Goizaldi Euskal Dantzari Taldea (Donostia, Gipuzkoa, 1948ko otsailaren 2a), Goizaldi Dantza Taldea izenez ere ezaguna, euskal dantza tradizionalaren taldea da. Kandido Pujana maisuaren gidaritzapean eman zituen lehen urratsak. Donostian egin zuen taldeak lehen agerraldia, 1948ko apirilaren 25an.[1][2][3][4]
Euskal dantzak guztiak landu arren, taldea Gipuzkoako dantza tradizionaletan oinarritzen da gehienik.
Juan Ignacio Iztueta (Zaldibia, Gipuzkoa, 1767 - 1845) folklorista aitzindaria izan zen, folklore hitza oraindik ere asmatu gabe zegoenean. 1824. urtean "Guipuzcoaco dantza gogoangarrien condairak" idatzi zuen. Bertan 36 dantza bildu zituen, dagozkien kondairak eta dantzatzeko erak deskribatuz. Europan dantzei buruz ezagutzen den lehenetariko liburua dugu. Bere liburua Gipuzkoako dantzen erreferentzia bilakatu da dantzari guztientzat.
Gaztetatik dantza munduan murgilduta, Goierriko dantzak zabaltzeari ekin zion. Bere eskuetatik dantza talde ugari sortu ziren, herriz-herri dantzak irakasten ibiltzen baitzen. Dantzaria izateaz gain, idazlea ere izan zen. XIX. mendean gai profanoak euskaraz landu zituen lehen idazle laikotzat hartzen da.
Oso bizitza mugitua izan zuen Iztuetak. Hiru aldiz ezkonduta, 11 seme-alaba izan zituen, eta beste seme bat abandonatu egin zuen. Bere ideiengatik inkisizioak espetxeratua izan zen. Logroñoko kartzelan zegoela bere bigarren emaztea Kontxesiri idatzitako poesia famatua egin da.
Jose Antonio Olano Irastorza
Jose Antonio Olanok (Zaldibia, Gipuzkoa, 1821ko ekainaren 29a - Ordizia, Gipuzkoa, 1882ko uztailaren 2a) dantza txikitatik bizi izan zuen. Bere etxetik gertu Iztuetaren etxea zegoen. Iztuetak bere etxe aurrean dantza nola irakasten zuen ikusita, Olano gazteari berehala sartu zitzaion dantza zaletasuna. Iztuetaren ikaslea, honen heriotzaren ondoren (1845) Goierriko dantzak erakusteko ardura hartu zuen Olanok. Lehenengo Zaldibiako dantza taldearen buru gisa.
Garaiko dokumentuek esaten duten arabera, Olanok zuzendutako taldeak San Juan bezperan, Korpus egunean eta herriko Santa Fe festetan dantzatzen ohi zuen. Beranduago Ordizian ezagutzen den lehen dantza eskola eratu zuen. Garai hartan Olanoren taldea jadanik ezaguna zen Euskal Herri osoan.
Olanok dantzarekiko sentitzen zuen amodioaren adibide ugari daude. Historiak dioenez, 1856. urteko San Ferminetan dantzatzeko, Olanok bere dantzari taldearekin Aralarren zehar oinez egin zuen bidea. Egunbetez ibili ondoren Iruñera iritsi eta ezer ez gertatu ez balitz bezala bere emanaldia eman zuen. 1882. urtean Zumarragako Santa Isabel festak zirela eta, Olano Santa María la Antigua ermitanGizon Dantza dantzatzera gonbidatu zuten. Dantza bukatuta ez zen oso ondo sentitu eta bere etxean ohera sartu behar izan zuen. Bederatzi egun beranduago, hil egin zen Jose Antonio Olano.
Jose Lorenzo Pujana Bidegain
Jose Lorenzo Pujanak (Ordizia, Gipuzkoa, 1868 - Donostia, Gipuzkoa, 1947) bost urte zituela hasi zen Olanok Ordizian zuen dantza eskolara joaten. Gorpuzkeraz txikia izanik dantzarako trebezia handia agertzen zuen. Bere lehen agerraldia Olanoren taldearekin Santa Anako festetan izan zen. Zortzi urte zituela jadanik dantzari taldeko buruzagia zen.
Olanoren heriotzaren ondoren bere irakaskuntza lana jarraitu zuen Pujanak. Iztuetak bere garaian egin zuen bezala, hainbat dantza talde sortu zituen Jose Lorenzok. 70 urte eman zituen Olanotik ikasitako dantzak erakusten.
1927. urtean Donostiako Udalak eskatuta, Donostiara joan zen Pujana. Bertan Donostia eta Gipuzkoako Dantza Eskolaren ardura hartu zuen. 20 urtez izan zen dantza maisua Donostian, 1947. urtean hil zen arte.
Kandido Pujana Telleria
Kandido Pujana (Ordizia, Gipuzkoa, 1905 - Donostia, Gipuzkoa, 1985) Goizaldi Dantza Taldeko sortzailea izan zen. 1947. urtean bere aita zena Jose Lorenzo Pujanaren heriotza ostean, Donostiako Udaletxeko Dantza Eskolaren arduradun bihurtu zen. Urte bat beranduago Goizaldi sortuko zuen. Bere aita bezala dantzari aparta izan zen.
Ezaguna da bere zorroztasuna dantzak irakasteko garaian. Dantzak entsaiatzeko orduan, bere eskuetan eramaten zuen makil batekin ematen zituen klaseak. Dantza agerraldietan ere beti taulatuaren gainean egoten zen, dantzariek egiten zuten edozein akats zuzentzeko.
Taldearen 25. urteurrena bete zenean omenaldia eskeini zion Goizaldik. Berari esker Iztuetak hasitako tradizioak Goizaldin du jarraipena. 1985. urtean, 80 urterekin hil zen. Berak ereindako haziak tinko dirau Goizaldi taldean.
Lehen urratsak
Goizaldi Dantza Taldea emanaldi batean, 1951 ingurua.
1948. urteko otsailaren 2an, astelehenean, abiatu eta Kandido Pujana maixuaren talde gisa eman zituen lehen urratsak, gerora Goizaldi izenez bataiatuko zuten dantza taldeak. Lehen agerraldia Donostian egin zuen taldeak, 1948ko apirilaren 25ean.
Lehen emanaldiko dantzariak hauexek izan ziren:Juan José Aranguren, Juan Mª. Montes, Antonio Ansola, Miguel Otegui, Antonio Fernandez Berridi, Juan Manuel Oronoz, Juan José Aramburu, José Luis Huesa, Pedro Mª. Martinez de Arbulo, José Ramón Torralba, Ignacio Gordejuela eta Jesús Mª. Martinez.
Urtebete geroago, 1949. urtean, estrainekoz atzerrian dantzatu zuen Kandido Pujanaren talde berri honek. Pauen (Okzitania, Frantzia) egin zuten atzerriko lehen agerraldia, IrungoOrfeón de los Buenos Amigos taldearekin, nekazal azoka batean.
1951. urtean, taldea sortu eta hiru urtera, taldeari izena jarri behar ziotela pentsatu zuten Kandido Pujanaren aginduetara dantzatzen zuten gazteek. José Ignacio Montes Astigarragak eginiko proposamena aukeratu zen, hau da, taldeari "GOIZALDI" izena ipintzea. Urte hori, 1951, garrantzitsua izan zen Goizaldi Dantza Taldearen etorkizunerako. Urte horretako urrian sortu zen nesken taldea. Gisa horretan taldeak indar berezia hartu zuen. Jendaurreko agerraldiak nabarmen ugaritzen dira data horretatik aurrera.
1953. urteko da Goizaldiko Zuzendaritza Batzordeak egindako bilera bati erreferentzia egiten dion artxiboko lehen idazkia. Urte horretako maiatzaren 3an egindako bileraren aktak, Bilbon egin beharreko aktuazio bati erreferentzia eginez, taldea "LOS BALLETS VASCOS de SAN SEBASTIAN "GOIZALDI", discípulos del Maestro Pujana" izenarekin aurkeztu behar zela zioen.
Goizaldi taldeko Alfonso Gandiaga eta Iñaki Gordejuela Udaberri dantza taldeko maisuak izan ziren.
Juan Antonio Urbeltz (Iruñea, 1940ko urriaren 20a) folklorista eta kultura gizonak Goizaldi dantza taldean parte hartu zuen 1958 eta 1965 urteen artean, Argia taldera igaro zen orduan.
