PROFILBARU.COM

Сербская кампанія
Сербская кампанія
	Асноўны канфлікт: Першая сусветная вайна
	; Баі каля Бялграда
Дата	28 ліпеня 1914 — 3 лістапада 1918
Месца	Сербія, Чарнагорыя, Грэцыя, Албанія
Вынік	перамога сербскіх войскаў у 1914 і 1918; перамога Цэнтральных дзяржаў у 1915; Салонікі фронт прарыву; распад Аўстра-Венгерскай
Праціўнікі
Аўстра-Венгрыя; Балгарыя ; (з кастрычніка 1915); Германская імперыя ; (з кастрычніка 1915)	Сербія; Чарнагорыя
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Сербская кампанія — важная кампанія Першай сусветнай вайны, якая доўжылася з жніўня 1914 года, калі Аўстра-Венгрыя ўварвалася ў Сербію ў пачатку Першай Сусветнай вайны, да канца вайны ў лістападзе 1918 года. Фронт праходзіў ад Дуная да паўднёвай Македоніі. У вайну былі ўцягнуты практычна ўсе краіны рэгіёна.

Каралеўства Сербія страціла 1,3 мільён жыхароў на працягу вайны (і ваенныя і грамадзянскія страты), гэтае насельніцтва з'яўлялася 33 % ад яе поўнага насельніцтва.

Ход баявых дзеянняў

1914 год

Першая сусветная вайна пачалася 25 ліпеня 1914 года, калі Аўстра-Венгрыя абвясціла вайну Сербіі. У абедзвюх краінах пачалася масавая мабілізацыя войскаў, і 12 жніўня пачаліся баявыя дзеянні, калі аўстрыйскае войска перасекла мяжу Сербіі. Аўстрыйцы з-за парыву на два фронту — ўсходні (дзе прыходзілася ваяваць з Расіяй) і паўднёвы (з Сербіяй), кінулі на Сербію ў пачатку ваенных дзеянняў адносна невялікія сілы. Агульны лік аўстрыйцаў склаў 200 тысяч, сербскія жа сілы былі трохі больш, але яны былі горш узброеныя.

Аўстра-Венгрыя мела трэцяе насельніцтва ў Еўропе ў 1914 годзе, амаль у дванаццаць разоў большае, чым насельніцтва Каралеўства Сербіі. І Расійская Імперыя, абмежаваная не толькі Аўстра-Венгрыяй, але таксама і Германскай Імперыяй і Турцыяй, не магла кінуць усе сілы на абарону Сербіі. Таму справы сербаў ужо да канца 1914 года складаліся вельмі дрэнна.

Не раз аўстрыйцы спрабавалі прадзерці абарону сербаў, але гэта ім не атрымоўвалася ўвесь 1914 год. Сербія правяла зваротную наступальную аперацыю ў паўднёвай Босніі ў верасні 1914 года, але сілы сербаў былі вельмі малыя і ўжо да канца месяца сербы былі спрэс выцесненыя з меж Аўстра-Венгрыі.

Аўстра-венгерскае войска пачало новае магутнае контрнаступленне 5 лістапада. Сербы адышлі пад ціскам і нарэшце эвакуіраваліся пакінуўшы сталіцу, Бялград, 30 лістапада. Аўстра-венгерскае войска ўступіла ў горад 2 снежня.

Бітва Колубара

Ваявода Путнік правільна заўважыў, што аўстрыйскія сілы былі саслабленыя і 3 снежня вырабіў поўнае контрнаступленне сербскага войска (часам званае Бітвай Калубара). Бітва працягвалася на працягу трох дзён, пакуль аўстрыйскі генерал Патыорэк не адступіў назад, за раку, на аўстрыйскую тэрыторыю. Сербскае Войска вярнула Бялград 15 снежня.

Першая стадыя вайны супраць Сербіі скончылася без змены ў межах, але страты абедзвюх бакоў былі каласальныя. Аўстрыйскае войска страціла 227.000 (поўныя сілы, выкарыстоўваныя ў кампаніі — 450.000 салдат). Сербскія страты былі 170.000. Аўстрыйскі генерал Патыорэк быў адхілены ад камандавання і заменены Эрцгерцагам Яўгенам. На сербскім баку смяротная эпідэмія сыпнога тыфа забіла тысячы сербскіх грамадзянскіх жыхароў на працягу зімовых месяцаў (снежань 1914).

1915 год

У сувязі з пагаршэлым ваенным становішчам Асманскай імперыі, глава германскага ваеннага камандавання дае ўказ аўстрыйцам разбіць Сербію і прабіць сухапутную дарогу да Стамбула. Але для дасягнення гэтай мэты неабходна было задзейнічанне хоць бы адной нейтральнай дзяржавы на Балканах, у дадзеным выпадку гэта была Балгарыя. Балгарыя даволі доўга разважала якую сторану ў вайне лепш прыняць і вырашыла ў верасні 1915 года выступіць за Германію. На то было мноства прычын: жаданне рэваншу над Сербіяй пасля 2-й Балканскай вайны, націск шматлікай і ўплывовай эміграцыі з Македоніі і інш. 23 верасня ў Балгарыі пачалася агульная мабілізацыя.

У кастрычніку 1915 камандуючым войскамі якія складаліся з германскіх, аўстра-венгерскіх і балгарскіх войскаў, засяроджаных супраць Сербіі быў прызначаны генерал-фельдмаршал Аўгуст фон Макензен. Усяго пад яго камандаваннем было засяроджана 14 германскіх і аўстра-венгерскіх (па Саве, Дунаю, Дрыне) і 6 балгарскіх (па ўсходняй мяжы Сербіі) дывізій. 7 кастрычніка 1915 года Макензен пачаў фарсіраванне Савы і Дуная на фронце Шабац-Рама. 9 кастрычніка войскі Макензена ўзялі Бялград. 10 лістапада часткі 11-й арміі ўзяло Ніш і злучыліся з 1-й балгарскай арміяй. У выніку праведзенай аперацыі да пачатку снежня ўся тэрыторыя Сербіі была акупавана. Астаткі сербскага войска адправіліся ў Албанію, адкуль былі эвакуіраваныя на саюзных караблях на востраў Корфу. Пасля частка сербскага войска ваявала на Салоніцкім фронце.