izengoitia(k)	Cleo Henry
Genero artistikoa	jazza; Bebopa; Cool jazza; Hard bopa; modal jazz (en) ; jazz fusion (en)
Musika instrumentua	tronpeta; sintetizadorea; organoa; fliskornoa
Diskoetxea	Prestige; ACT; Capitol Records; Columbia Records; Philips; Fontana
	milesdavis.com

Miles Dewey Davis III (Alton, 1926ko maiatzaren 26a - Santa Monica, 1991ko irailaren 28a) Estatu Batuetako jazz tronpeta-jotzailea eta musikagilea izan zen. 1940tik aurrera eragin handia izan zuen jazzaren ibilbidean. Jazz modernoaren joera berrien aitzindari izan zen, berak gidatutako taldeekin batera: cool estiloa (1940tik aurrera), modala 1960an, eta jazz-rocka 1970ean. Obra nagusiak hauek ditu: Billie's bounce (1945), Boplicity (1948) Bag's groove (1954) eta Miles ahead (1957). Rolling Stone aldizkariak honela deskribatu zuen: "inoiz izan den jazz tronpeta-jotzailerik onena, eta XX. mendeko musikaririk garrantzitsuenetako bat ere bai".

Biografia

Altonen jaio zen, Illinoisen, eta East St. Louisen ekialdean hazi. Davis Juilliard-en ikastera New Yorkera joan ondoren, Charlie Parker saxofoi-jotzailearen bebop boskotean debutatu eta 1944tik 1948ra beraiekin jo zuen. Handik gutxira, Birth of the Cool grabatu zuen Capitol Records-entzat, funtsezkoa izan zena cool jazza garatzeko. 1950etako hasieran, Davisek hard bopeko lehen piezak grabatu zituen Prestige Recordsen zela, baina ausaz grabatu zuen, heroinarekiko mendekotasuna zela eta.

Newporteko Jazzaldian itzulera arrakastatsuaren ondoren, epe luzeko kontratu bat sinatu zuen Columbia Recordsekin, eta 1955ean, Round About Night albuma grabatu:^[1] John Coltrane saxofoi-jotzailearekin eta Paul Chambers baxu-jotzailearekin egin zuen lehen lana izan zen eta biak 1960ko hamarkadaren hasieran zuzendu zuen seikotearen funtsezko kideak. Garai horretan, tartekatu zituen jazzeko orkestra-kolaborazioak Gil Evans-ekin, Sketches of Spain (1960) esaterako, eta banda-grabazioak, Milestones (1958) eta Kind of Blue (1959). Azken grabazio hori inoiz izan den jazz-album ezagunenetako bat da, eta Estatu Batuetan bost milioi kopia baino gehiago saldu ditu.

1959an gertaera larria pairatu zuen. Abuztuaren 25ean, poliziak jipoitu zuen New Yorken. Jada jazz munduan izena egiten ari zela, grabazio batetik emakume zuri bat laguntzen ari zela taxi bat hartzera, polizia iritsi eta bertatik joateko agindu zioten. Davisek esan zien bertan ari zela lanean eta ez zela mugituko. Agenteek borrarekin sabelean jo, lurrera bota, jipoitu eta atxilotu egin zuten, lekukoen arabera, berak ezer egin gabe. Ospitaleratu egin behar izan zuten eta agenteei eraso egin izana egotzi zioten. Davisek gau horri buruz, zera esan zuen gerora: “Nire bizitza eta jarrera goitik behera aldatu zituen. Herrialdean gauzak aldatzen ari zirela eta, ongi sentitzen hasten ari nintzenean, berriz ere mingots eta ziniko bilakatu ninduten”.^[2]

1961ean My Prince Will Come (1961) diskoa kaleratu zuen, baita Blackhawk kontzertuetan aritu ere. Seven Steps to Heaven 1963ko disko arrakastatsuan taldekide ezagunak bildu zituen: Ron Carter, baxua jotzen; Herbie Hancock, pianoa; eta Tony Williams, bateria. 1964an Wayne Shorter saxofoi-jolea gehitu zen taldera. Post-bop generoko aitzindarietako bat izan zen E.S.P. (1965) eta Miles Smiles (1967) albumekin trantsizio elektrikoari ekin baino lehen. 1970eko hamarkadan, rock, funk, erritmo afrikarrak eta musika elektronikoan ere murgildu zen etengabe aldatzen ziren musikariekin: Joe Zawinul teklatu-jotzailea, Al Foster bateria-jotzailea eta John McLaughlin gitarra-jotzailea, besteak beste. Denboraldi hori, 1969ko Silent Way diskoarekin hasi eta 1975ko Aghartako kontzertuaren grabazioarekin amaitu zen tartea bere jarduneko polemikoena izan zen.^[3] Jazz-fusio garaiko 1970eko Bitches Brew diskoak arrakasta komertzialera eraman zuen atzera.

Osasun arazoengatik bost urteko etenaldia egin ondoren, bere ibilibidea segitu zuen 1980ko hamarkadan, musikari gazteagoekin eta poparen eraginarekin. The Man with the Horn (1981) eta Tutu (1986) garai hartako disko azpimarragarrienak dira. Mundu osoan kontzertuak eman zituen, arte-bisualetan, zinean eta telebistan kolaborazioak egiten zituen bitartean.

1991n hil zen, garuneko isuri baten, pneumoniaren eta arnas gutxiegitasunaren eraginez.

Diskografia

Birth of the Cool - Capitol Records (1949)
Volume 1 - Blue Note (1952)
Volume 2 - Blue Note (1953)
Miles Davis and The Modern Jazz Giants - Prestige (1954)
'Round about Midnight - Columbia (1955)
Cookin' with the Miles Davis Quintet - Prestige (1956)
Steamin' with the Miles Davis Quintet - Prestige (1956)
Relaxin' with the Miles Davis Quintet - Prestige (1956)
Workin' with the Miles Davis Quintet - Prestige (1956)
Miles Ahead Miles Davis + 19 - Columbia (1957)
Ascenseur pour l'Échafaud - Fontana (1958)
Milestones - Columbia (1958)
Somethin' Else - Blue Note (1958)
'58 Stella By Starlight - Columbia (1958)
Porgy and Bess - Columbia (1958)
Sketches of Spain - Columbia (1959)
Kind of Blue - Columbia (1959)
Some Day My Prince Will Come - Columbia (1961)
In Person, Saturday Night at The Blackhawk, San Francisco - Columbia (1961)
Seven Steps to Heaven - Columbia (1963)
Quiet Nights c/Gil Evans - Columbia (1963)
My Funny Valentine + Four & More: The Complete Concert - Columbia (1964)
E.S.P. - Columbia (1965)
Cookin' at The Plugged Nickel - Columbia (1965)
Miles Smiles - Columbia (1966)
Sorcerer - Columbia (1967)
Nefertiti - Columbia (1967)
Filles De Kilimanjaro - Columbia (1968)
Miles in the Sky - Columbia (1968)
Water Babies - Columbia (1967-1968)
In a Silent Way - Columbia (1968)
Bitches Brew - Columbia (1970)
Live-Evil - Columbia (1971)
On the Corner - Columbia (1971)
Big Fun - Columbia (1974)
Dark Magus - Columbia (1974)
Get Up With It - Columbia (1974)
Agharta - Columbia (1975)
Pangea - Columbia (1975)
The Man with the Horn - Columbia (1981)
We Want Miles - Columbia (1981)
Star People - Columbia (1983)
Decoy - Columbia (1983)
You're Under Arrest - Columbia (1985)
Aura - Warner (1985)
Tutu - Warner (1986)
Amandla - Warner (1989)
Miles & Quincy Live at Montreaux - Warner (1991)
The Essential Miles Davis (2000)
Cool and Collected (2006)

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/28 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.