Ama Teresa Kalkutakoa[1], jaiotzez Agnes Gonxha Bojaxhiu[2] (Uskub, egun Skopje, Otomandar Inperioa 1910eko abuztuaren 26a - Kalkuta, India, 1997ko irailaren 5a), albaniar etniako eta indiar nazionalitateko[3] moja katolikoa izan zen, Karitateko Misiolarien lagunartea sortu zuena. 40 urte baino gehiago egin zituen Kalkutan (India) "behartsuen artean behartsuenak" zirenei laguntzen. Horretarako, hainbat harrera-etxe, ospitale eta abar antolatu zituen, kaleetan hiltzen ari ziren behartsuak jaso eta zaintzeko. 1979an Bakearen Nobel Saria jaso zuen. Joan Paulo II.a Aita Santuak dohatsu izendatu zuen 2003an, eta Frantzisko Aita Santuak kanonizatu zuen 2016an.
Agnesek txikitatik ezagutu zuen bere bokazioa, eta, 1928rako, jada erabakia zuen erlijio-bizitzara zuzenduta zegoela. Orduan, bere izena «Teresa» izenagatik aldatzea aukeratu zuen, misiolarien zaindariari, Teresa Lisieuxkoari, erreferentzia eginez. Hurrengo 20 urteak Irlandako Loretoko Ahizpen komentuan irakasten eman bazuen ere, gaixoak eta pobreak zaintzen hasi zen Kalkuta hirian. Horrek kongregazio bat sortzera eraman zuen, gizarteko baztertuei, batez ere gaixoei, pobreei eta etxerik gabekoei laguntzeko helburuarekin.
1970eko hamarkadan, nazioartean ezaguna zen, eta pobreen eta defentsarik gabekoen defendatzaile eta pertsona humanitario gisa ospea lortu zuen, neurri batean Malcolm Muggeridgeren Zerbait ederra Jainkoarentzat (Something Beautiful for God) dokumentala eta liburuagatik. 1979an, Bakearen Nobel Saria, eta 1980an Indiako sari zibil gorena, Bharat Ratna, jaso zituen bere lan humanitarioagatik. Haiekin batera, maila goreneko dozena bat sari eta aitortza jaso zituen, nazionalak zein nazioartekoak.
Pertsona, gobernu eta erakunde askoren laudorioak jaso zituen. Hala ere, hainbat kritika ere izan zituen, besteak beste, Christopher Hitchens, Michael Parenti, Aroup Chatterjee eta Munduko Kontseilu Hinduaren objekzioak, zeinak mentalitate atzerakoia egotzi eta bere zentroetako arreta eskasa kritikatu baitzuten. 2010ean, bere jaiotzaren mendeurrenean, mundu osoan omendu zuten; Indiako presidente Pratibha Patil-ek bere lana goraipatu zuen[4].
Bizitza
Gaztaroa
Albaniar jatorriko familia batean jaio zen Skopjen (gaur egun Ipar Mazedoniako Errepublikako hiriburua).[3] Haren aita, Nikollë Bojaxhiu, politikaria zen, eta albaniarren eskubideen alde lan egiten zuen; Teresak zortzi urte zituela hil zen, 1919an. Teresaren amak bere seme-alabak erlijio katolikoan hezi zituen. Gaztetatik misiolarien historiak entzutea gustatzen zitzaion, eta 12 urte zituenerako beraietako bat izatea erabaki zuen.[5]
Joan Graff Clucasen biografiaaren arabera, Teresa bere lehen urteetan liluratu zen misiolarien bizitzaz eta beraien Bengalako zerbitzuen istorioekin. Horrela, hamabi urterekin bizitza erlijiosoarekin konprometitu behar zuela sinetsita zegoen. Bere erabakia indartu egin zen 1928ko abuztuaren 15ean, Vitina-Letniceko Ama Beltzaren santutegian otoitz egiten zuen bitartean. Bertara erromesaldian joaten zen maiz.[6]
Teresak 1928an utzi zuen etxea, 18 urte zituela Loretoko Ahizpen lagunartean sartuz Irlandako Rathfarnham-eko abadian. Ordutik ez zituen gehiago bere ama eta ahizpak ikusiko. Komentu hartan ingelesa ikasten aritu zen buru-belarri, moja horiek misio lurraldeetan zituzten ikastetxeetan hizkuntza horretan ematen baitziren eskolak. Bere familia Skopjetik 1934. urtean Tiranara aldatu zen.[7]
1929an Indiako behe Himalaiako Darjeeling-en hasi zuen nobiziotza. Bengalera hizkuntza ikasi zuen eta bere komentu ondoko Santa Teresa eskolan irakatsi zuen. 1931ko maiatzaren 24an egin zituen lehen botoak, eta bere jatorrizko izena utzi eta “Thérèse de Lisieux” izena jartzea aukeratu zuen, misioen zaindari zen Teresa Lisieuxekoaren omenez. Baina komentuko moja batek jada izen hori aukeratua zuelako, gaztelaniaren aldeko ortografiaren apustua egin zuen, “Teresa” hartuz.[8]
1937ko maiatzaren 14an egin zituen moja boto solemneak Entallyko Loretoko komentuko eskolan irakaslea zela, Kalkuta ekialdean, Loretoko ohituraren barnean 'Ama' izena hartuz. Ia hogei urtez jardun zuen bertan eta 1944an zuzendari izendatu zuten. Ama Teresari eskolan irakastea gustatzen zitzaion arren, gero eta kezkatuago zegoen Kalkuta inguratzen zuen pobreziaz. 1943ko Bengalako goseteak miseria eta heriotza ekarri zituen hirira, eta 1946ko abuztuko Ekintza Zuzeneko Egunean musulman-hinduen indarkeria garaia hasi zen.[9]
1946an, trenez Darjeeling-eko Loretoko komentura Kalkutatik urteroko erretirora joan zenean, Ama Teresak bere barneko kontzientziaren deia entzun zuela sentitu zuen, Indiako pobreei Jesusen alde zerbitzatzeko. "Komentua utzi eta pobreei lagundu behar nion haien artean biziz. Agindu bat zen. Huts egitea fedea haustea izango zen." Joseph Langfordek geroago idatzi zuen: "Inork ez zekien arren, garai hartan, Ahizpa Teresa, Ama Teresa bihurtu berria zen". Eskolatik irteteko baimena eskatu zuen, eta baita jaso ere.[9]
Karitateko Misiolariak sari tradizionalekin.
Karitateko Misiolariak
1946ko irailaren 10ean Teresak argi ikusi zuen pobreziaren aurrean zerbait egin behar zuela. 1948an Loretoko Ahizpen lagunarteko abitu luze ederra utzi eta beste zuri bat jantzi zuen, marra urdinekin, geroago bizitza osoan zehar erabiliko zuena. Medikuntzako oinarriak ikasi zituen eta gaixoak eta hil zorian zeudenak laguntzen hasi zen.[10]
1948an hasi zen misiolari lanean pobreekin, Loretoko Ahizpen lagunarteko abitu luze ederra utzi eta kotoi zuriko sari soil bat jantzi zuen, ertz urdinak zituena, geroago bizitza osoan zehar erabiliko zuena. Ama Teresak Indiako hiritartasuna hartu ondoren, hainbat hilabete eman zituen Patnan Holy Family Hospitalean oinarrizko prestakuntza medikua jasotzeko, txaboletara sartzen ausartu ahal izateko. Eskola bat sortu zuen Motijhil-en, Kalkutan, pobreak eta gosez zeudenak zaintzen hasi baino lehen. 1949. urtearen hasieran, Ama Teresarengana emakume gazte talde bat gehitu zen bere ahaleginean laguntzeko, eta erlijio-erkidego berri baten oinarriak jarri zituen "pobreen artean pobreenei" laguntzeko.[7]
Egindako esfortzuek Indiako funtzionarioen arreta erakarri zuten, lehen ministroarena barne. Ama Teresak bere egunkarian idatzi zuen lehen urtea zailtasunez betea izan zela. Diru-sarrerarik gabe, janaria eta hornigaiak eskatu behar izan zituen, eta lehen hilabete hauetan zalantza, bakardadea eta komentuko erosotasunera itzultzeko tentazioa bizi izan zuen:
Gure Jaunak gurutzearen pobreziaz estalitako moja libre izan nahi nau. Gaur, ikasgai on bat ikasi dut. Pobreen pobreziak oso gogorra izan behar dela haientzat. Etxe baten bila nenbilela oinez, besoak eta hankak min hartu arte ibili naiz. Pentsatu dut zenbat min hartu behar duten pobreen gorputz eta arimak, etxe, janari eta osasun bila. Orduan, Loretoren [bere kongregazio ohia] erosotasuna tentatzera etorri zitzaidan. "Hitza esan besterik ez duzu eta zurea izango da berriro", esaten zuen Tentalariak... Aukera askez, ene Jainkoa, eta zureganako maitasunagatik, gelditu egin nahi dut zure borondate santua betez... Ez diot malko bakar bati ere erortzen utzi.[11]
1950eko urriaren 7an, Ama Teresak Vatikanoko baimena jaso zuen elizbarrutiko kongregaziorako, "Karitateko Misiolariak" bilakatuko zena. Bere hitzetan, "goseak, biluziak, etxerik gabekoak, elbarriak, itsuak, lepradunak, gizarte osoan nahigabe, maitatu gabe, zaindu gabe sentitzen diren pertsona guzti horiek, gizartearen zama bihurtu diren pertsona guztiak eta denek baztertzen dituztenak, zainduko lituzke."[12]
1952an, Ama Teresak bere lehen hospizioa ireki zuen Kalkutako funtzionarioen laguntzarekin. Abandonatutako tenplu hindu bat hilzorian zeudennentzat etxe bezala moldatu zuen, pobreentzat doakoa, eta Kalighat izena jarri zion, Bihotz Garbiaren Etxea (Nirmal Hriday). Etxera ekartzen zituztenek mediku arreta eta beren fedearen arabera duintasunez hiltzeko aukera jasotzen zuten: musulmanek Korana irakurtzen zuten, hinduek Gangeseko ura jasotzen zuten eta katolikoek muturreko azken igurtzia. "Heriotza ederra, animaliak bezala bizi ziren pertsonak aingeruak bezala hiltzea da, maitatuak." esaten zuen Ama Teresak. "[13]
Legenar zutenentzako erietxe bat ireki zuen, Shanti Nagar (Bakearen Hiria) deituz. Karitateko Misiolariek legenaren aurkako dibulgazio klinikak ezarri zituzten Kalkuta osoan, botikak, apaingarriak eta janaria emanez. Karitateko Misiolariek gero eta etxerik gabeko ume gehiago hartzen zituzten, eta 1955ean, Ama Teresak Nirmala Shishu Bhavan ireki zuen, Bihotz Garbiaren Haurrentzako Etxea, umezurtz eta etxerik gabeko gazteentzako aterpe gisa.[14]
Kongregazioa boluntarioak eta dohaintzak erakartzen hasi zen, eta 1960ko hamarkadarako hospizio, umezurztegi eta leprosotegiak ireki zituen India osoan. Ama Teresak atzerrira zabaldu zuen kongregazioa, eta 1965ean Venezuelan etxe bat ireki zuen bost ahizpekin. Etxeak jarraitu zituzten Italian (Erroma), Tanzanian eta Austrian 1968an. Eta 1970eko hamarkadan, kongregazioak etxe eta fundazioak ireki zituen Estatu Batuetan eta Asia, Afrika eta Europako dozenaka herrialdetan.[15]
Karitateko Anaia Misiolariak 1963an sortu zen, eta 1976an ahizpen kontenplazio-adar batek jarraitu zuen. Katoliko laikoak eta ez-katolikoak Ama Teresaren, gaixo eta sufritutako lankideen eta misiolari laikoen kongregazioetan sartu ziren. Apaiz askoren eskaerei erantzunez, 1981ean, Ama Teresak Apaizentzako Corpus Christi Mugimendua sortu zuen, eta Joseph Langford-ekin batera Karitateko Aita Misiolariak sortu zituen 1984an, Karitateko Misiolarien helburuak apaizgoaren baliabideekin uztartzeko.[16]
1997rako, hasierako 13 kideko Kalkutako kongregazioa 4.000 ahizpa baino gehiago izatera heldu zen, mundu osoko umezurztegiak, HIESaren aurkako ospitaleak eta ongintzako zentroak kudeatzen zituztenak, errefuxiatuak, itsuak, elbarriak, adinekoak, alkoholikoak, pobreak, etxerik gabekoak, eta uholdeen biktimak zaintzen. 2007rako, Karitateko Misiolariak 450 anaia eta 5.000 ahizpa inguru ziren mundu osoan, eta 120 herrialdetan 600 misio, eskola eta aterpe zituen.[17]
Nazioarteko karitatea
Berari buruz Ama Teresak honakoa esaten zuen: "Odolagatik, albaniarra naiz. Herritartasunagatik, indiarra. Fedeagatik, moja katolikoa naiz. Nire deiari dagokionez, mundukoa naiz. Nire bihotzari dagokionez, guztiz Jesusena naiz."[18]
Bost hizkuntza menperatzen zituen - bengalera, albaniera, serbiera, ingelesa eta hindia - eta noizean behin bidaiak egin zituen Indiatik kanpo, arrazoi humanitarioengatik. Horien artean, 1971n beste lau ahizpekin, Belfastera bisita egin zuen. Han aurkitutako baldintzek etengabeko misio bat justifikatzen zutelako iradokizuna izan zen lotsaren kausa. Baina elizgizon nagusien presiopean omen zen, "misiolarien trafikoa beste norabide batean egon behar zela" uste baitzuten, eta bertako harrera eta laguntza izan arren, bera eta ahizpek hiria utzi zuten bat-batean 1973an.[19]
Ama Teresa eta Haiti-ko Michèle Duvalier, 1981eko urtarrilean.
1982ko Beiruteko setioaren gorenean, Ama Teresak lehen lerroko ospitale batean harrapatuta zeuden 37 haur erreskatatu zituen Israelgo armadaren eta Palestinako gerrillaren arteko aldi baterako su-etena baliatuz. Gurutze Gorriko langileek lagunduta, gerra eremuan zehar ibili zen ospitalera gaixo gazteak ebakuatzeko.[20]
Ekialdeko Europak 1980ko hamarkadaren amaieran irekiera handiagoa izan zuenean, Ama Teresak Karitateko Misiolariak baztertu izan zituzten herrialde komunistetara zabaldu zituen bere ahaleginak. Dozenaka proiektu hasi zituen, abortuaren eta dibortzioaren aurkako jarrerak kritikatu gabe: «Nork esandakoari jaramonik egin gabe, irribarre batekin onartu behar duzu eta zure lana egin». 1988ko lurrikararen ondoren Armenia bisitatu zuen eta Nikolai Ryzhkov sobietar lehen ministroarekin bildu zen.[21]
Ama Teresa Etiopian gose zirenei, Txernobylen erradiazioko biktimei, eta Armeniako lurrikararen biktimei laguntzeko bidaiatu zuen. 1991n Albaniara itzuli zen lehen aldiz, Tiranan Misiolarien Karitateko Anaien etxea irekiz.[22]
1996rako, Karitateko Misiolariek 517 misio zituzten 100 herrialde baino gehiagotan. Estatu Batuetako Karitateko Misiolarien lehen etxea New Yorkeko South Bronx eremuan ezarri zen, eta 1984rako kongregazioak 19 kokapen zituen estatu osoan.[23]
Gaixotasuna eta heriotza
Ama Teresak bihotzekoak izan zituen Erroman 1983an, Joan Paulo II.a aita santua bisitatzen ari zela. 1989an bigarren eraso baten ostean, taupada-markagailua jarri zioten 1991an. Mexikon pneumonia baten ondoren, bihotzeko arazo gehigarriak izan zituen. Ama Teresak Karitateko Misiolarien buru izateari uko egitea eskaini bazuen ere, sekretuzko bozketa batean kongregazioko ahizpek geratzeko bozkatu zuten, eta jarraitzea onartu zuen.[24]
1996ko apirilean, Ama Teresa erori egin zen, lepaezurra hautsiz, eta lau hilabete geroago malaria eta bihotz-gutxiegitasuna izan zituen. Bihotzeko ebakuntza egin zioten arren, bere osasuna nabarmen ari zen gainbehera. Henry Sebastian D'Souza Kalkutako artzapezpikuak zioenez, apaiz bati exorzismoa egiteko agindu zion (bere baimenarekin) bihotzeko arazoekin ospitaleratu zutenean, deabruak eraso zezakeela uste zuelako. 1997ko martxoaren 13an, Ama Teresak Karitateko Misiolarien buru izateari utzi zion. Irailaren 5ean hil zen, 87 urte bete berritan.[25]
Ama Teresaren omenezko pintura erdi-abstraktua.
Erreakzioak
Ama Teresak atseden hartu zuen Santo Tomaseko kutxa batean, Kalkutan. Indiako gobernuaren mailako hileta bat jaso zuen herrialdeko erlijio guztietako pobreei egindako zerbitzuagatik eskertzeko. Angelo Sodano kardinalak, Aita Santuaren ordezkariak, egin zuen homilia elizkizunean. Ama Teresaren heriotza dolua izan zen komunitate sekular eta erlijiosoetan. Nawaz SharifPakistango lehen ministroak "pertsona arraroa eta paregabea" deitu zuen, "luzaroan bizi izan zen goi-helburuetarako. Bizitza osoan zehar pobreak, gaixoak eta behartsuak zaintzeko zuen debozioa gure gizateriaren zerbitzuaren adibiderik handienetako bat izan zen." Javier Pérez de CuéllarNBEko idazkari nagusi ohiaren esanetan, "Nazio Batuen Erakundea da. Bakea da munduan."[26]
Erekonozimendua eta harrera
India
Indiako gobernuak Mary Teresa Bojaxhiu izenekoari, Ama Teresari pasaporte diplomatikoa eman zion. 1962an Padma Shri, eta 1969an Nazioarteko Ulermenerako Jawaharlal Nehru saria jaso zituen. Geroago, Indiako beste sari batzuk jaso zituen, besteak beste, Bharat Ratna (Indiako sari zibil gorena) 1980an. Ama Teresaren biografia ofiziala, Navin Chawla, 1992an argitaratu zen Kalkutan, eta jainkosa gisa gurtzen dute hindu batzuk.[27]
Bere jaiotzaren 100. urteurrena ospatzeko, Indiako gobernuak 5 ₹ txanpon berezi bat jaulki zuen (Ama Teresa Indiara iritsi zenean zeukan diru kopurua) 2010eko abuztuaren 28an. Pratibha Patil presidenteak esan zuen: "Ertz urdineko sari zuri batekin jantzita, bera eta Karitateko Misiolarien ahizpak itxaropenaren ikur bihurtu ziren askorentzat, hots, adinekoak, behartsuak, langabeak, gaixoak, gaixo terminalak eta euren familiek abandonatutakoak.”[28]
Indiako Ama Teresari buruzko ikuspegiak ez dira guztiak aldekoak. Aroup Chatterjee, Kalkutan jaio eta hazitako medikuak, 1980 inguruan hiriko auzo txaboletan aktibista izan zena, Erresuma Batura joan aurretik esan zuen "inoiz ez zuela mojarik ikusi txabola haietan." Bere ikerketan boluntarioekin, mojekin eta Karitateko Misiolariak ezagutzen dituzten beste batzuekin 100 elkarrizketa baino gehiago egin zituen, eta 2003an Ama Teresari kritika egiten zion liburu batean deskribatu zuen. Chatterjee-k kritikatu zuen "sufrimenduaren kultua" eta Kalkutaren irudi desitxuratu eta negatiboa sustatzeagatik, bere misioak egindako lana gehiegikeriaz eta bere esku zituen funts eta pribilegioak gaizki erabiltzeagatik. Haren esanetan, kritikatu zituen higiene arazo batzuk (orratzak berrerabiltzea, esaterako) hobetu egin ziren 1997an Ama Teresa hil ostean.[29]
Bikash Ranjan Bhattacharya 2005etik 2010era Kalkutako alkateak izandakoak esan zuen "ez zuela eragin handirik izan hiri honetako pobreengan", eta gaixotasuna goraipatu zuela, sendatzea tratatu beharrean, gainera hiria gaizki irudikatuz: "Zalantzarik gabe, Kalkutan pobrezia zegoen, baina ez zen inoiz lepradunen eta eskaleen hiria izan, Ama Teresak aurkeztu zuen bezala.” Eskuineko hindu alorrean, Bharatiya Janata Alderdiak Ama Teresarekin talka egin zuen Dalit kristauen inguruan, baina heriotzan goraipatu eta ordezkari bat bidali zuen bere hiletara. Vishwa Hindu Parishad ordea, estatuko hileta bat emateko gobernuaren erabakiaren aurka agertu zen. Bestalde, Giriraj Kishore idazkariak esan zuen "bere lehen betebeharra Elizarekin zela, gizarte-zerbitzua ustekabekoa izanik", eta kristauen alde egitea zein hilzorian zeudenei "bataio sekretuak" egitea leporatu zion. Lehen orrialdeko omenaldi batean, Frontline Indiako hamabostekariak akusazioak "faltsuak zirela", eta baztertu egin zituen esanaz ez zutela "eraginik izan bere lanaren pertzepzio publikoan, batez ere Kalkutan." Bere “interesik gabeko zaintza”, energia eta ausardia goraipatu zituen omenaldiaren egileak. Baina era berean, Ama Teresak abortuaren aurkako kanpaina publikoaren aldarrikapena kritikatu zuen.[30]
1985eko ekainaren 20an Ronald ReaganAEBko presidenteak Ama Teresari Askatasunaren Presidentetza Domina oparitu zion Etxe Zuriko ekitaldi batean, Nancy Reagan lehen dama bertan zela.
2015eko otsailean, Mohan Bhagwat, Rashtriya Swayamsevak Sangh hindu eskuineko erakundeko buruzagiak esan zuen Ama Teresaren helburua "zerbitzen ari zen pertsona kristau bihurtzea" zela." M. G. Vaidhya RSSko bozeramaile ohiak Bhagwaten balorazioa onartzen zuen, eta erakundeak komunikabideei leporatu zien "Bhagwaten oharrei buruzko gertakariak desitxuratu" izana. Derek O'Brien Trinamool Kongresuko parlamentariak, Atul Anjan CPIko buruak eta Arvind Kejriwal Delhiko ministro nagusiak protesta egin zuten Bhagwaten adierazpenaren aurka. 1991n, herrialdeko lehen unibertsitate modernoak, Serampore Collegeko Senatuak (Unibertsitatea) honoris causa doktoretza eman zion D. S. Satyaranjanen erregistroan.[31]
Beste leku batzuetan
Ama Teresak 1962an Bakearen eta Nazioarteko Ulermenaren aldeko Ramon Magsaysay Saria jaso zuen, Hego edo Ekialdeko Asian egindako lanagatik emandakoa. Bere aipamenaren arabera, "Patronatuak atzerriko lurralde bateko behartsu lazgarrien ezagutza errukitsua aitortzen du,eta zerbitzuraji kongregazio berri bat zuzendu izatea." 1970eko hamarkadaren hasieran, Ama Teresa ospetsua zen nazioartean. The Freethinker aldizkari humanista laikoko Barbara Smokerrek, Ama Teresa kritikatu zuen Bakearen Saria eman ostean, esanez abortuaren eta antisorgailuen inguruko irakaspen moral katolikoen sustapenak, Indiako arazoak konpontzeko metodo eraginkorretatik funtsak desbideratu zituela. Pekinen Emakumeen Munduko Laugarren Konferentzian, Ama Teresak honakoa esan zuen: "Hala ere, amatasunaren dohain hori suntsitu dezakegu, batez ere abortuaren gaiztakeriagatik, baina baita lana edo karguak bezalako beste gauza batzuk maitatzea baino garrantzitsuagoa direla pentsatuz".
Malcolm Muggeridgek 1969ko BBCren “Zerbait ederra Jainkoarentzat” dokumentalaren bidez ospea lortu zuen, 1971n izen bereko liburua kaleratu baino lehen. Muggeridge bere bidaia espiritual bat egiten ari zen garai hartan.[32] Filmaketa garaian, argiztapen eskasean filmatutako metrajeak uste zuten nekez erabilgarri izango zirela, probatu gabeko argazki-film berria erabiltzen ari zurelako. Ingalaterran ostera, metrajea oso ondo argiztatuta zegoela ikusi zen eta Muggeridgek Teresaren "argi jainkotiarra"ren miraria deitu zuen. Beste taldekide batzuek esan zuten Kodak film ultra-sentikor baten ondorioz izan zela. Muggeridge katolizismora bihurtu zen gero.[33][34]
Garai horretan, mundu katolikoa Ama Teresa publikoki omentzen hasi zen. Paulo VI.a Aita Santuak 1971n hasierako Juan XXIII. Aita Santuaren Bakearen Saria eman zion, pobreekin egindako lanak, kristau-karitatearen ahaleginagak, eta bakearen alde egindako saiakerak goraipatzeko. 1976an Pacem in Terris saria jaso zuen. Hil ondoren, Teresari azkar egin zioten aurrera santutasunerako bidean.[35]
Ama Teresaren Oroimenezko Etxea, Skopje bere jaioterrian.
Gobernuek eta erakunde zibilek ere omendu egin zuten, hala nola 1982an Australiako Ordenaren ohorezko Lagun izendatuz "Australiako komunitateari eta gizateriari egindako zerbitzuengatik". Erresuma Batuak eta Ameriketako Estatu Batuak sari ugari eman zioten, hala nola 1983an Merezimenduaren Ordena. Bestalde, 1996ko azaroaren 16an Estatu Batuetako ohorezko hiritartasuna lortu zuten. Ama Teresaren Albaniako aberriak Nazioaren Urrezko Ohorea eman zion 1994an, baina sari hau eta Haitiko Ohorezko Legioaren onarpena eztabaidagarriak izan ziren. Ama Teresak Duvaliers eta Charles Keating eta Robert Maxwell bezalako enpresaburu ustelak inplizituki laguntzeagatik kritikatu zuten, eta Keating-en epaileari grazia eskatuz idatzi zion.[36]
Indiako eta Mendebaldeko unibertsitateek ohorezko tituluak eman zizkioten. Hainbat sari zibilen artean, besteak beste Balzan saria herrien arteko gizatasunagatik, eta bakea zein anaitasuna sustatzeagatik eman zioten (1978), eta baita Albert Schweitzer Nazioarteko Saria (1975). 1976ko apirilean, Ama Teresak Pennsylvaniako ipar-ekialdeko Scranton Unibertsitatea bisitatu zuen, eta William J. Byron presidentearen eskutik La Storta Domina jaso zuen Giza Zerbitzuengatik. 4.500 ikusleri erronka bota zion "zure etxean eta auzoan jende pobrea ezagutzea", besteei jaten emanez, edo poza eta maitasuna zabalduz. Honela jarraitu zuen Ama Teresak: "Pobreek santutasunean hazten lagunduko gaituzte, larritasunaren itxuran Kristo baitira". 1987ko abuztuan, Ama Teresak unibertsitateko gizarte zientzietan "doktore honoris causa" jaso zuen, behartsuei eta gaixoei laguntzeko egindako zerbitzuaren aitortza gisa. Scrantongo Elizbarrutiko 4.000 ikasle eta kide baino gehiagoentzat hitz egin zuen "pobreen artean pobreenei" egiten dien zerbitzuari buruz, "gauza txikiak maitasun handiz egiteko" esanez.[37]
Bere bizitzan zehar, Ama Teresa 10 emakumezkoen artean egon zen Gallup aldizkariaren urteko gizon-emakume mirestuenen artean inkestetan 18 aldiz, eta 1980ko eta 1990eko hamarkadetan hainbat aldiz aurreneko amaitu zuen. 1999an, Gallup-en XX. mendeko pertsona mirestuenen zerrendaren buru izan zen, beste boluntarioen erantzun guztiak alde handiz gaindituz. Halaber, lehena izan zen kategoria demografiko nagusi guztietan, oso gazteetan izan ezik.[38]
Bakearen Nobel Saria
1979an, Ama Teresak Bakearen Nobel Saria jaso zuen "pobrezia eta estutasuna gainditzeko borrokan egindako lanagatik, eta horrek bakerako mehatxu bat dakar." Saridunentzako ohiko zeremonia-oturuntzari uko egin zion, bere 192.000 $-eko kostua Indiako pobreei emateko eskatuz, eta esan zuen lurreko sariak garrantzitsuak zirela munduko behartsuei laguntzen badizkiete. Ama Teresak saria jaso zuenean galdetu egin zioten: “Zer egin dezakegu munduko bakea sustatzeko?” Hark erantzun zuen: "Zoaz etxera eta maite zure familia". Nobel Sariaren hitzaldian gai hori oinarri hartuta, honakoa esan zuen: "Munduan zehar, herrialde pobreetan ez ezik, Mendebaldeko pobrezia askoz zailagoa iruditzen zait kentzea. Pertsona bat kaletik jasotzen dudanean gosetuta, arroz plater bat ematen diot, ogi zati bat, eta ase dut. Gose hori kendu dut. Baina kanpoan dagoen pertsona bat, nahigabetuta, maitasunik gabe, izututa sentitzen dena, gizartetik botatako pertsona bat... pobrezia hori benetan mingarria eta hainbestekoa da, hori asetzea oso zaila iruditzen zait."[39]
Ikuspegi sozial eta politikoak
Ama Teresak abortua "gaur egungo bakearen suntsitzailerik handiena" zela adierazi zuen. Izan ere, ama batek bere umea hil badezake - nik zu hiltzeko eta zuk ni hiltzeko geratzen dena- ez dago ezer tartean".[40]
The Freethinker aldizkari humanista laikoko Barbara Smokerrek, Ama Teresa kritikatu zuen Bakearen Saria eman ostean, esanez abortuaren eta antisorgailuen inguruko irakaspen moral katolikoen sustapenak, Indiako arazoak konpontzeko metodo eraginkorretatik funtsak desbideratu zituela. Pekinen Emakumeen Munduko Laugarren Konferentzian, Ama Teresak honakoa esan zuen: "Hala ere, amatasunaren dohain hori suntsitu dezakegu, batez ere abortuaren gaiztakeriagatik, baina baita lana edo karguak bezalako beste gauza batzuk maitatzea baino garrantzitsuagoa direla pentsatuz".[41]
Kritikak
Ama Teresa
Serge Larivée, Geneviève Chénard eta Carole Sénéchal Kanadako akademikoek egindako lan baten arabera, Ama Teresaren klinikek milioika dolar jaso zituzten dohaintzetan, baina ez zituzten arreta medikorik, diagnostiko sistematikorik, beharrezko elikadura zein analgesiko nahikorik mina zutenentzat. Hiru akademikoen iritziz, “Ama Teresak uste zuen gaixoek Kristo gurutzean bezala sufritu behar zutela”. Diru gehigarri horrek hiriko behartsuen osasuna eraldatu zezakeela uste zuten, zainketa aringarrien instalazio aurreratuak sortuz.[42]
Ama Teresaren kritikorik zorrotzenetako bat Christopher Hitchens kazetari eta antiteista ingelesa izan zen, Infernuko Aingerua (Hell's Angel) (1994) dokumentalaren aurkezlea, eta Misioaren posizioa: Ama Teresa teorian eta praktikan (1995) saiakeraren egilea. 2003ko artikulu batean honela idatzi zuen: "Honek elizaren Erdi Aroko ustelkeriara itzultzen gaitu, aberatsei induljentzia saltzen baitzien pobreei infernuko sua eta kontinentzia predikatzen zien bitartean. Ama Teresa ez zen pobreen laguna, pobreziaren laguna baizik. Sufrimendua Jainkoaren dohain bat zela esaten zuen.[43] Bizitza osoa eman zuen pobreziaren sendabide bakarraren aurka, hau da, emakumeen ahalduntzea eta derrigorrezko ugalketaren abere bertsiotik askatzea». Hipokrisia leporatu zion, bere bihotzeko gaixotasunerako tratamendu aurreratua aukeratzeagatik. Hitchensek esan zuen "bere asmoa ez zela jendeari laguntzea", eta gezurra esan ziela emaileei haien ekarpenak nola erabiltzen ziren. "Berarekin hitz eginda aurkitu nuen, eta ziurtatu zidan, ez zela pobrezia arintzeko lanean ari", esan zuen, "katolikoen kopurua zabaltzeko lanean ari zela. Eta baita: "Ez naiz gizarte langilea. Ez dut horregatik egiten. Kristorengatik egiten dut. Elizagatik egiten dut.'"[44]
Navin B. Chawlak adierazi du Ama Teresak ez zuela inoiz ospitaleak eraikitzeko asmoa izan, harrera ukatu zitzaienei "gutxienez kontsolatuta eta nolabaiteko duintasunarekin hil zitezen" leku bat eskaintzea baizik. Ama Teresari egindako kritikei ere aurre egiten die, bere aldian aldiko ospitaleratzeak langileek bere nahiaren aurka bultzatu zituztelako, eta ezbaian jartzen du bihurketa etikoak egin zituenik. «Ama Teresa eta bere eginkizuna kritikatzen dutenek, ezin dute edo ez dute ezer egin nahi beren eskuekin laguntzeko."[45] Era berean, Mary Prema Pierick ahizpak, Karitateko Misiolarien Goi Nagusi ohiak ere adierazi zuen, Ama Teresaren etxeak ez zirela inoiz ospitaleen ordezkoak izan, baizik eta «ospitalean onartu gabekoen etxeak... Baina ospitaleko arreta behar badute, ospitalera eraman behar ditugu, eta hori egiten dugu." Ahizpa Pierickek ere aurka egin zuen Ama Teresak sufrimendua nahita landu zuelako aldarrikapenak, eta bere aginduaren helburua sufrimendua arintzea zela baieztatu zuen.[46]
Fr Des Wilsonek, 1971n Belfasten hartu zuena, argudiatu zuen "Ama Teresa sistema politiko eta ekonomiko zital batek utzitako zati tristeak jasotzearekin nahikoa zuela". eta adierazi zuen bere Nobel Saria eta El Salvadorreko Romero artzapezpikuarenarena oso bestelakoa zela. Nobel saria jaso ondoren, "Romerori, miseriaren arrazoiei eraso egiteagatik, buruan tirokatu zuten."[47]
1994an, Ama Teresak argudiatu zuen Donald McGuire apaiz jesuitaren aurkako sexu-abusu salaketak egiazkoak ez zirela. 2006an haur anitzen sexu erasotzeagatik epaitu zutenean, Ama Teresak haren aurka esandakoak kritikatu zituen.[48]
Abortuaren eskubideen aldeko taldeek ere kritikatu zuten Ama Teresaren jarrera abortuaren eta antisorgailuen aurka. Mark Woodsek dioenez Christian Today aldizkarian, "abortuaren eta antisorgailuen aurka egiteagatik kritikatzea... kritikatzea da karitate laiko bat zuzentzen ez zuelako, inoiz ez zuelako horren alde egin."[49]
Ama Teresari eskainitako plaka Wenceslas plazan, Olomouc, Txekiar Errepublikan.
Bizitza espirituala
Joan Paulo II.a Aita Santuak bere egintzak eta lorpenak aztertuta, honakoa adierazi zuen: “Non aurkitu zuen Ama Teresak erabat besteen zerbitzura jartzeko indarra eta irmotasuna? Otoitzean eta Jesukristoren kontenplazio isilean aurkitu zuen, bere Aurpegi Santua, Bere Bihotz Sakratua modu pribatuan." Ama Teresak zalantzak eta borrokak bizi izan zituen bere sinesmen erlijiosoetan, ia 50 urtetan, bere bizitzaren amaiera arte. Ama Teresak Jainkoaren existentziari buruzko zalantza handiak adierazi zituen, eta bere fede faltagatik mina:[50]
“Non dago nire fedea? Baita sakonean ere... hutsunea eta iluntasuna baino ez dago... Jainkoa baldin badago, mesedez barkaidazu. Nire pentsamenduak Zerura altxatzen saiatzen naizenean, halako hutsune konbentzigarria dago, non pentsamendu horiek labana zorrotz bezala itzultzen dira, eta nire arima bera mintzen dute."[51]
Beste santu batzuk (Teresa Lisieuxekoak "ezetzaren gaua" deitzen zionak) lehortasun espiritualaren antzeko esperientziak izan zituzten. James Langforden ustez, zalantza hauek tipikoak izanik, ez ziren bilakatuko kanonizazioaren oztopo izango.”[52]
Hamar urteko zalantzen ondoren, Ama Teresak fede berrituaren aldi labur bat deskribatu zuen. 1958an Pio XII.a Aita Santua hil ondoren, haren alde otoitz egiten ari zen Requiem meza batean, "iluntasun luzea: sufrimendu arraro hura" aldendu zitzaion. Hala ere, bost aste geroago bere lehortasun espirituala itzuli zen.[53]
Ama Teresak gutun asko idatzi zizkion bere konfesoreei eta nagusiei 66 urteko epean, batez ere Ferdinand Perier Kalkutako artzapezpikuari eta Celeste van Exem apaiz jesuitari (bere aholkulari espirituala, Karitateko Misiolariak eratu zirenetik). Bere gutunak suntsitzeko eskatu zuen, "jendeak nigan gehiago pentsatuko duelako, eta Jesusengan gutxiago."[54]
Hala ere, korrespondentzia Ama Teresa: Zatoz nire argia izateko liburuan bildu zen. Ama Teresak Michael van der Peet lagun min espiritualari idatzi zion: "Jesusek oso maitasun berezia du zuretzat. Baina niri dagokidanez, isiltasuna eta hutsunea hain dira handiak, non begiratzen dudala eta ez dut ikusten, entzun eta ez entzuten, mihia mugitzen da otoitzean baina ez du hitz egiten. [...] Zuk niregatik otoitz egin dezazula nahi dut, horrela Berak eskuak libreak izango ditu.”[55]
Deus caritas est-en (bere lehen entziklikan), Benedikto XVI.a Aita Santuak hiru aldiz aipatu zuen Ama Teresa, eta bere bizitzaz baliatu zen entziklikaren puntu nagusietako bat argitzeko: ”Kalkutako Teresa dohatsuaren adibidean, garai hartako argigarri dugu Jainkoari otoitzean eskainitakoak, gure hurkoaren zerbitzu eraginkor eta maitagarritik kentzen ez ezik, zerbitzu horren iturri agortezina dela." Berak idatzi zuen: "Otoitz mentalaren eta irakurketa espiritualaren bidez soilik landu dezakegu otoitz dohaina."[56]
Bere ordena frantziskotarrekin lotuta ez zegoen arren, Ama Teresak Frantzisko Asiskoa mirestu eta espiritualtasun frantziskotarren eragina izan zuen. Karitateko Ahizpek San Frantziskoren otoitza errezitatzen dute goizero mezan, jaunartzearen osteko eskerrak emateko garaian, eta ministerioari eta boto askori ematen diote garrantzia. Frantziskok pobrezia, kastitatea, obedientzia eta Kristoren menpekotasuna azpimarratu zituen. Bere bizitzaren zati handi bat behartsuen zerbitzura eman zuen, batez ere lepradunak.[57]
Kanonizazioa
Ama Teresaren kanonizazioaren logotipoa.
Miraria eta beatifikazioa
1997an Ama Teresa hil ondoren, Egoitza Santuak beatifikazio prozesuari ekin zion (kanonizaziorako hiru urratsetatik bigarrena) eta Brian Kolodiejchuk postulatzaile izendatu zuen Kalkutako Elizbarrutiak. «Ez genuen frogatu behar perfektua zenik edo inoiz akatsik egin ez zuela» esan arren, Ama Teresaren bertutea heroikoa zela frogatu behar zuen. Kolodiejchuk-ek 76 dokumentu aurkeztu zituen, guztira 35.000 orrialde, 113 lekukori egindako elkarrizketetan oinarrituta, 263 galdera erantzun zituztenak.[58]
Kanonizazio prozesuak dokumentazioa eskatzen du, santu izateko proposatutakoa bitartekari izan dela mirari baten. 2002an Vatikanoak miraritzat aitortu zuen Monica Besra indiar emakumearen sabeleko tumore bat sendatzea, Teresaren argazkia zuen medailoi bat aplikatu ostean. Besraren arabera, argazkitik argi izpi bat irten zen, minbiziaren tumorea sendatuz. Hala ere, bere senarrak eta bere mediku taldeak esan zuten ohiko tratamendu medikoek tumorea desagerrarazi zutela. Ranjan Mustafik, The New York Times egunkariari Besra tratatu zuenak esan zuenez, kista tuberkulosiak eragin zuen: "Ez zen miraria izan... Bederatzi hilabetetik urtebetera hartu zituen sendagaiak". [59]Besraren senarraren esanetan, "Nire emaztea medikuek sendatu zuten eta ez edozein mirarik... Mirari hau iruzur bat da". Besrak esan zuen bere mediku erregistroak, sonogramak, errezetak eta medikuen oharrak barne, Karitateko Misiolarietako Ahizpa Bettak konfiskatu zituela. Time aldizkariaren arabera, Ahizpa Betta eta Ahizpa Nirmalaren (Teresaren oinordekoa ordenaren buru gisa) bulegora egindako deiak ez zuten iruzkinik sortu. Besrak mediku tratamendua jaso zuen Balurghat Ospitaleko funtzionarioek esan zuten esan zuten presionatuta zeudela erlijio-ordenagatik bere sendabideari miragarri deitzeko. 2000ko otsailean, Partho De Mendebaldeko Bengalako osasun ministro ohiak Besraren mediku-erregistroak berrikusteko agindua eman zuen Kalkutako Osasun Sailean. De-ren arabera, ez zegoen ezer berezirik bere tratamendu luzean oinarritutako gaixotasuna eta sendabidearen inguruan. Halaber, Monica Besraren sendatzea miraria izan zela ziurtatuko zuen mediku baten izena ematea Vatikanoari uko egin zuela esan zuen.[60]
Ama Teresaren beatifikazio eta kanonizazio garaian, Vatikanoak bere bizitza eta obraren argitaratutako kritikak eta argitaratu gabeak aztertu zituen. Christopher Hitchens eta Chatterjee (Azken epaia Ama Teresari buruzko liburu kritikoaren egileak) hitz egin zuten auzitegiarekin. Vatikanoko arduradunen arabera, plazaratutako salaketak Santuen Kausetarako Kongregazioak ikertu zituen. Taldeak ez zuen oztoporik aurkitu Ama Teresaren kanonizaziorako, eta 1999ko apirilaren 21ean bere nihil obstat eman zuen. Haren aurkako erasoengatik, idazle katoliko batzuek “kontraesanaren seinaletzat” jo zuten. Ama Teresa 2003ko urriaren 19an beatifikatu zuten, eta katolikoek "Bedeinkatua" bezala ezagutzen zuten.[61]
Kanonizazioa
2015eko abenduaren 17an, Vatikanoko Prentsa Bulegoak baieztatu zuen Frantzisko Aita Santuak Ama Teresari egotzitako bigarren mirari bat aitortu zuela: 2008an garuneko tumore anitz zituen Brasilgo gizon baten sendatzea. Miraria lehen aldiz postulazioaren (kausa kudeatzen zuten funtzionarioak) arreta jaso zuen 2013ko uztaileko Munduko Gazteriaren Eguneko ekitaldietan Aita Santua Brasilen zegoenean. Ondoren ikerketa bat egin zen Brasilen 2015eko ekainaren 19tik 26ra, eta gero Santuen Kausetarako Kongregazioari helarazi zioten, ikerketa amaitu behar zela aitortzen zuen dekretua emanez.[62]
Frantzisko Aita Santuak 2016ko irailaren 4an Vatikano Hiriko San Pedro plazan egindako ekitaldi batean kanonizatu zuen. Hamarnaka milaka lagun izan ziren ekitaldiaren lekuko, besteak beste 15 gobernu ordezkaritza eta 1.500 etxerik gabeko Italiatik etorritakoak. Vatikanoko katean zuzenean telebistaz eman zen, eta baita sarean ere. Skopjek, Ama Teresaren jaioterriak, bere kanonizazioaren astebeteko ospakizuna iragarri zuen. Indian, meza berezi bat egin zuten Kalkutako Karitateko Misiolariek.[63]
Pristinako Ama Teresa katedralean bere bizitzako une gakoen irudikapena beirateetan.
Kalkutako Artxidiozesiko Patronatukide
2017ko irailaren 4an, bere kanonizazioaren 1. urteurrenaren omenezko ospakizun batean, Ahizpa Mary Prema Pierick, Karitateko Misiolarien Nagusiak jakinarazi zuen meza batean, Ama Teresa Kalkutako Artxidiozesiko Patronatukide izendatuko zutela, Errosario Santuaren katedralean 2017ko irailaren 6an. 2017ko irailaren 5ean, Thomas D'Souza artzapezpikuak, Kalkutako Artzapezpikutza Katoliko Erromako buru gisa, baieztatu zuen Ama Teresa Kalkutako Artxidiozesiko Patronatukide izendatuko zutela, Frantzisko Xabierrekin batera. 2017ko irailaren 6an, 500 pertsona inguru joan ziren katedraleko mezara, non Dominique Gomes bertako bikario nagusiak Artxidiozesiko bigarren Patronatuko gisa ezarri zuen dekretua irakurri zuen. D'Souza eta Vatikanoko Giambattista Diquattro Indiako enbaxadoreak zuzendu zuten ekitaldia, eta haur bat daraman Ama Teresaren brontzezko estatua inauguratu zuten elizan. [64]
Eliza Katolikoak 1986an San Frantzisko Xabierkoa Kalkutako lehen Patronatukide izendatua zuen.[65]
Ondarea eta irudikapenak herri kulturan
Haren heriotzaren unean, Karitateko Misiolariek 4.000 ahizpa baino gehiago eta 300 kideko kofradia elkartua zituen 610 misiotan, 123 herrialdetan. Horien artean, GIB/HIESa, legena eta tuberkulosia duten pertsonentzako aterpeak eta egoitzak, sukaldeak, haurrentzako eta familientzako aholkularitza programak, umezurztegiak eta eskolak. Karitateko Misiolariei milioi bat baino gehiagoko lankidek lagundu zieten 1990eko hamarkadan.[66]
Oroitzapenak
Ama Teresa museoek gogoratu dute, eta baita hainbat elizaren zaindari izendatu. Bere izena duten eraikinak, errepideak eta konplexuak daude, hala nola Albaniako nazioarteko aireportua. Ama Teresa eguna (Dita e Nënë Terezës), irailaren 5a, jai eguna da Albanian. 2009an, Ama Teresaren Oroimenezko Etxea ireki zen bere Skopje jaioterrian, Ipar Mazedonian. Kosovoko Pristinako Ama Teresa dohatsuaren katedralak bere omenez du izena. Eraikuntza berriari bide emateko lizeoko eraikin historiko bat eraisteak hasiera batean eztabaida piztu zuen tokiko komunitatean, baina gero institutua campus berri eta zabalago batera lekualdatu zuten. 2017ko irailaren 5ean sagaratua, Ama Teresaren omenezko lehen katedrala da eta Kosovon dagoen bigarrena.[67]
Ama Teresa Emakumeen Unibertsitatea, Kodaikanalen, 1984an sortu zuen Tamil Naduko gobernuak unibertsitate publiko gisa. Ama Teresa Osasun Zientzietako Graduondoko eta Ikerketa Institutua Puducherryn 1999an sortu zuen Puducherryko gobernuak.[68] Sevalaya ongintzazko erakundeak Ama Teresa Nesken Etxea zuzentzen du, eta Tamil Naduko Kasuva herritik gertu dauden neska pobreei eta umezurtzei doako janaria, arropa, aterpea eta hezkuntza eskaintzen dizkie. Navin Chawlaren Ama Teresaren biografian omenaldi ugari agertu dira Indiako egunkari eta aldizkariak eginak. Indiako Trenbideak "Ama Express" izeneko tren berria aurkeztu zuen 2010eko abuztuaren 26an, bere jaiotzaren mendeurrena ospatzeko. Tamil Naduko gobernuak mendeurreneko ospakizunak antolatu zituen Ama Teresaren omenez 2010eko abenduaren 4an Chennain, M Karunanidhi ministro nagusia buru zela. 2013ko irailaren 5ean hasita, bere heriotzaren urteurrena Karitatearen Nazioarteko Eguna izendatu zuen Nazio Batuen Batzar Nagusiak.[69]
Ave Maria Unibertsitatean, Floridan, Ama Teresaren Museo bat dago. 2012an, Ama Teresa 5. postuan sailkatu zen Outlook India-k Indiako Handienei buruzko inkestetan.[70]
Zinema eta literatura
Bihotz Garbiaren Etxea (Nirmal Hriday) (aurretik Kalighat Hilzorien etxea), gaixo, behartsu eta hilzorian dauden pertsonentzako erietxe bat da, Kalighat-en, Kalkutan, Ama Teresak ezarria.
Dokumentalak eta liburuak
• Ama Teresa 1969ko Malcolm Muggeridgeren Zerbait ederra Jainkoarentzat 1972ko film dokumentalaren eta liburuaren gaia da. Filmak Ama Teresaren mendebaldeko munduaren arreta erakarri zuen.[71]
• Christopher Hitchensen-en 1994ko Infernuko Aingerua dokumentalak dio Ama Teresak behartsuei beren patua onar zezaten eskatzen ziela. Aldiz, aberatsak Jainkoaren mesede gisa azaltzen dira. Hitchensen saiakera baten aitzindaria ere izan zen, Misiolarien egoera: Ama Teresa teorian eta praktikan.[72]
• Mendearen Ama Teresa (2001) eta Ama Teresa (2002) film dokumental laburrak dira, Ama Teresa Indiako pobreen artean egindako bizitzari eta lanari buruzkoak, Amar Kumar Bhattacharyak zuzenduta. Indiako Gobernuko Films Division-ek ekoiztu zituen.[73]
• Ama Teresa:Maitasun handiagorik ez (2022) artxibo instituzionaletara sarbide ezohikoa, eta pobreen artean Kristo zerbitzatzeko bere ikuspegia Karitateko Misiolarien bidez nola gauzatzen ari zen erakusten duen film dokumentala da.[74]
Film dramatikoak eta telebista
• Ama Teresa Bible Ki Kahaniyan-en agertu zen, 1990eko hamarkadaren hasieran DD National-en emititu zen Biblian oinarritutako telebista kristau indiar batean. Pasarte batzuk aurkeztu zituen, Bibliaren mezuaren garrantzia adieraziz.[75]
• Geraldine Chaplinek Ama Teresa antzeztu zuen Ama Teresa: Jainkoaren pobreen izenean filmean, 1997ko Art Film Festival saria jaso zuena.[76]
• Olivia Husseyk antzeztu zuen 2003ko Italiako telebistako miniserie batean Kalkutako Ama Teresa. 2007an berrargitaratua, CAMIE saria jaso zuen.[77]
• Ama Teresa Juliet Stevensonek interpretatu zuen 2014ko Gutunak filmean, Celeste van Exem Vatikanoko apaizari egindako gutunetan oinarrituta.[78]
• Ama Teresak, Cara Francis the FantasyGrandma-k antzeztua, rap-a Sigmund Freud-ek borrokatu zuen Epic Rap Battles of History-n, Nice Peter eta Epic Lloyd-ek sortutako komedia rap YouTube seriean. Rapa 2019ko irailaren 22an argitaratu zen YouTuben.[79]
• 2020ko Soul animaziozko filmean, Ama Teresa iraganeko tutoreetako bat bezala agertzen da laburki.
• Ama Teresa & Ni (edo Kavita & Teresa), 2022ko Kamal Musale zuzendari indiar-suitzarraren filmak Kalkutako behartsuen artean bere lana eta utzitako ondarea eta inspirazioa erakusten ditu. Jacqueline Fritschi-Cornazek egin zuen Ama Teresarena filmean.[80]
Antzerkia
• Teresa, Musikalean lana 2004ko Argentinako musikala da, Ama Teresaren bizitzan oinarrituta
↑(Ingelesez)"In Belfast, Mother Teresa ran up against enemies in the Church, leading to a dramatic departure". BelfastTelegraph.co.uk ISBNISSN 0307-1235..
↑(Ingelesez)CNN Staff. (2007). "Mother Teresa: A Profile". CNN online.
.svg){kind=small}
_BAR.svg){kind=small}
