Slika jednog dijela bijelog masnog tkiva pod svjetlosnim mikroskopom (Bojenje: hematoksilin-eozin – vakuolizacija ćelija potiče od gubitka sadržaja lipida tokom histološke pripreme) Masno tkivo je jedan od glavnih oblika vezivnog tkiva.
Masno tkivo ili jednostavno mast (poznato i po tuđici adipozno tkivo) – u biologiji – je labavo vezivno tkivo sastavljeno uglavnom od adipocita.[1] Osim adipocita, masno tkivo sadrži ćelije frakcija vaskularne strome, uključujući preadipocite, fibroblaste, vaskularne endotelne ćelije i razne imunske ćelije, kao što je masno makrofagno tkivo. Masno tkiva izvedeno je iz preadipocita. Njegova glavna uloga je skladištenje energije u obliku lipida, iako su i masni jastuci i toplinska izolacija tijela. Daleko od toga da je hormonski inertno, masno tkivo je, u posljednjih nekoliko godina, prepoznato kao glavni endokrini organ.[2] jer proizvodi hormone, kao što su leptin, estrogen, resistin, citokin i TNFα. Dva tipa masnog tkiva su
smeđe masno tkivo (BAT), koji stvara tijelesnu toplotu. Čini se da je djelimično pod kontrolom gena za formiranje formiranja masnog tkiva („masni gen“) Masno tkivo -konkretnije smeđe masno tkivo -prvi put je identificirao švicarski prirodnjak Conrad Gessner, 1551.[3]
Anatomski raspored
Kod ljudi, masno tkivo se nalazi ispod kože (potkožno masno tkivo), oko unutrašnjih organa (utrobna mast), a kosti srži (žuta koštana srž), među mišićima (mišićnog sistema) i u tkivu dojke. Masno tkivo se nalazi u određenim lokacijama, koji se nazivaju masni depoi. Osim adipocita, koji čine najveći postotak ćelija unutar masnog tkiva, prisutni su i drugi tipovi ćelija, koje se skupno nazivaju stromna vaskularna frakcija (SVF) ćelija. SVF uključuje preadipocite, fibroblaste, masnog tkiva makrofage i endotelne ćelije. Masno tkivo sadrži mnogo malih krvnih sudova. U pokrovnom sistemu, koji uključuje kožu, ona se akumulira u najdubljem nivou, potkožnog sloja, pružajući izolacija od vrućine i hladnoće. Oko organa, ona pruža zaštitnu oblogu. Međutim, njegova glavna funkcija je da bude rezerva lipida, koji se mogu razgraditi, kako bi se zadovoljile energetske potrebe organizma i kako bi ga zaštitili od viška glukoze putem skladištenja triglicerida proizvedenih u jetri (od šećera), iako neki dokazi ukazuju da se većina lipida sintetizira od ugljikohidrata koji se javlja u samom masnom tkivu.[4] Masni depoi u različitim dijelovima tijela imaju različite biohemijske profile. U normalnim uvjetima, to daje povratnu informaciju za glad i ishranu mozga.
Gojaznost
U gojaznih osoba, višak masnog tkiva visi prema dolje od trbuha i naziva se potkožno (ili Pannusovo) masno tkivo. Ono otežava operacije u morbidno pretilih osoba. To može ostati kao doslovna "kožna kecelja" ako ozbiljno pretile osobađe brzo ne izgubi velike količine masti (zajednički rezultat bajpasa). Ovo stanje se ne može efikasno ispraviti putem samih dijeta i vježbi, ako se potkožno masno tkivo sastoji od adipocita i drugih tipova ćelija podrške, skupljenih na njihov minimalne obim i promjer. Jednan od načina liječenja je hirurška ekonstruktivne hirurgija.
Postoji stalni tok slobodnih masnih kiselina (FFA), tj. ulazak i izlazak iz masnog tkiva. Neto pravac ovog fluksa je pod kontrolom insulina i leptina – ako je insulin povišen, onda postoji neto unutrašnji fluks FFA, a samo kada je insulin nizak, FFA mogu napustiti masno tkivo. Lučenjem insulina se stimulira visok šećer u krvi, što je rezultat konzumiranja ugljikohidrata.
Kod ljudi, lipoliza (hidroliza triglicerida u slobodne masne kiseline) se kontrolira putem uravnotežene kontrole lipolitika B-adrenergičkih receptora i A2A-adrenergičnim receptorima posredovane antilipolize.
Masne ćelije imaju važnu fiziološku ulogu u održavanju triglicerida i slobodnih nivoa masnih kiselina, kao i određivanju otpornosti na insulin. Abdomenske masti imaju drugačije metaboličke profile i skloniji su izazivanji zezistentnosti na inzulin. To u velikoj mjeri objašnjava zbog čega je centralna pretilost jmarker poremećene tolerancije glukoze i nezavisni faktor rizika za kardiovaskularne bolesti (čak i u odsustvu šećerne bolesti i hipertenzije)[5] Studije ženki majmuna u jednoj univerzitetskoj šumi (2009.) otkrile su da individue koje pate od jačeg stresa imaju viši nivo visceralne masnoće u tijelima. To ukazuje na moguću vezu uzrok – efekt između dva faktora, pri čemu stres promovira nakupljanje visceralne masti, što uzrokuje hormonske i metaboličke promjene koje doprinose bolesti srca i druge zdravstvene probleme.
Nedavni napredak u biotehnologiji je omogućio dobijanje matičnih ćelija odraslih iz masnog tkiva, što podržava stimulaciju ponovnog rasta tkiva pomoću vlastitih ćelija pacijenta. Osim toga, masno-izvedene matične ćelije i ljudi i životinja navodno se mogu efikasno reprogramirati u inducirane pluripotentne matične ćelije, bez potrebe za hranidbenih ćelija.[6] Upotreba vlastitih ćelija pacijenta smanjuje mogućnost odbacivanja tkiva i izbjegava etička pitanja vezana uz korištenje ljudskih embrionskih matičnih ćelija.[7] Sve veći je broj dokaza koji također ukazuju da različiti masni depoi (npr. u trbuhu, omentalu, perikardu) daju masno-izvedene matične ćelije s različitim karakteristikama.[7][8] Ove karakteristike o depoima ovisnih svojstava uključuju povećanu stopu umnožavanja ćelija, imunofenotipa, povećan diferencijacijski potencijal i ekspresiju gena, kao i osjetljivost kultura na hipoksične uvjete.[9]
Masno tkivo je najveći periferni izvor aromataza kod muškaraca i žena, što doprinosi proizvodnji estradiola.
Masna tkiva luče neku vrstu citokina (proteina ćelijske signalizacije) pod nazivom adipokini (adipocitokini), koji imaju važnu ulogu u komplikacijama koje su povezane sa pretilosti. Perivaskularno masno tkivo otpušta adipokine, kao što je adiponektin koji utiču na funkciju kontraktilnih sudova koje okružuju.[1][10]
^Dhaliwal SS, Welborn TA. (May 2009) "Central obesity and multivariable cardiovascular risk as assessed by the Framingham prediction scores" Am J Cardiol. (American Journal of Cardiology) 103(10): pp. 1403–1407
Stock, M. J.; Cinti, S. (2003). "Adipose Tissue / Structure and Function of Brown Adipose Tissue". Encyclopedia of Food Sciences and Nutrition. str. 29. doi:10.1016/B0-12-227055-X/00008-0. ISBN9780122270550.
Vernon, R. G.; Flint, D. J. (2003). "Adipose Tissue / Structure and Function of White Adipose Tissue". Encyclopedia of Food Sciences and Nutrition. str. 23. doi:10.1016/B0-12-227055-X/00007-9. ISBN9780122270550.
