Hen ŵr y coed

Hen ŵr y coed Strobilomyces strobilaceus
Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas:	Fungi
Dosbarth:	Basidiomycota
Urdd:	Boletales
Teulu:	Boletaceae
Genws:	Strobilomyces[*]
Rhywogaeth:	Strobilomyces strobilaceus
Enw deuenwol
Strobilomyces strobilaceus (Scop.) Berk.

Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Boletaceae yw'r Hen ŵr y coed (Lladin: Strobilomyces strobilaceus; Saesneg: Old Man of the Woods).^[1] 'Y Capiau Tyllog' yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Gair arall am gap tyllog yw 'boled', a ddefnyddir hefyd i ddisgrifio rhai mathau o ffwng. Mae'r rhan oddi tano'n debycach i sbwng nag i degyll. Mae'r teulu Boletaceae yn gorwedd o fewn urdd y Boletales.

Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop, Asia a Gogledd America.

Lliw sborau'r fadarchen hon yw blackish-brown. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un amgrwm. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: mandyllog. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel mycorhisa.

Ffyngau

Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.^[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.^[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.

Aelodau eraill o deulu'r Boletaceae

Mae gan Hen ŵr y coed ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:

Rhestr Wicidata:

Diweddarwch y rhestr nawr | WQS | Chwiliwch am ddelweddau

rhywogaeth	enw tacson	delwedd
Fistulinella alfaroae	Fistulinella alfaroae
Fistulinella campinaranae	Fistulinella campinaranae
Fistulinella conica	Fistulinella conica
Fistulinella gloeocarpa	Fistulinella gloeocarpa
Fistulinella guzmaniana	Fistulinella guzmaniana
Hen wr y coed	Strobilomyces strobilaceus
Strobilomyces foveatus	Strobilomyces foveatus
Veloporphyrellus africanus	Veloporphyrellus africanus
Veloporphyrellus pantoleucus	Veloporphyrellus pantoleucus
Xanthoconium separans	Xanthoconium separans

Diwedd y rhestr a gynhyrchwyd yn otomatig o Wicidata.

Gweler hefyd

• Rhestr Goch yr IUCN
• Llên Natur

Cyfeiriadau

1. Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
2. Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
3. Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.

Safonwyd yr enw Hen ŵr y coed gan un o brosiectau . Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.