Κατεπάνω

Η διοικητική διαίρεση της Αυτοκρατορίας το 1025, όπου διακρίνονται τα ανατολικά δουκάτα και κατεπανίκια. Η νότια Ιταλία βρισκόταν στη δικαιοδοσία του «κατεπάνω της Ιταλίας», ενώ η Βουλγαρία, η Σερβία και το Παρίστριον βρέθηκαν συχνά διοικούμενες ως ξεχωριστά «κατεπανίκια».

Στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, ο Κατεπάνω ήταν ανώτατος πολιτικός και στρατιωτικός άρχοντας. Η υπ'αυτόν διοικητική περιφέρεια (καθώς και το αξίωμα και η δικαιοδοσία του) ονομάζονταν καπετανάτου

^{[Σημ. 1]} ή κατεπανίκιον^[1]. Πριν τη διοικητική μεταρρύθμιση των Κομνηνών ο όρος «κατεπανίκιο» δήλωνε το «μέγα θέμα» και στην ιεραρχική κλίμακα ο «κατεπάνω» βρισκόταν αμέσως μετά τον «δούκα»(δουξ > κατεπάνω > στρατηγός), ενώ αργότερα ο «κατεπάνω» εκπίπτει στο ισοδύναμο ενός «κόμητος», όντας ενίοτε απλά τοποτηρητής στο όνομα του αυτοκράτορα και τίθεται πλέον στην ιεραρχία μετά τον «στρατηγό» αλλά και μετά τους κατώτερούς του^[2].

Ο όρος συναντάται σε περιοχές της αυτοκρατορίας, όπως στην Τραπεζούντα, έως και τον 14ο αιώνα^[3].

Σημειώσεις

1. Ο όρος «κατεπανάτο» δε συναντάται σε βυζαντινές πηγές, καθώς δημιουργήθηκε από Βυζαντινολόγους. Παρ'όλ'αυτά, οι Νορμανδοί χρησιμοποίησαν το όνομα «Καπιτανάτα» (Capitanata) αναφερόμενοι στη νότιο Ιταλία.

Παραπομπές

1. Κίμων Εμμανουήλ Πλακογιαννάκης, Τιμητικοί τίτλοι και ενεργά αξιώματα στο Βυζάντιο: Εθιμοτυπία, Διοίκηση, Στρατός, Εκδόσεις Ιανός, Θεσσαλονίκη, 2001, ISBN 960-7771-57-5, σ.330
2. Γεωργίου Ι.Θεοχαρίδου, Κατεπανίκια της Μακεδονίας:Συμβολή εις την διοικητικήν ιστορίαν και γεωγραφίαν της Μακεδονίας κατά τους μετά την Φραγκοκρατίαν Χρόνους, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη, 1954, σ.i
3. Αλέξανδρος Καζντάν, The Oxford Dictionary of Byzantium, Oxford University Press, New York & Oxford, 1991, ISBN 0-19-504652-8, λήμμα: Katepano