Azido oleiko

Azido oleiko
Formula kimikoa	C18H34O2
SMILES kanonikoa	2D eredua
SMILES isomerikoa	CCCCCCCC\C=C/CCCCCCCC(O)=O
MolView	3D eredua
Konposizioa	oxigeno eta karbono
Base konjokatua	oleate ^(en)
Mota	long chain fatty acid ^(en) , Gantz-azido asegabe eta octadec-9-enoic acid ^(en)
Ezaugarriak
Biskositate dinamikoa	25,6 mPa s (30 ℃)
Fusio-puntua	17 ℃ 13,4 ℃
Irakite-puntua	360 ℃
Masa molekularra	282,256 Da
Erabilera
Elkarrekintza	Free fatty acid receptor 1 ^(en) , Free fatty acid receptor 4 ^(en) eta Phospholipase D2 ^(en)
Rola	Eszipiente eta primary metabolite ^(en)
Arriskuak
NFPA 704	1 0 0
Identifikatzaileak
InChlKey	ZQPPMHVWECSIRJ-KTKRTIGZSA-N
CAS zenbakia	112-80-1
ChemSpider	393217
PubChem	445639
Reaxys	1726542
Gmelin	16196
ChEBI	109551
ChEMBL	CHEMBL8659
RTECS zenbakia	RG2275000
ZVG	20600
DSSTox zenbakia	RG2275000
EC zenbakia	204-007-1
ECHA	100.003.643
CosIng	77906
MeSH	D019301
RxNorm	7631
Human Metabolome Database	HMDB0000207
KNApSAcK	C00001232
UNII	2UMI9U37CP
NDF-RT	N0000148167
KEGG	D02315 eta C00712
PDB Ligand	OLA

Oliba olioaren %87a azido oleikoak osatzen du.

Azido oleikoa edo azido cis-9-oktadekanoikoa kate luzeko gantz-azido asegabe bat da, ${\displaystyle {\ce {C18H34O2}}}$ formula duena. Gizakien gantz ehunean dauden triglizeridoen osagai nagusia da^[1], eta ehun guztiak kontutan hartruta bigarrena azido palmitoleikoaren ondoren^[2].

Izena latinezko oleum ("olio") hitzetik datorkio^[3].

Jatorria

Animalien eta landareen koipeetan dago. Hona hemen hainbat elikagairen gantzetan agertzen den azido oleikoaren portzentaia (batazbesteko baliotan).

Olioak	Azido oleikoa
Oliba olioa	% 87,1
Kartamo olioa	% 83,7
Kakahuete olioa	% 44,8
Palma olioa	% 37,1
Soja olioa	% 20,8
Ekilore olioa	% 20,2
Fruitu lehorrak	Azido oleikoa
Hurra	% 45,8
Pistatxoa	% 34,8
Arbendola	% 32,6
Intxaurra	% 10,8
Animalia jatorrikoak	Azido oleikoa
Bakailao gibeleko olioa	% 18,3
Edam gazta	% 5,3
Hegaluzea oliotan	% 3,6
Txahal haragia	% 2,1

Ezaugarriak

Hemezortzi karbono ditu eta bederatzigarrenean lotura bikoitza azaltzen du (18:1∆9). Molekula anfipatikoa da. Likido kolorgea da egoera puruan. 4 °C-an solidotzen da; dentsitatea 0,895 g/cm³ da, eta irakite-puntua 286 °C. Sukoia da. Airearekin oxidatu egiten da, eta horiaren eta gorriaren tarteko kolorea hartzen du. Uretan ez da disolbatzen; alkohol, eter eta disolbatzaile organikoetan disolbatzen da. Beste olio eta gantz-azidoetarako disolbatzaile ona da. Azido oleikoaren forma asea azido estearikoa da^[4].

Garrantzia biologikoa

Onuragarria da odol-hodietarako, eta zirkulazio-aparatuko eta gibeleko gaitzetatik babesten du. Azido oleikoetan aberatsak diren dietek LDL ("Dentsitate baxuko lipoproteinak, "kolesterol txarra") kontzentrazioa jeisten dutela ikusi da^[5]. Bularreko minbiziaren arriskua ere jeisten du^[6].

Erabilerak

Xaboiak ekoizteko lehengai gisa, ukenduak eta kosmetikoak egiteko^[7], janarien gehigarri gisa eta sintesi organikoetarako erabiltzen da.

Botiken eszipiente gisa ere erabiltzen da^[8].

Erreferentziak

• Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

1. (Ingelesez) Kokatnur, M G; Oalmann, M C; Johnson, W D; Malcom, G T; Strong, J P. (1979-11-01). «Fatty acid composition of human adipose tissue from two anatomical sites in a biracial community» The American Journal of Clinical Nutrition 32 (11): 2198–2205.  doi:10.1093/ajcn/32.11.2198. ISSN 0002-9165. (Noiz kontsultatua: 2018-11-24).
2. (Ingelesez) Oliveira, Ana F; Cunha, Daniel A; Ladriere, Laurence; Igoillo-Esteve, Mariana; Bugliani, Marco; Marchetti, Piero; Cnop, Miriam. (2015-05-01). «In vitro use of free fatty acids bound to albumin: A comparison of protocols» BioTechniques 58 (5)  doi:10.2144/000114285. ISSN 1940-9818. (Noiz kontsultatua: 2018-11-24).
3. (Ingelesez) E., V. A.. (1929-11). «An Etymological Dictionary of Chemistry and Mineralogy» Nature 124 (3134): 789–790.  doi:10.1038/124789b0. ISSN 0028-0836. (Noiz kontsultatua: 2018-11-24).
4. (Gaztelaniaz) S.L., Botanical-online. «Alimentos ricos en omega 9» www.botanical-online.com (Noiz kontsultatua: 2018-11-24).
5. You Can Control Your Cholesterol. 2009-03-03 (Noiz kontsultatua: 2018-11-24).
6. (Ingelesez) Pala, V.; Krogh, V.; Muti, P.; Chajes, V.; Riboli, E.; Micheli, A.; Saadatian, M.; Sieri, S. et al.. (2001-07-18). «Erythrocyte Membrane Fatty Acids and Subsequent Breast Cancer: a Prospective Italian Study» JNCI Journal of the National Cancer Institute 93 (14): 1088–1095.  doi:10.1093/jnci/93.14.1088. ISSN 0027-8874. (Noiz kontsultatua: 2018-11-24).
7. Carrasco, F.. (2009). Ingredientes Cosméticos. , 428 or. ISBN 978-84-613-4979-1..
8. Smolinske, Susan C.. (1992). Handbook of Food, Drug, and Cosmetic Excipients. , 247–248 or. ISBN 978-0-8493-3585-3..

Kanpo estekak

• Datuak: Q207688
• Multimedia: Oleic acid / Q207688