Рэй Брэдберы

Рэй Брэдберы
англ.: Ray Bradbury
Асабістыя звесткі
Імя пры нараджэнні	англ.: Raymond Douglas Bradbury
Псеўданімы	William Elliot[1]
Дата нараджэння	22 жніўня 1920(1920-08-22)[2][3]^[…]
Месца нараджэння	Уокіган, Лейк^[d], Ілінойс, ЗША[2][4]^[…]
Дата смерці	5 чэрвеня 2012(2012-06-05)[5][3]^[…] (91 год)
Месца смерці	Лос-Анджэлес, акруга Лос-Анджэлес, Каліфорнія, ЗША[6]
Пахаванне	Вествудскія могілкі^[d][7]
Грамадзянства	ЗША[8]
Бацька	Leonard Spaulding Bradbury, Sr.^[d][9]
Жонка	Маргарыта Брэдберы^[d]
Дзеці	Беціна Ф. Брэдберы^[d]
Альма-матар	Лос-Анджэлеская вышэйшая школа^[d] (1938)
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	пісьменнік
Гады творчасці	1938 — 2012
Жанр	навуковая фантастыка, фэнтэзі, Літаратура жахаў і сацыяльная фантастыка^[d]
Мова твораў	англійская
Прэміі	Прэмія Хелмерыха^[d] (1994) Ross Macdonald Literary Award^[d] (2002) World Horror Convention Grand Master Award^[d] (2001) Мемарыяльная прэмія імя Дэймана Найта «Гросмайстар фантастыкі»^[d] (1989) Hugo Award for Best Short Story^[d] (1944) Hugo Award for Best Novel^[d] (1954) Geffen Award^[d] (2002) Retro Hugo Award for Best Novel^[d] (2004)
Узнагароды	Камандор ордэна мастацтваў і літаратуры
Подпіс
raybradbury.com (англ.)
Медыяфайлы на Вікісховішчы
Цытаты ў Вікіцытатніку

Рэ́йманд Ду́глас «Рэй» Брэ́дберы (англ.: Raymond Douglas "Ray" Bradbury; 22 жніўня 1920, Уакіган, Ілінойс, ЗША — 5 чэрвеня 2012, Лос-Анджэлес, Каліфорнія, ЗША) — выбітны амерыканскі пісьменнік-фантаст. Крытыкі далучаюць некаторыя яго творы да магічнага рэалізму. Атрымаў сусветную вядомасць пасля публікацыі аповесці «451° па Фарэнгейту».

Біяграфічныя звесткі

Рэй Брэдберы нарадзіўся ў 1920 годзе ў горадзе Уакіган (штат Ілінойс). У 1934 годзе сям’я пераехала ў Лос-Анджэлес, дзе Рэй скончыў сярэднюю школу, аднак вышэйшай адукацыі ён так і не атрымаў. Пра прафесію пісьменніка ён пачаў марыць яшчэ ў дзяцінстве, першымі творамі сталі невялікія апавяданні, на якія яго натхнілі коміксы. Друкавацца пачаў у 1938 годзе. Першы поспех яму прынеслі «Марсіянскія хронікі», выдадзеныя ў 1950 годзе^[10][11].

Творчасць

Першы зборнік фантастычных апавяданняў «Змрочны карнавал» (1947). Аўтар рамана-антыўтопіі «451° па Фарэнгейту» (1953), філасофска-прыгодніцкага рамана-прытчы «Набліжаецца бяда» (1962), дэтэктыва-стылізацыі пад прозу Д. Хэмета і Р. Чандлера «Смерць — лёс адзінокіх» (1985), рамана «Могільнік лунацікаў» (1990), прасякнугага міфалагічнымі матывамі, аўтабіяграфічнай аповесці «Віно з дзьмухаўцоў» (1957), зборнікаў апавяданняў «Размаляваны чалавек» (1951), «Залатыя яблыкі Сонца» (1953), «Сродак ад меланхоліі» (1959), «Глыбока за поўнач» (1976) і інш., цыкла апавяданняў «Марсіянскія хронікі» (1950), п’ес, кніг для дзяцей, радыё-, тэле- і кінасцэнарыяў.

«451 градус па Фарэнгейту» быў упершыню апублікаваны ў часопісе «Плэйбой» і адразу зрабіў Брэдберы славутым. У «Фарэнгейце» ён паспрабаваў давесці да максімальнай хуткасці тое паскарэнне жыцця, якое назіраў у ЗША ў 1950-я. Людзі перастаюць чытаць, не маюць часу спыніцца і задумацца, становяцца рабамі тэлебачання, рабамі забаваў. Жыццё зводзіцца да працы і забаваў пасля яе — і ўрэшце грамадства (само, без умяшальніцтва ўлады) прыходзіць да думкі пра шкоднасць кніг — крыніцы незразумелай і супярэчлівай інфармацыі. А таксама пра небяспеку тых, хто іх чытае^[12].

Асноўныя тэмы твораў Рэя Брэдберы — небяспека механізаіцыі і рабатызацыі грамадства, рост бездухоўнасці і ўніфікацыі людзей; суаднесенасць рэальна-зямнога і касмічнага, часу і гісторыі, вайны і міру^[13].

Прэміі і ўзнагароды

Рэй Брэдберы атрымаў мноства літаратурных прэмій, у прыватнасці, прэмію «Нэб’юла» і прэмію Х’юга, якая ўручаецца за літаратурныя дасягненні ў галіне навуковай фантастыкі. У 2000 годзе пісьменнік быў узнагароджаны медалём Нацыянальнай кніжнай прэміі за «вялікі ўнёсак ва ўсе жанры літаратуры»^[11].

Пераклады на беларускую мову

• Дзіцячы пакой(недаступная спасылка) (пераклад: Паліна Маслякова)
• Пра вандроўкі вечныя і пра Зямлю (пераклад: Сяргей Міхальчук)
• Кавалак дрэва (Пераклад: Марына Кандрусевіч)
• Нічога новага, альбо Што забіла сабаку? (пераклад: Вольга Караткевіч)
• Сам-насам(недаступная спасылка) Новы Час (пераклад Х.)
• Усмешка (пераклад: Надзея Кандрусевіч)
• Яго пумпернікель (пераклад: Надзея Кандрусевіч)
• Падарунак (пераклад: Валерыя Далевіч)
• Заданьне на падзел (пераклад: Валерыя Далевіч)
• Вітаю, мне трэба ісьці (пераклад: Валерыя Далевіч)
• Мяркую, Ты цікавішся, чаму мы тут? (пераклад: Валерыя Далевіч)
• Найвышэйшая асалода (пераклад: Паліна Маслянкова)

Зноскі

1. Deutsche Nationalbibliothek Record #118659723 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>
2. Краткая литературная энциклопедия — М.: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 9.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4239850"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a>
3. Gregersen E. Ray Bradbury // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>
4. Ray Bradbury / пад рэд. C. Evans — London: 1855. — 622719 экз. — ISSN 0307-1235; 1477-3805 Праверана 12 лютага 2020.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q61959516"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q84"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q192621"></a>
5. Science fiction author Ray Bradbury dies — 1996. Праверана 13 чэрвеня 2012.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3044717"></a>
6. Deutsche Nationalbibliothek Ray Bradbury // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 12 лютага 2020.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>
7. http://www.knerger.de/html/bradburyschriftsteller_104.html
8. LIBRIS — Каралеўская бібліятэка Швецыі, 2017. Праверана 24 жніўня 2018.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q953058"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1798125"></a>
9. Geni.com — 2006.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2621214"></a>
10. lenta.ru
11. prajdzisvet.org (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 21 красавіка 2020. Праверана 11 лістапада 2018.
12. nashaniva.by
13. БЭ, т. 3

Літаратура

• Лявонава Е. Брэдберы // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 3: Беларусы — Варанец / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 3. — 511 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0068-4 (т. 3).

Спасылкі

• Рэю Брэдберы — 90