Па даных Нацыянальнага камітэта па правах чалавека на 4 красавіка 2020 года[95]: 506 грамадзянскіх загінулі і 800 атрымалі раненні, а ўсяго 4 387 забітых (у тым ліку па 1 грамадзяніну Украіны[92], Марока[96] і Сірыі[85]), 12 753 параненых, 342 000 бежанцаў.
↑Першыя сутыкненні з апалчэннем УНЗ адбыліся яшчэ 28 мая 2019.
↑Прэзідэнт Турцыі Р. Эрдаган аб’явіў аб адпраўцы ваеннаслужачых у Лівію 5 студзеня 2020 года. Афіцыйна да гэтага Турцыя толькі займалася пастаўкамі зброі і тэхнікі для сіл урада Фаіза Сараджа. Аднак у ЛНА паведамлялі аб прысутнасці турэцкіх ваенных яшчэ з лета 2019 года.
ППЛ і УНЗ (да 2016 года замест яго быў Усеагульны нацыянальны кангрэс) вялі паміж сабой барацьбу за поўны кантроль над Лівіяй з 2014 года, што прывяло да фактычнага двоеўладдзя ў краіне. У канцы мая 2019 года паміж прыхільнікамі ўрада Сараджа і сіламі Народнага фронту вызвалення Лівіі, што выступалі за аднаўленне даваенных парадкаў, адбылося буйное сутыкненне. Праз месяц НФВЛ падтрымаў наступленне Хафтара, хоць да гэтага «фронт» не супрацоўнічаў ні з адным бокам канфлікту, выступаючы трэцяй сілай. Пазней хафтараўцам аказала дапамогу суданскае апалчэнне САП. Акрамя таго, у баях пад Трыпалі на баку Хафтара ўдзельнічалі прыватныя ваенныя кампаніі з Расіі і армія ААЭ. У сваю чаргу, войскі ўрада нацыянальнай згоды карысталіся падтрымкай ісламісцкіх сіл, звязаных з Аль-Каідай, такіх як Саветы шуры рэвалюцыянераў Бенгазі і Браты-мусульмане. Паведамлялася і аб удзеле замежных наймітаў з Туніса, Судана, Афганістана, Чада, Емена, Партугаліі, Малдовы. Вельмі значную падтрымку аказала Турцыя, якая дастаўляла зброю і боепрыпасы для трыпалітанскіх уладаў. Таксама турэцкія ваенныя перакідалі паўстанцаў з Сірыі ў Лівію. Са снежня сірыйская ўзброеная апазіцыя стала прымаць актыўны ўдзел у баявых дзеяннях. Галоўным чынам гэта байцы СНА, пратурэцкага сегмента Свабоднай сірыйскай арміі.
5 студзеня 2020 года прэзідэнт Рэджэп Таіп Эрдаган заявіў, што турэцкія вайскоўцы афіцыйна накіраваліся ў Лівію. Ваенная інтэрвенцыя Турцыі стала ключавым момантам і ў далейшым прывяла ўрад Сараджа да поспеху ў справе супрацьстаяння з Хафтарам.
У 2014 годзе ў Лівіі былі абвешчаныя два парламенты — Усеагульны нацыянальны кангрэс у Трыпалі і Палата прадстаўнікоў у Табруку, паміж якімі развязалася барацьба за кантроль над краінай. У 2016 годзе, у адпаведнасці з умовамі Схірацскага пагаднення, для аб’яднання дзяржавы ўтвораны Урад Нацыянальнай Згоды, якому перадаў усе свае паўнамоцтвы трыпалітанскі кангрэс. Аднак Палата прадстаўнікоў не спяшалася пераходзіць пад кантроль УНЗ. Больш за тое, падкантрольная ППЛ армія фельдмаршала Хафтара пачала з ім канфрантацыю. Але значныя сутыкненні паміж прыхільнікамі двух урадаў не адбываліся, паколькі абодва бакі былі сканцэнтраваны на барацьбе з ІДІЛ, маджахедамі, племяннымі і замежнымі апалченнямі.
У адрозненне ад Сараджа, які абапіраўся на ЗША і Захад, Хафтар карыстаўся падтрымкай ААЭ, Егіпта, Расіі, Саудаўскай Аравіі, Францыі, Ірана, што лічылі яго здольным аднавіць стабільнасць у краіне і даць адпор ісламістам. 75-гадовы Халіфа Хафтар, былы набліжаны М. Кадафі, у папярэднія гады неаднаразова наведваў Маскву і праводзіў перамовы з міністрам абароны РФСяргеем Шайгу.
Наступленне хафтараўцаў на Трыпалі пачалося напярэдадні Лівійскай нацыянальнай канферэнцыі, прызначанай на 14—16 красавіка ў Гадамесе, размешчаным на стыку межаў Лівіі, Алжыра і Туніса, і накіраванай на пераадоленне крызісу ў краіне і стану двоеўладдзя. У ёй павінны былі прыняць удзел дэлегаты ўсіх супрацьлеглых бакоў, каб скласці «дарожную карту» для аб’яднання разрозненых дзяржаўных інстытутаў і правядзення агульнанацыянальных прэзідэнцкіх і парламенцкіх выбараў, неабходнасць у якіх была зацверджана яшчэ ў маі 2018 года[99]. З-за пачатку наступлення ЛНА канферэнцыя была перанесена на нявызначаны тэрмін[100].
Арміі варагуючых бакоў
Лівійская нацыянальная армія прадстаўлена рознымі рухамі, былымі вайскоўцамі Узброеных сіл Лівійскай Джамахірыі, а таксама рэвалюцыйнымі фарміраваннямі, створанымі ў 2011 годзе. Многія эксперты зводзіліся да меркавання, што пад кіраўніцтвам высокапастаўленага ваеннага афіцэра падобныя фарміраванні хутка перараслі б у паўнавартаснае войска з належным узроўнем баявой падрыхтоўкі, маральна валявых якасцей і воінскай дысцыпліны. У той жа час атрады Сараджа былі расколатыя, мелі розныя супярэчнасцямі. Не раз яны ўступалі ў адкрытыя канфрантацыі паміж сабой. На гэта і разлічвала камандаванне ЛНА, лічачы, што пры наступленні войскі УНЗ будуць расколатыя, жадаючы правесці імгненную аперацыю[101]. Аднак кампанія зацягнулася на многія месяцы, аб чым не меркавалася ў штабах Хафтара[102].
Баявая тэхніка абодвух бакоў складалася ў асноўным са спадчыны арміі М. Кадафі. Аднак у Хафтара была перавага ў тым, што яму прыходзіла дапамога ад ААЭ ў выглядзе паставак узбраення, у тым ліку і ваеннай тэхнікі. Так, у фельдмаршала меліся на ўзбраенні сучасныя МРАПы. Велізарную ролю гуляла магчымасць падтрымліваць наяўную тэхніку ў спраўным стане. Аднак якія-небудзь сур’ёзныя бранятанкавыя або артылерыйскія злучэнні бакам канфлікту стварыць не ўдалося. Адсутнасць добрых спецыялістаў для абслугоўвання цяжкай ваеннай тэхнікі гэтак жа з’яўлялася слабым бокам як сіл УНЗ, так і фарміраванняў ЛНА. У гэтых умовах узрасла роля пікап-тачанак, узброеных ДШК і КПВ. Толькі ў ЛНА іх налічваецца звыш 1800 адзінак[103].
Падчас бітвы значна вырасла роля авіяцыі[104]. Сілы Хафтара і Сараджа адчувалі дэфіцыт добра падрыхтаваных спецыялістаў для такога сур’ёзнага віду войскаў. Гэта прывяло да таго, што за штурвалы самалётаў садзіліся замежныя найміты альбо ўжо пажылыя лётчыкі[101]. Што датычна авіяцыі ЛНА, то на працягу 2018 года яна была істотна ўзмоцнена. За кошт аднаўлення авіяцыйнай тэхнікі яе колькасць узрасла. Так, да восені 2018 г. у складзе ВПС меліся 12 прыдатных да палётаў МіГ-21, 3 МіГ-23, 2 Су-22, 2 знішчальнікі «Міраж F1», 6 машын Air Tractor, а таксама 7 верталётаў Мі-24 (35) і 14 Мі-8[12]. Аднак у пачатку кампаніі ўдзел ВПС ЛНА насіў абмежаваны характар. Адбівалася аддаленасць раёна баявых дзеянняў ад падкантрольных Хафтару авіябаз.
Па колькасці, групоўка войскаў Сараджа разам з замежнымі сіламі ацэньваецца ад 3000 да 35000 чалавек, а Хафтара — ад 3000 да 25000. Сярод іх знаходзіліся 1000—4000 суданцаў з САП[19], 50 турэцкіх ваенных[105], звыш 13000 сірыйскіх баевікоў[90], 200[106]—1400[107] расійскіх наймітаў, прыкладна 2000 тэрарыстаў ІДІЛ і Фронт-ан-Нусра[52], каля 120 апалчэнцаў НФВЛ[108].
Становішча на паўночным захадзе краіны перад наступленнем Хафтара.Становішча на 7 красавіка.
4 красавіка камандуючы Лівійскай нацыянальнай арміяй маршал Халіфа Хафтар загадаў вайскоўцам пачаць наступленне на сталіцу краіны[109]. На наступны дзень яго байцы ўступілі ў першы бой з атрадамі трыпалітанскіх уладаў[39]. У той жа дзень падраздзяленні ЛНА ўвайшлі на тэрыторыю міжнароднага аэрапорта Трыпалі, разбуранага з 2014 года[110]. Паводле папярэдніх даных, на тэрыторыі аб’екта пачаліся ўзброеныя сутыкненні паміж падраздзяленнямі нацыянальнай арміі і прыхільнікамі Урада нацыянальнай згоды. Ваенны савет рэвалюцыянераў Місураты ў сваім камюніке абвясціў пра гатоўнасць супрацьстаяць «злавеснаму наступленню» — палявыя камандзіры, якія фармальна падпарадкоўваліся Сараджу, заклікалі прэм’ера «неадкладна» аддаць загады камандуючым усіх падраздзяленняў захаду краіны, каб сарваць прасоўванне «мяцежнага тырана», як яны назвалі Хафтара, і яго спробы стаць «кіраўніком» Лівіі[111].
Станам на 5 красавіка, ЛНА знаходзілася ў 17 км ад сталіцы. Войскам Хафтара атрымалася даволі хутка і без бою ўзяць гарады Зінтан, Гар’ян, Сідзі Білан, якія знаходзяцца недалёка ад Трыпалі, а таксама некалькі раёнаў на паўднёвым захадзе сталіцы[112]. Сілы лівійскага военачальніка перш за ўсё захапілі некалькі буйных дарог, якія вядуць да горада. Падобную тактыку Хафтар выкарыстаў у бітве за Дэрну[20]. У гэты ж дзень адбыліся першыя буйныя сутыкненні. Баі зафіксаваныя ў 27 км ад горада, дзе ў палон патрапілі 128 салдат Хафтара. Таксама паведамлялася, што ў раёне населенага пункта Сідзі Білан ЛНА высадзіла марскі дэсант[13]. Тым часам, па некаторыя паведамленнях, прэм’ер-міністр Ф. Сарадж часова збег у Туніс[113].
6 красавіка ВПС УНЗ нанеслі авіяўдары па сілам фельдмаршала Хафтара, што наступалі на сталіцу. У той жа дзень, як паведамлялася, на дапамогу прыхільнікам прэм’ера Сараджа прыбылі фарміраванні з Місураты[114]. Праз некалькі гадзін пасля гэтага Хафтар абвясціў аб увядзенні беспалётнай зоны для ваеннай авіацыі над заходняй Лівіяй[115].
7 красавіка ў выніку ўзброеных сутыкненняў паміж войскамі УНЗ і ЛНА ў раёне Трыпалі загінуў па меншай меры 21 чалавек. Таксама самалёт ваенна-паветраных сіл урада Сараджа намаляваў сэрца ў небе над Трыпалі, тым самым зрабіўшы жэст у падтрымку жыхароў сталіцы[116].
8 красавіка сілы ЛНА Х. Хафтара адступілі з аэрапорта ля Трыпалі (пры гэтым прадстаўнік хафтараўцаў заявіў, што яны не здавалі аэрапорт і да гэтага часу яго кантралююць). Працягваліся ўдары па авіябазе Аль-Ватыя за 130 кіламетраў на паўднёвы захад ад Трыпалі, якую займалі сілы фельдмаршала і выкарыстоўвалі для налётаў на пазіцыі УНЗ[117]. Па даных рускай службы BBC, колькасць загінуўшых сярод сіл УНЗ вырасла да 32 чалавек[118].
9 красавіка ВПС ЛНА нанеслі ўдар па міжнародным аэрапорце горада Трыпалі[119]. Таксама войскі Хафтара збілі ваенны самалёт УНЗ, які выляцеў з горада Місурата[42].
У ноч з 9 на 10 красавіка Нацыянальная армія адбіла магутнае наступленне сіл «Шчыта Лівіі» і УНЗ на горад Эль-Азізія. Разам з тым, у раёне аэрапорта зафіксаваны жорсткія сутыкненні. Таксама ЛНА пачала прасоўваенне на поўдні Трыпалі ў раёнах Халет і Айн Зара[120].
10 красавіка авіяцыя сараджыстаў нанесла ўдары па аб’ектах арміі Хафтара ў раёне Сук аль-Ахад у 40 кіламетрах ад Трыпалі, у той час як сілы ЛНА ўзялі пад кантроль базу 42-й брыгады ў Айн-Зара[121].
11 красавіка авіяцыя маршала Х. Хафтара нанесла ўдары па ваеннай базе Урада Нацыянальнай Згоды ля сталіцы[122].
12 красавіка сілы УНЗ выбіты з пазіцый у раёне населенага пункта Свані. У гэты жа дзень авіяцыйныя падраздзяленні хафтараўцаў у чарговы раз выкарыстоўвалі баявую авіяцыю для атак на атрады УНЗ (задзейнічаны Су-22М3)[123].
14 красавіка самалёт ЛНА быў збіты ў раёне населенага пункта Вадзі ар-Рабі. Вядома, што пілот катапультаваўся[79]. Адначасова фельдмаршал Хафтар сустрэўся з прэзідэнтам Егіпта Абдулам Фатахам ас-Сісі, каб заручыцца яго падтрымкай[124].
15 красавіка паведамлялася пра цяжкія сутыкненні паміж сіламі УНЗ і ЛНА ў прыгарадзе Айн-Зара[125]. Ваенна-інфармацыйны аддзел арміі Хафтара заявіў, што ў Гар’яне, які знаходзіўся пад іх кантролем, прыбыла «вялікае падмацаванне», што рухалася далучыцца да штурму сталіцы[126]. Прадстаўнік УНЗ заявіў, што ў выніку абстрэлу будынка лівійскага міністэрства адукацыі было знішчана больш за 3 мільёна кніг[127].
16 красавіка агенства Sky News апублікавала відэа, дзе сілы УНЗ адступаюць пасля таго, як іх пазіцыі былі абстраляны цяжкай артылерыяй[128]. Тым жа часам ЛНА абвінаваціла апалчэнцаў з Трыпалі і Місураты, якія падтрымлівалі Сараджа, у наўмысным абстрэле грамадзянскага аб’екта з дапамогай БМ-21 «Град», каб наладзіць грамадства супраць войскаў ППЛ. У гэты жа дзень паведамлялася, што сілы сараджыстаў аднавілі кантроль над мостам Аль-Захра ў паўднёвай частцы Трыпалі. Паступалі паведамленні аб цяжкіх сутыкненнях паміж сіламі УНЗ і ЛНА паблізу Азізіі[129].
У ноч з 16 на 17 красавіка сталіца падвергнулася ракетнаму абстрэлу. Прадстаўнікі ЛНА практычна адразу адкінулі дачыненне да гэтай падзеі. Як заявіў кіраўнік прэс-службы камандавання Хафтара, мінулай ноччу Нацыянальная армія не ўжывала цяжкую зброю падчас ваенных аперацый. Акрамя таго, ён абвінаваціў у наўмысным абстрэле жылых кварталаў сталіцы з установак «Град» мясцовыя трыпалітанскія групоўкі Сараджа. На яго думку, іх мэтай было пасля ўскласці ўсю віну за гэта на хафтараўцаў[130]. Паводле выдання The Libya Observer, падчас абстрэлу загінулі чатыры чалавекі і яшчэ дваццаць тры паранены[131].
18 красавіка адбываліся цяжкія сутыкненні ў раёне Саад і прыгарадзе Вадзі, дзе паветраныя сілы Хафтара здзейснілі некалькі авіяўдараў па цэлях УНЗ[132].
З 19 па 20 красавіка на подступах да лівійскай сталіцы ішлі баі з прымяненнем авіяцыі: сілы, падкантрольныя Сараджу, спрабвалі атакаваць падраздзяленні ЛНА на паўднёвым і ўсходнім напрамках; авіяцыя УНЗ пяць разоў бамбіла населены пункт Гар’ян і тры разы — ваенную базу «Аль-Ватыя»[133].
23 красавіка камандаванне Лівійскай Нацыянальнай Арміі абвесціла пра пачатак другога этапу наступальнай аперацыі на сталіцу[134]. Прадстаўнік ЛНА распавёў, што атрады Хафтара вызначылі асноўныя і другарадныя пазіцыі УНЗ. Цяпер, паводле яго слоў, пачынаецца наступны этап аперацыі з удзелам пяхоты і артылерыі. У гэты жа дзень сілы хафтараўцаў у раёне авіябазы Эль-Джуфра падвергліся паветранай атацы з боку трох баявых самалётаў урада Сараджа, адзін з якіх атрымалася збіць[80]. Пасля гэтага, 24 красавіка, ЛНА значна прасунуліся ў напрамку цэнтра Трыпалі, адкінуўшы апалчэнцаў-сараджыстаў[135].
27 красавіка БПЛА хафтараўцаў нанёс удар па сталіцы. Сярод забітых былі чатыры мясцовых жыхара і дзесяць салдат Сараджа[104][136]. Таксама ваенна-паветраныя сілы лівійскай нацыянальнай арміі абстралялі склад боепрыпасаў узброеных груповак у Трыпалі. На наступны дзень прадстаўнікі УНЗ заявілі, што ў бамбардзіроўцы сталіцы прымаюць удзел замежныя ВПС, у прыватнасці некаторыя арабскія краіны[137].
29 красавіка ў прыгарадзе Салах-эд-Дзін сілы ўрада нацыянальнай згоды змаглі адцясніць атрады ЛНА[138]. У гэты ж час хафтараўцы значна прасунуліся да цэнтральных раёнаў сталіцы. Паведамлялася аб баях на подступах да сталіцы. Супрацьстаялыя бакі ўжывалі артылерыю і гранатамёты[139]. Баявая авіяцыя ЛНА нанесла ўдары па ваеннаму каледжу ў гэтым раёне[140].
30 красавіка з’явіліся паведамленні, што ў Місурату нібыта прыбыла група амерыканскіх ваеннаслужачых[141].
Май
2 мая дэпутаты ППЛ на першым сходзе ў Трыпалі выступілі за любую ініцыятыву па спыненні баявых дзеянняў і наступлення на сталіцу. Пасяджэнне праходзіла ў няпоўным складзе і пад старшынствам дэпутата Садэка Кхэйлі. Гэта стала першым пасяджэннем ППЛ у сталіцы краіны[142].
На наступны дзень, 3 мая, склалася спрэчная сітуацыя, паколькі сілы УНЗ заявілі аб адступленні арміі Хафтара на некалькі кіламетраў ад горада[143], калі як ЛНА — аб поўным сваім кантролі над усімі паўднёвымі кварталамі Трыпалі[144].
Ужо 4 мая кіраўнік урада нацыянальнай згоды Фаіз Сарадж на фоне поспехаў ЛНА заявіў аб жаданні супрацоўніцтва з Масквой «ва ўсіх абласцях»[145].
5 мая лівійская нацыянальная армія ў ходзе паветраных удараў знішчыла аператыўны штаб сараджыстаў. Прамым ударам падвергліся дыпламатычны клуб і дарога, якая вядзе да мячэці Эль-Кахілі. Раней лівійскае аддзяленне Сусветнай арганізацыі аховы здароўя паведаміла, што ў выніку баявых дзеянняў за месяц загінулі 345 чалавек[146].
7 мая байцам Лівійскай нацыянальнай арміі Халіфа Хафтара ўдалося збіць знішчальнік УНЗ Mirage F1 пад Трыпалі. Пілот быў узяты ў палон. Як паведамлялася, лётчык апынуўся грамадзянінам Партугаліі[45].
9 мая самалёты ЛНА нанеслі ўдары па батальёне Cenzur Atlılar у раёне Джанзур на захад ад Трыпалі. Адначасова Ф. Сарадж сустрэўся з прэзідэнтам Францыі Э. Макрон. Апошні выказаў сваю падтрымку трыпалітанскаму ўраду[21].
11 мая армія Хафтара захапіла значную частку раёна Аль-Азізія, у той час як ВПС нанеслі шэраг авіяўдараў па пазіцыях сараджыстаў у раёнах Вадзі-эль-Рабіх і Айн-Зара[147]. 13 мая сілы Хафтара авалодалі аэрапортам Трыпалі, і цалкам захапілі населеныя пункты Гар’ян, Касір-Бенгашыр, Сук-эль-Хаміс, Аль-Завія[148].
22 мая на малдаўскім інфасайце «Блокнот» з’явіўся артыкул, у якім паведамлялася, што, як мяркуецца, на баку Сараджа ў раёне Трыпалі змагаюцца найміты з Малдовы. Сайт спасылаўся на лівійскага журналіста Фараха Альярыха. Той на сваёй старонцы ў Твітары размясціў фота карабля Amazon Giurgiulesti пад малдаўскім сцягам. На борце былі МРАПы амерыканскай вытворчасці, а таксама ўзброеныя людзі, якія магчыма з’яўляліся грамадзянамі Рэспублікі Малдова[44].
28 мая брыгада Місураты распачала спробу захапіць паўднёвы раён Азізія, утрымоўваны прыхільнікамі Джамахірыі з НФВЛ. У выніку шматгадзіннага бою брыгада страціла 19 чалавек забітымі, больш за 30 параненымі, поўнасцю знішчаны 1 танк Т-55, а таксама бранявік турэцкай вытворчасці BMC Kirpi II[17].
Чэрвень
Даваенны фотаздымак аэропорта Мітыга.
У пачатку чэрвеня трыпалітанскі ўрад разгарнуў наступленне на міжнародны аэрапорт Мітыга, але пацярпеў няўдачу. 6 чэрвеня ўзлётна-пасадачная паласа міжнароднага аэрапорта ў Трыпалі была абстраляная вайсковым самалётам сараджыстаў[149].
3 чэрвеня хафтараўцы падчас сутычкі захапілі 21 баявы аўтамабіль праціўніка ў паўднёвай частцы горада[150]. 13 чэрвеня яны абвясцілі аб знішчэнні самалёта УНЗ, які быў збіты імі ў 20 км ад Місураты. Прыхільнікі Сараджа пацвердзілі страту лятальнага апарата, але паведамілі, што крушэнне адбылося з-за непаладак у машыне[81]. 26 чэрвеня фарміраванні прэм’ера Фаіза Сараджа адбілі ў ЛНА стратэгічна важны горад Гар’ян у 75 км на поўдзень ад сталіцы[151]
Па даных штаба сіл Хафтара, 28 чэрвеня беспілотнік УНЗ быў збіты ў небе над шашой у Міжнародны аэрапорт Трыпалі пасля таго, як ён паспрабаваў атакаваць пазіцыі ЛНА. Збіты беспілотнік, як дадалі вайскоўцы, быў выраблены ў Турцыі[152].
29 чэрвеня афіцыйны прадстаўнік ЛНА Ахмед аль-Місмары абвінаваціў Турэцкую Рэспубліку ў прамым ваенным умяшанні ў баявыя дзеянні ў раёне Трыпалі. Ён заявіў[151]:
Турцыя ажыццявіла прамое ўмяшальніцтва ў бітву за Трыпалі з боку мора, паветра і сушы. Яна забяспечыла паветраную падтрымку падчас уварвання паўстанцаў [сіл Сараджа] у горад Гар’ян. Турцыя ўдзельнічае ў баях, падаючы сілу і тэхніку. Турэцкія мэты ў Лівіі — варожыя мэты. Армія рашуча адкажа на гэтую агрэсію.
У той жа час, Халіфа Хафтар аддаў загад закрыць паветраную прастору над Трыпалі для грамадзянскіх самалётаў Турцыі, і атакаваць турэцкія караблі ў выпадку іх набліжэння да берагоў Лівіі. Прычынай гэтаму паслужыла падтрымка Урада нацыянальнай згоды, у якой ЛНА абвінавачвала дзяржаву[153]. У той жа час сілы Хафтара затрымалі шасцярых турэцкіх грамадзян, якія падазраваліся ў супрацоўніцтве з турэцкімі спецслужбамі. Анкара запатрабавала іх неадкладнага вызвалення, і папярэдзіла, што агрэсіўныя дзеянні прывядуць да сур’ёзных наступстваў[154]. Ужо 1 ліпеня хафтараўцы вызвалілі затрыманых турэцкіх грамадзян[155].
Ліпень
Агульная сітуацыя ў Лівіі ў ліпені.Сараджысты ў Трыпалі, Лівія, 7 ліпеня 2019.
3 ліпеня па цэнтры ўтрыманні мігрантаў у прыгарадзе Трыпалі быў нанесены авіяўдар. У выніку 53 чалавекі загінулі, больш за сотню параненыя. Сцвярджаецца, што налёт здзейснены сіламі ЛНА[156]. 4 ліпеня комплекс «Панцыр-С1» збіў баявы самалёт Л-39 УНЗ у раёне горада Тархун ля Трыпалі[82].
7—8 ліпеня сілы прем’ера Сараджа распачалі магутнае контрнаступленне ў паўднёвым прыгарадзе Трыпалі Калат Аль-Фурджан. Атаку падтрымлівалі танкі Т-55 і Т-62. Лівійская Нацыянальная Армія таксама ўжыла артылерыю і бранятэхніку. У адлюстраванні атакі былі задзейнічаныя разлікі СТРК. На дапамогу пяхоце высунуліся танкі Т-55 арміі Хафтара. У выніку кароткага, але жорсткага бою агнём з СТРК і РПГ былі знішчаныя як мінімум два Т-62 сіл УНЗ, а таксама да 20 чалавек[157].
10 ліпеня авіяцыя ЛНА нанесла авіяўдар па паліцэйскай школе ў Гар’яне[158]. 14 ліпеня камандуючы 73-й перадавой брыгады ЛНА генерал Саліх Бухаліка паведаміў, што войскі Хафтара рыхтуюць новае наступленне на Трыпалі[2]. 19 ліпеня Ваенна-паветраныя сілы Лівійскай нацыянальнай арміі абстралялі самалёт сараджыстаў на ваеннай базе ў раёне міжнароднага аэрапорта Мітыга блізу Трыпалі. Паветраная гавань была экстрана зачыненая на некаторы час[159].
22 ліпеня самалёт L-39ZO «Альбатрос» войскаў фельдмаршала Хафтара з-за пашкоджанняў ад дзеянняў СПА трыпалітанскага ўрада прызямліўся на аўтатрасе на поўдні Туніса. Лётчыка затрымалі[160]. Адначасова ў аэрапорце Мітыга ў Трыпалі (на той час цалкам кантраляваўся ЛНА Хафтара) у выніку баёў 21—22 чэрвеня і падчас артылерыйскага абстрэлу знішчаны ўкраінскі грузавы Ан-124 (бартавы нумар 5A-DKN)[161][162].
25 ліпеня каля 1000 байцоў САП прыбылі ў Лівію для падтрымкі наступлення на Трыпалі[19].
26 ліпеня ў аэрапорце Аль-Джуфра на паўночным захадзе краіны пад ударам БПЛА хафтараўцаў трапілі два ўкраінскіх Іл-76ТД. Адзін з лётчыкаў загінуў. Пра інцыдэнт стала вядома толькі праз два дні[163]. Таксама казалася, што сілы Хафтара атакавалі Міжнародны аэрапорт Місураты, знішчыўшы ангар з турэцкімі ўдарнымі беспілотнікамі[164].
27 ліпеня ВПС ЛНА маршала Халіфа Хафтара нанеслі ўдары па ваенных мэтах на тэрыторыі лётнага вучылішча ў горадзе Місурата на паўночным захадзе краіны. У той жа дзень сараджысты захапілі ваенны лагер Эн-Наклія, размешчаны на поўдзень ад Трыпалі[165].
28 ліпеня Урад нацыянальнай згоды абвінаваціў хафтараўцаў y нанясенні авіяўдару па палявому шпіталю ў Трыпалі, заявіўшы, што яго ахвярамі сталі пяць лекараў. Яшчэ восем членаў медыцынскага персаналу атрымалі раненні[166].
Жнівень
3 жніўня, згодна з непацверджанымі данымі, у раёне горада Місурата быў збіты БПЛА Wing Loong кітайскай вытворчасці. Машына належала УС Аб’яднаных Арабскіх Эміратаў. Гэты беспілотнік выкарыстоўваўся хафтараўцамі. Паведамляецца, што БПЛА быў знішчаны пры дапамозе комплексу СПА С-125 сіл урада Фаіза Сараджа[72].
6 жніўня войскі фельдмаршала Хафтара нанеслі авіяўдар па базе ВПС урада нацыянальнай згоды ў раёне горада Місурата, у выніку чаго быў знішчаны яшчэ адзін самалёт Іл-76. Таксама знішчана вялікая колькасць зброі, якая, як сцвярджаў ваенны аналітык Бабак Тагвей, прызначалася для сараджыстаў у Лівіі[92]. Паводле яго заявы, зброю перавезлі з Турцыі. Як высветлілася пазней, перавоз праводзіў самалёт, які быў арандаваны ў адной з украінскіх кампаній[167].
12 жніўня паўднёваеменскія сепаратысты заявілі пра гатоўнасць дапамагчы сілам ЛНА ўзяць пад кантроль Трыпалі. Як напісаў у сваім Twitter намеснік кіраўніка Пераходнага савета Паўднёвага Емена Хані бен Брэк, «у гэтыя дні фельдмаршал Хафтар прадпрымае рашучыя дзеянні ў дачыненні да тэрарыстычных атрадаў, падтрымоўваных Катарам і Турцыяй»[25].
Пасля трохдзённага перамір’я падчас свята баі аднавіліся: 13 жніўня самалёты ЛНА нанеслі паветраныя ўдары па паўднёвых ускраінах Трыпалі. Таксама бамбілі ваенна-паветраную базу ў Місураце; па словах прадстаўнікоў ЛНА, ім удалося знішчыць турэцкі самалёт і дзве радыёлакацыйныя станцыі (меркавана П-12 і П-14) на тэрыторыі каледжа ВПС. Прадстаўнікі Хафтара заяўлялі, што на тэрыторыі Лівіі дзейнічалі як вайсковыя афіцэры УС Турцыі, так і кадравыя разведчыкі, а таксама джыхадзісты, якіх перакідваюць з Сірыі[169]. 15 жніўня ВПС ЛНА нанеслі ўдар па міжнародным аэрапорце Зуара, непадалёк ад мяжы з Тунісам. Па даных тэлеканала Libya A-Ahrar, ахвяраў няма[170]. Як пазней заявілі хафтараўцы, мэтай удару былі турэцкія беспілотнікі[171]. 18 жніўня ваенна-паветраныя сілы арміі Халіфа Хафтара знішчылі недабудованую турэцкую ваенную базу недалёка ад горада Місурата. Прадстаўнік аператыўнага камандавання ЛНА паведаміў, што самалёты нанеслі некалькі ракетных удараў па тэрыторыі, дзе рэалізоўвалася будаўніцтва ваеннага аб’екта[172].
21 жніўня войскі Хафтара абвясцілі аб акружэнні горада Гар’ян, падкантрольнага УНЗ. Па словах іх прадстаўніка палкоўніка Халеда аль-Махджуба, сілы ЛНА праводзяць аперацыі з мэтай знішчэння баз турэцкіх беспілотнікаў, якія былі задзейнічаныя ў баях на баку сараджыстаў.
25 жніўня падчас авіаналёта ЛНА на горад Гар’ян загінулі сем прыхільнікаў урада Сараджа. Акрамя таго, у ходзе ўзброеных сутыкненняў блізу Гар’яна, па даных камандавання хафтараўцаў, былі ліквідаваныя яшчэ 12 байцоў УНЗ і 20 параненыя. Сярод забітых — верхавод мясцовай групоўкі баевікоў Валід аль-Башыр Бельхадж і два палявых камандзіра, што раней ваявалі ў шэрагах тэрарыстычнай групоўкі «Ісламская дзяржава». Прадстаўнік камандавання таксама адзначыў, што войскі ўзялі пад кантроль мясцовасць у раёне Гут ар-Рых на поўдні Гар’яна. У сваю чаргу, галоўная медустанова горада была пераведзена ў рэжым надзвычайнай сітуацыі з прычыны «паступлення забітых і параненых у выніку паветранай бамбардзіроўкі»[173][174].
29 жніўня армія Хафтара абвінаваціла Турцыю ў нападах на мірных жыхароў у Асбіі за 120 км на паўднёвы захад ад Трыпалі. Армія паведаміла пра турэцкі беспілотнік, якія нібыта атакаваў Асбію. У выніку гэтай бамбардзіроўкі былі забітыя чацвёра мірных жыхароў[175].
Верасень
3 верасня аэрапорт Мітыга з-за меркаванняў бяспекі зноў прыпыніў сваю працу[176].
8 верасня хафтараўцы ўзялі паўднёвы раён Трыпалі — Эр-Рамле, што размешчаны ў непасрэднай блізкасці ад нефункцыянуючага доўгі час міжнароднага аэрапорта. Паступала таксама інфармацыя аб баях у населеным пункце Эс-Сбіа, што знаходзіцца за 10 км на поўдзень ад паветранай гавані. У сутыкненнях з абодвух бакоў прымянялася баявая авіяцыя, у тым ліку беспілотнікі. Між іншым, як перадаў партал навінаў Al Mutawassit, у падкантрольны УНЗ горад Эз-Завія паступілі дзесяткі загінулых і параненых з шэрагаў атрадаў Сараджа. У ліку забітых — адзін з верхаводаў экстрэмісцкіх фармаванняў «Саветы шуры рэвалюцыянераў Бенгазі», касцяк якога складаюць фарміраванні ўльтрарадыкальнай салафіцкай групоўкі «Ансар аль-Шарыя»[48].
9 верасня войскі прэм’ер-міністра Сараджа перашлі ў контрнаступленне на поўдзень ад сталіцы. Па словах прадстаўніка арміі УНЗ Мухамада Кануну, байцы Хафтара пацярпелі паразу ў гэтым раёне[177].
13 верасня ЛНА збіла два турэцкіх БПЛА ў раёне авіябазы «Аль-Джуфра», яшчэ адзін — у раёне Куфры[178].
14 верасня трое вайскоўцаў-хафтараўцаў загінулі ў выніку ўдару турэцкіх беспілотнікаў на поўдзень ад Трыпалі. Ахвярамі ўдару сталі байцы ў званнях палкоўніка, капітана і салдата. Між тым афіцыйны прадстаўнік ЛНА Ахмад аль-Місмары ў відэазвароце заявіў, што армія Хафтара адлюстравала спробу паветрана-наземнага нападу УНЗ на базу «Аль-Джуфра»[179]. Адначасова ў горадзе Гар’ян успыхнулі жорсткія сутыкненні пасля таго, як сілы Сараджа прыступілі да нарошчвання групоўкі сваіх войск побач з населеным пунктам. У ЛНА паведамілі, што масіраваныя перастрэлкі пачаліся ў выніку барацьбы за кантроль за адну з заправачных станцый — стратэгічны аб’ект у горадзе, які забяспечвае палівам. Акрамя таго, войскі Урада нацыянальнай згоды пачалі аперацыю «Буркан аль-Гадаб» з мэтай ліквідацыі анклаваў ЛНА ў горадзе Урбан, што за 30 кіламетраў на паўднёвы ўсход ад Гар’яна. Паводле звестак мясцовых уладаў, абвастрэнне сітуацыі ўжо стала прычынай новага патоку бежанцаў у Трыпалі[180].
20 верасня ў выніку авіяўдару па паўднёвых раёнах Трыпалі загінулі 14 прыхільнікаў УНЗ. Таксама была знішчана ваенная тэхніка. На працягу папярэдніх 48 гадзін ВПС ЛНА атрымалася правесці 30 авіяўдараў паблізу сталіцы[181].
21 верасня прадстаўнік ЛНА заявіў аб пачатку шырокамаштабнага наступлення ў паўднёвай частцы Трыпалі. Баі пачаліся ў напрамку алеі і дарогі аэрапорта, Салах-эд-Дзін і Айн-Зара. Да 22 верасня ў баях на поўдні сталіцы загінула адзінаццаць прыхільнікаў урада Сараджа і сямёра вайскоўцаў ЛНА[182]. У гэты ж дзень сілы УНЗ збілі беспілотнік «Арлан». Беспілотнікі гэтага тыпу ў свой час былі пастаўлены Расіяй у Аб’яднаныя Арабскія Эміраты. ААЭ ў сваю чаргу адправілі іх ЛНА Хафтара. Па некаторых даных, дроны абслугоўваліся спецыялістамі з Эміратаў[73].
Між тым авіяцыя фельдмаршала Хафтара атакавала склады УНЗ. Па заяве ЛНА, больш за 90 сараджыстаў загінулі і 150 параненыя[183].
23 верасня, падчас свайго наступлення на Эз-Завію, у горадзе Бір-Алак ЛНА, па словах аднаго з мясцовых жыхароў, сутыкнулася з чадскімі наёмнікамі. Ваенныя вымусілі наймітаў адступіць, але апошнія ў адказ пайшлі ў контратаку пры падтрымцы турэцкіх ударных беспілотнікаў. Бой доўжылася цэлы дзень, у выніку чаго хафтараўцы занялі горад. Мячэць і некалькі дамоў мясцовага насельніцтва апынуліся разбуранымі[46].
24 верасня авіяцыя Сараджа нанесла ўдар па горадзе Эз-Завія, падчас чаго былі забітыя трое расійскіх наймітаў[184]. Тым жа часам італьянскі карабель Grande Gabon даставіў сараджыстам у Місураце парадку 2 тысяч аўтамабіляў, 180 адзінак БТР, беспілотнікаў і стралковай зброі.
26 верасня ваенна-паветраныя сілы Хафтара нанеслі ўдар па аэрапорце Мітыга, знішчыўшы адзін турэцкі беспілотнік, ваенны склад і агнявыя пазіцыі[185]. Па заяве УНЗ, атака была здзейсненая пры прамым удзеле ААЭ[186]. 29 верасня авіяцыя фельдмаршала Хафтара нанесла новы ўдар па Мітызе, знішчыўшы МіГ-23 ВПС УНЗ[187].
Кастрычнік
2 кастрычніка армія фельдмаршала Хафтара заявіла аб знішчэнні ў ходзе паветранай аперацыі некалькіх турэцкіх беспілотных лятальных апаратаў, што захоўваліся ў аэрапортах гарадоў Мітыга і Місурата[188].
3 кастрычніка ЛНА абстраляла паўднёвыя кварталы Трыпалі, з-за чаго загінулі двое мірных жыхароў. На наступны дзень абстрэлы аднавіліся. У выніку новых атак загінулі яшчэ двое некамбатантаў, адзін з іх з’яўляўся грамадзянінам Марока[96].
8 кастрычніка падчас авіяўдару ВПС ЛНА па шпіталі на поўдні Трыпалі загінуў адзін лекар. Таксама былі параненыя дзве медсястры. Міністэрства аховы здароўя УНЗ у сваёй заяве асудзіла налёт, ахарактарызаваўшы яго як «неапраўданую і зверскую атаку на палявы шпіталь і яго персанал»[189]. 15 кастрычніка ў выніку чарговага авіяналёта ВПС ЛНА ў Трыпалі загінулі трое непаўналетніх. Таксама паведамлялася аб некалькіх параненых. Камандаванне Лівійскай нацыянальнай арміі адмаўляла датычнасць да інцыдэнту[190].
17 кастрычніка афіцыйны прадстаўнік урадавых сіл Махамед Ганона заявіў, што сараджысты нанеслі дзевяць паветраных удараў па пазіцыях ЛНА. У выніку авіяўдараў былі знішчаныя два аўтамабілі, два танкі, адна артылерыйская ўстаноўка, якая, як гаворыцца ў заяве, ужывалася для бамбардзіровак жылых раёнаў. У той жа час сілы фельдмаршала Хафтара абвясцілі аб нанясенні ўдару па УНЗ у цэнтральнай частцы Трыпалі, аднак падрабязнасцяў аб ахвярах не раскрылі[191].
22 кастрычніка авіяцыя хафтараўцаў нанесла авіяўдары па доўгачасовых агнявых кропках, складах зброі і інфраструктуры ваеннай часці ў аэрапорце Мітыга, якія фарміраванні і ўзброеныя групоўкі выкарыстоўвалі для захоўвання тэхнікі і ракет турэцкіх беспілотнікаў. У сваю чаргу, урад нацыянальнай згоды заявіў, што авіяцыя ЛНА нанесла ўдары па іх пазіцыях у шэрагу раёнаў на ўсходзе і поўдні лівійскай сталіцы[192].
28 лістапада Турцыя і УНЗ заключылі мемарандум аб супрацоўніцтве, у тым ліку ваенным. Эрдаган зацвердзіў яго 26 снежня і ў той жа дзень паведаміў, што ўжо ў студзені запытае ў парламента дазвол адправіць у Лівію войскі[193].
Лістапад
4 лістапада авіяцыя Хафтара нанесла чатыры ўдары па тэрыторыі аэрапорта Мітыга[194]. У гэты ж дзень сямёра хафтараўцаў на поўдні Трыпалі былі ўзятыя ў палон[195].
16 лістапада Палата прадстаўнікоў заявіла, што падкантрольная ёй ЛНА разгарнула інтэнсіўныя авіяўдары па сілах урада Сараджа. Акрамя паветраных удараў, быў праведзены шэраг наземных нападаў на пазіцыі і аб’екты УНЗ вакол сталіцы. Паведамлялася, што хафтараўцам атрымалася знішчыць тры грузавікі, загружаных боепрыпасамі[196].
У гэты момант міністр унутраных спраў УНЗ Лівіі Фатхі Башага сустрэўся з намеснікам саветніка Кангрэса ЗША па нацбяспецы на Блізкім Усходзе і ў Паўночнай Афрыцы Вікторыяй Коц. У перамовах таксама прыняў удзел кіраўнік МЗС сараджыстаў Мухамад Зяла. Гаворка ішла аб умацаванні бяспекі, гуманітарнай сітуацыі, а таксама аб узмацненні ўлады УНЗ у краіне[58].
18 лістапада дзесяць чалавек, у тым ліку два лівійцы і некалькі мігрантаў, былі забітыя, а 35 чалавек атрымалі раненні ў выніку авіяўдару ЛНА па фабрыцы ў квартале Вадзі-Рабія ў Трыпалі[197].
20 лістапада ля Тархуны быў збіты СПА ЛНА італьянскі разведвальна-ўдарны беспілотнік MQ-9 Reaper. Міністэрства абароны Італіі паведаміла, што БПЛА італьянскіх ВПС выконваў місію «Бяспечнае мора» і здзяйсняў пралёт па маршруце, які быў загадзя ўзгоднены з лівійскім урадам. Пры гэтым гаворыцца, што сувязь з дронам была страчана і ён пацярпеў крушэнне на лівійскай тэрыторыі. «Федэральнае агенцтва навінаў» палічыла паведамленне італьянскага ваеннага ведамства няпэўным, бо ў ім не ўдакладняецца, з кім менавіта ў Лівіі быў узгоднены маршрут палёту. Таксама не згадана, якім чынам шматмэтавы ўдарны беспілотнік з ракетамі на борце, які выконваў місію, мог апынуцца на адлегласці 40 кіламетраў ад берагавой лініі. Верагодней за ўсё, як гавораць некаторыя крыніцы, БПЛА аказваў падтрымку атрадам сараджыстаў[93].
21 лістапада сілы ЛНА па памылцы знішчылі амерыканскі дрон, прыняўшы яго за турэцкі. Камандаванне арміі Хафтара з ваеннымі ЗША дамовілася каардынаваць дзеянні, каб пазбегнуць падобных інцыдэнтаў у далейшым[94].
26 лістапада ў Telegram-канале Directorate 4 з’явілася паведамленне, што вайскоўцы 128-га пяхотнага батальёна ЛНА на пазіцыях УНЗ Лівіі выявілі дакументы сірыйскага баевіка з групоўкі «Ліва Аль-Ума», якая ўваходзіла ў склад «Свабоднай сірыйскай арміі» (ССА). У дакументах утрымліваліся доказы таго, што Турцыя перакідае ў Лівію баевікоў з Сірыі[8].
Снежань
4 снежня байцы брыгады Місураты паспрабавалі ажыццявіць дзяржаўны пераварот у Лівіі, імкнучыся звергнуць Урад нацыянальнай згоды прэм’ер-міністра Фаіза Сараджа.
7 снежня на поўдні горада Эз-Завія сараджысты збілі МіГ-23 ВПС ЛНА. Пілот паспеў катапультавацца, але трапіў у палон да праціўніка. Паводле ўдакладненых звестак, самалёт быў збіты турэцкім комплексам СПА Hisar[68]. Штаб ЛНА заявіў, што прычынай крушэння самалёта стала тэхнічная няспраўнасць, з-за якой пілот быў вымушаны катапультавацца на варожай тэрыторыі. Пры гэтым, як удакладняецца ў заяве, з палонным «дрэнна звяртаюцца ў парушэнне Жэнеўскай канвенцыі»[198].
12 снежня Хафтар абвясціў аб апошнім наступальным удары па Трыпалі, падчас якога горад будзе ўзяты[199].
20 снежня Лівійская нацыянальная армія запатрабавала ад узброеных фарміраванняў, якія падтрымліваюць Урад нацыянальнай згоды Фаіза Сараджа, на працягу 72 гадзін пакінуць Трыпалі і Сірт. За гэты час ЛНА абавязваецца не атакаваць сілы, якія адыходзяць адтуль. Калі ж лаяльныя УНЗ фарміраванні не выканаюць умовы ўльтыматума, то атакі пачнуцца зноў[200]. Ужо 25 снежня брыгада Місураты прыняла ўльтыматум фельдмаршала і вывяла свае атрады як з Сірта, так і з Трыпалі[40].
У ноч на 26 снежня ЛНА аднавіла ўдары па пазіцыях варожых апалчэнняў у горадзе Місурата. Нападам падвергліся штаб-кватэры і склады са зброяй, размешчаныя ў цэнтры горада, а таксама пазіцыі груповак, лаяльных УНЗ, у ваколіцах Сірта[193].
27 снежня ўрад Сараджа звярнуўся з афіцыйным запытам да Турцыі аб аказанні ваеннай дапамогі. Да гэтага прэзідэнт Турцыі Рэджэп Таіп Эрдаган не раз заяўляў пра гатоўнасць накіраваць вайскоўцаў у Лівію, калі УНЗ з Трыпалі папросіць яго аб дапамозе[193].
4 студзеня2020 Халіфа Хафтар абвясціў у краіне масавую мабілізацыю для «выгнання замежных сіл» у адказ на планы ўладаў Турцыі адправіць войскі ў Трыпалі. Ён заклікаў лівійцаў забыцца пра рознагалоссі, «аб’яднацца і ўзяцца за зброю», каб «абараніць зямлю і гонар». Камандуючы нацыянальнай арміяй абвінаваціў прэзідэнта Турцыі Рэджэпа Эрдагана ў імкненні адрадзіць «асманскае валадарства» ў Лівіі і назваў магчымае сутыкненне «бітвай з каланізатарамі»[201].
У той жа час з’явіліся паведамленні аб авіяўдарах ВПС ЛНА па Трыпалі. Атакам падвергліся аэрапорт Мітыга, ваенны каледж і жылы квартал Эль-Хадба эль-Хадрах. Як казалася, загінула 28 кадэтаў армейскай навучальнай установы, яшчэ 18 атрымалі раненні, а ў аэрапорце пасля удараў успыхнуў пажар[202].
5 студзеня Эрдаган заявіў, што турэцкія вайскоўцы накіраваліся ў Лівію. Яны, паводле слоў прэзідэнта, зоймуцца каардынацыяй атрадаў Урада нацыянальнай згоды. Гаворка ішла, па даных СМІ, аб паветранай, наземнай і марской ваеннай падтрымцы для адлюстравання наступлення ЛНА. Адпраўку вайскоўцаў у Лівію ўхваліў турэцкі парламент[203].
6 студзеня на бок ЛНА перайшла 604-я брыгада, якая раней змагалася за Сараджа[6].
9 студзеня Лівійская нацыянальная армія ўвяла паветраную блакаду міжнароднага аэрапорта Мітыга пасля таго, як прыхільнікі Урада нацыянальнай згоды Лівіі выкарыстоўвалі гавань для перакідання наймітаў і вайскоўцаў з Турцыі[205].
12 студзеня, шмат у чым дзякуючы намаганням Расіі і Турцыі, на паўночным захадзе Лівіі быў абвешчаны рэжым спынення агню[206]. Аднак ужо праз некалькі гадзін і хафтараўцы, і сараджысты абвінавацілі адзін аднаго ў парушэнні перамір’я. Паведамлялася пра сутыкненні з выкарыстаннем розных відаў узбраення, у тым ліку артылерыі[207][208].
13 студзеня ў Маскве павінна была прайсці сустрэча паміж Фаізам Сараджам і Халіфам Хафтарам, а таксама прадстаўнікамі іншых лівійскіх сіл[209], але першы адмовіўся весці перамовы з апанентам. Нягледзячы на гэта, адбылася мірная канферэнцыя з удзелам розных кіраўнікоў дзяржаў, у тым ліку і лідараў варагуючых бакоў. Чакалася, што бакі падпішуць мірны дагавор. Сарадж і прадстаўнік парламента Лівіі на ўсходзе краіны падпісалі двухбаковыя пагадненні, аднак Хафтар узяў час на роздум. Замінка звязана з тым, што камандуючы ЛНА падчас перамоў настойваў на неабходнасці бесперашкоднага ўводу сваіх падраздзяленняў у Трыпалі, што не мелася на ўвазе праектам пагаднення. Праект прадугледжваў адмову ад усіх наступальных дзеянняў і стварэнне ваеннай камісіі для вызначэння лініі судакранання і назірання за перамір’ем. Згодна з распрацаваным дакументам, таксама планавалася стварыць рабочыя групы па ўрэгуляванні сітуацыі ў рэгіёне[210].
Дэманстрацыя супраць фельдмаршала Хафтара ў Берліне падчас канферэнцыі па Лівіі.
19 студзеня ў Берліне (Германія) прайшла канферэнцыя па Лівіі, дзе ў тым ліку прысутнічалі Хафтар і Сарадж, аднак арганізаваць прамыя перамовы паміж імі не ўдалося. Нягледзячы на гэта, быў распрацаваны план урэгулявання лівійскага канфлікту. Згодна з прапанаванай рэзалюцыяй, працэс прапанавалася разбіць на шэсць «кошаў»: спыненне агню, выкананне эмбарга на зброю, палітычны працэс, рэформа сектара бяспекі, эканамічная рэформа і захаванне гуманітарных нормаў і правоў чалавека. Усім замежным удзельнікам канферэнцыі дакумент прапананаваў адмовіцца ад умяшальніцтва ў лівійскі канфлікт[211]. Падкрэслівалася, што ў выпадку, калі праект выніковага дакумента канферэнцыі будзе прыняты, то за ходам яго выканання будзе сачыць спецыяльна створаная міжнародная структура, якая будзе знаходзіцца пад эгідай ААН[212].
22 студзеня з-за ракетных абстрэлаў з боку ЛНА аэрапорт Мітыга быў вымушаны ў чарговы раз спыніць сваю працу, але неўзабаве ён аднавіў дзейнасць[213]. 23 студзеня аэрапорт перанёс усё свае рэйсы на аэрапорт у Місураце[214].
У канцы студзеня хафтараўцы пачалі наступленне на Місурату[215]. Падчас гэтага, 28 студзеня, сілы Сараджа збілі варожы беспілотнік. Як заявілі ў ЛНА, войскі УНЗ па памылцы збілі ўласны дрон[216].
Паводле інфармацыі тэлеканала «218», 28 і 29 студзеня турэцкія ваенныя высадзіліся ля Трыпалі з двух ваенных караблёў, яшчэ адзін прывёз тэхніку. Партал «Ахмар Лівія» паведаміў пра дастаўку боепрыпасаў і абсталявання на базу ВПС у цэнтры лівійскай сталіцы. Раней радыё «Sputnik» заявіла, што Макрон абвінаваціў Эрдагана ў парушэнні «абяцання» па Лівіі[217].
Люты
У лютым бакі канфлікту пачалі абмяркоўваць план чарговага перамір’я. 3 лютага пачала працу Аб’яднаная вайсковая камісія 5+5, стварэнне якой было прапісана ў берлінскім пагадненні. У яе ўвайшлі пяць прадстаўнікоў ад ЛНА і ад Урада нацыянальнай згоды. Мэта работы ваеннага камітэта — весці перамовы аб паўнавартасным спыненні агню ў Лівіі[218].
5 лютага ў лівійскіх сацыяльных сетках са спасылкай на прадстаўніка арміі Хафтара Ахмада аль-Місмары з’явілася інфармацыя аб тым, што Турцыя нібыта пачала перакідваць пад Трыпалі баевікоў з Ірака[219].
13 лютага ад абстрэлу ЛНА пяць грамадзянскіх атрымалі раненні[220]. 15 лютага падчас чарговага артабстрэлу хафтараўцамі ўсходніх раёнаў Трыпалі загінуў адзін мірны жыхар[221].
17 лютага аэрапорт Мітыга быў вымушаны зноў адмяніць усе рэйсы з-за чарговай атакі. Армія Хафтара заклікала авіякампаніі выконваць беспалётную зону і «не ставіць самалёты пад пагрозу знішчэння»[222].
18 лютага войскі фельдмаршала Хафтара нанеслі два ракетных удара па порце Трыпалі, у выніку чаго загінулі трое мірных жыхароў. У той жа дзень у сетцы былі апублікаваныя спадарожнікавыя здымкі месца атакі на турэцкае судна ў порце Трыпалі, якое, як заявілі ў ЛНА, перавозіла зброю і боепрыпасы. Акрамя таго, увечары 18 лютага ў арміі Хафтара паведамілі пра знішчэнне беспілотніка на поўдні Трыпалі. Як мяркуецца, апарат вылеціў для нападу на пазіцыю ЛНА як адказ на атаку на порт[223]. Пазней «Al Arabiya» са спасылкай на іншыя крыніцы паведаміла, што ў выніку абстрэлу Лівійскай нацыянальнай арміяй судна ў порце Трыпалі 18 лютага загінулі трое турэцкіх афіцэраў і іх сірыйскі перакладчык. Інфармацыя была пацверджана прэзідэнтам Эрдаганам[85].
21 лютага хафтараўцы апублікавалі фатаграфіі з нядаўна захопленым наймітам з Чада, які ваяваў за ўрад Сараджа. Таксама быў выкладзены дакумент, зыходзячы з якога можна заявіць, што замежнік уступіў у шэрагі войскаў УНЗ у кастрычніку 2019 года[224].
28 лютага карыстальнікі Twitter з Лівіі расказалі, што артылерыя сараджыстаў на поўдні Трыпалі знішчыла варожы БМП, а на іншай вуліцы горада — танк. Акрамя гэтага, снарады трапілі таксама ў сховішча боепрыпасаў, размешчанае побач з горадам Каср бен Гашыр[225].
29 лютага старонка, якая звязана з УНЗ, у сацыяльнай сетцы Facebook паведаміла аб артылерыйскім абстрэле прыхільнікамі Сараджа пазіцый арміі Хафтара на ўскраінах сталіцы. Пры гэтым загінулі больш за сорак мірных жыхароў, паколькі абстрэл вёўся не толькі па пазіцыях ваеннаслужачых ЛНА, але і па жылых кварталах на некалькіх напрамках[226].
Адначасова генерал-маёр ЛНА Ахмад Місмары пацвердзіў інфармацыю аб тым, што армія Хафтара пры адбіцці нападу праціўніка збіла 6 турэцкіх беспілотнікаў[227].
Сакавік
1 сакавіка армія фельдмаршала Хафтара абвясціла аб захопе Эль-Азізіі — стратэгічна важнага плацдарму ў прыгарадзе Трыпалі[228]. За дзень да гэтага хафтараўцы ўзялі ваенную базу Алакір паміж Трыпалі і Эль-Азізіяй[229]. Тым часам карыстальнікі Facebook з Лівіі паведамлялі аб працяглай працы цяжкай артылерыі УНЗ Лівіі ў раёне аль-Мадзіна ар-Рыядзе. Акрамя таго, ёсць звесткі пра артабстрэл ЛНА з пазіцый праціўніка, якія ўмацаваліся ў трыпалійскім парку ан-Наср[230].
3 сакавіка сілы Хафтара абстралялі міжнародны аэрапорт у Мітызе. Ракеты пашкодзілі прыпаркаваныя самалёты авіякампаній Afriqiyah Airways і Burak Air. У момант абстрэлу ў лайнерах нікога не было[231]. Перад гэтым, 2 сакавіка, паўднёвыя кварталы сталіцы трапілі пад абстрэл, які вёўся з тэрыторыі аэрапорта[232].
9 сакавіка кіраўнік Сірыйскага цэнтра маніторынгу за выкананнем правоў чалавека (SOHR) Рамі Абд ар-Рахман паведаміў, што баевікі з краін Паўночнай Афрыкі працягваюць прыбываць на тэрыторыю Лівіі, многія з іх з’яўляюцца былымі байцамі ІДІЛ. Тысячы джыхадзістаў аказваліся на занятай урадам Ф. Сараджа тэрыторыі пры турэцкай падтрымцы[233]. Пасля артылерыйскага ўдару сіл УНЗ 9 сакавіка пацярпелі два фермерскіх дома ў вёсцы Аль-Хікамая. Урон быў нанесены і будынку гасцініцы «аш-Шарыф». Трое чалавек загінулі[234].
12 сакавіка ў сябе на старонцы Facebook прэс-сакратар ЛНА Ахмад аль-Місмары даў справаздачу пра знішчэнне некалькіх адзінак замежнай ваеннай тэхнікі, якая належала Ураду нацыянальнай згоды. Тэхніка была знішчана ў баях у раёне Місураты, дзе размяшчалася турэцкая авіябаза. Місмары адзначыў, што ўзбраенне было знішчана дзякуючы разведзвесткам, а сама аперацыя па знішчэнні ўзбраення на ўсход ад Місураты працягваецца[235].
15 сакавіка армія Хафтара нанесла ўдары па аэрадроме Мітыга, нібыта ліквідаваўшы некалькіх турэцкіх вайскоўцаў. Па заяве прэс-службы ЛНА, армія ўвайшла ў некалькі раёнаў Трыпалі, але пры гэтым выконвае перамір’е, праводзячы аперацыі толькі ў якасці адказу на правакацыі сіл Урада нацыянальнай згоды[236]. Разам з тым, ЛНА выпусціла заяву, у якой паведамляла, што Турцыя перакідае ў Лівію баевікоў з ІД і Фронт аль-Нусра, агульнай колькасцю ў дзве тысячы чалавек. На той момант у Трыпалітаніі ўжо знаходзіліся 7,5 тысяч іншых сірыйскіх баевікоў. ЛНА заявіла, што ў краіне ёсць каля тысячы афіцэраў і турэцкіх ваенных спецыялістаў, пры гэтым Анкара ўсталёўвае радыёлакацыйныя станцыі і ракетныя сістэмы на тэрыторыі Лівіі для перакідання з Сірыі яшчэ 6,5 тысячы баевікоў. Таксама яна зафіксавала факт уцёкаў у Еўропу 190 турэцкіх наймітаў[52].
18 сакавіка СМІ паведамілі, што сілы ўрада Трыпалі ўжылі цяжкую артылерыю. Ваенныя дзеянні былі зафіксаваныя ў Ар-Рамле, на мосце Ас-Сван і на кірунку Тарык аль-Матар. Як заявіў 128-ы пяхотны батальён хафтараўцаў, была праведзена паспяховая аперацыя па знішчэнні пунктаў назірання турэцкіх і сірыйскіх баевікоў[237].
Падчас сутыкненняў 21 сакавіка байцам ЛНА атрымалася знішчыць некалькі турэцкіх машын. Былі ліквідаваныя замежныя найміты, якія меркавана адкрылі агонь па мірным насельніцтву ў Трыпалі[238].
22 сакавіка ЛНА Хафтара абвясціла аб прыпыненні баявых дзеянняў, каб дазволіць краіне засяродзіцца на барацьбе з пандэміяй COVID-19. У сваю чаргу, Урад нацыянальнай згоды аб’явіў каменданцкі час у начны час, уведзена забарона на вяселлі і пахаванні, былі зачыненыя рэстараны, кафэ і іншыя забаўляльныя ўстановы[239]. Аднак ужо 23 сакавіка УНЗ здзейсніў шэраг артылерыйскіх абстрэлаў наваколляў Трыпалі і Тархуны, а 24-га адбыўся абстрэл з цяжкай артылерыі раёна Ас-Сабія паўднёвей Трыпалі. Ад атакі пацярпелі апорныя пункты і асноўныя месцы размяшчэння арміі Хафтара ў раёне Вадзі ар-Рабія. Тым не менш, ЛНА ўсё яшчэ падтрымлівала палітыку спынення баявых дзеянняў[240].
26 сакавіка інфармацыйнае агенцтва News Front паведаміла, што прыхільнікі прэм’ер-міністра Сараджа абстрэльваюць жылыя кварталы раёна Каср бен Гашыр, а ў небе над раёнам Вадзі ар-Рабія былі заўважаныя беспілотнікі УНЗ. Напярэдадні ў выніку бою ў раёне Айн Зары былі ліквідаваныя 19 сараджыстаў[238]. Гэтая ж крыніца казала, што лаяльныя Сараджу атрады па памылцы збілі турэцкі беспілотнік вытворчасці Bayraktar Mini[241].
Адначасова турэцкія ваенныя і прыхільнікі УНЗ, як паведамляе Sham Center, змаглі захапіць стратэгічную ваенную базу Аль-Ватыя (потым высветлілася, што атрады Хафтара не страцілі базу), дзе акрамя ЛНА меркавана грунтаваліся найміты расійскай ПВК Вагнера. Турцыя задзейнічала ўдарныя дроны і разграміла абарону войскаў Хафтара. Пасля гэтага найміты, уключаючы расійскіх салдат, беглі, кінуўшы тэхніку і зброю. Пратурэцкія сілы завалодалі трафеямі ў выглядзе дзясятка танкаў і цэлых 6 расійскіх самалётаў. Таксама ў палон нібыта патрапіў адзін расійскі наёмнік[11].
Як высветлілася потым, штурм базы праходзіў з тэрыторыі суседняга Туніса[242].
27 сакавіка сілам Лівійскай нацыянальнай арміі, па яе заяве, удалося
ўзяць пад кантроль заходнія раёны сталіцы. Таксама ВПС нанеслі авіяўдары па аб’ектах, кантраляваных урадам Сараджа, у некалькіх рэгіёнах на захадзе краіны ў раёне Вадзі-Замзам[243]. 128-ы батальён ЛНА паведаміў, што ўзяў у палон аднаго з сірыйскіх баевікоў, якога клічуць Ібрагім Мухамад Дарвіш. Як распавёў 23-гадовы Дарвіш, спачатку яго даставілі на ваенна-транспартным самалёце ўзброеных сіл Турцыі з Сірыі ў Стамбул, далей на грамадзянскім самалёце з асабістай зброяй у аэрапорт «Мітыга» у Лівіі. Баявік прызнаўся, што ён не мае дачынення да Сірыйскай свабоднай арміі, а з’яўляецца членам групоўкі «Хаят Тахрыр аш-Шам»[244].
У гэты ж час, у выніку авіяўдару па галоўнаму аператыўнаму штабу Лівійскай нацыянальнай арміі ў раёне Аль-Вішка, загінулі камандзір аператыўнага штаба Вялікага Сірта генерал-маёр Салім Дэр’як аль-Фарджані і яго памочнік Кадафі ас-Садаі. 27 сакавіка ў ходзе сутыкненняў паміж сіламі УНЗ і ЛНА загінула пяць высокапастаўленых генералаў, у тым ліку — лідар брыгады па абароне нафтавых радовішчаў у раёне Ас-Серыр Алі Сэйда ат-Табаві. Немалаважна адзначыць, што ён лічыўся адным з самых блізкіх паплечнікаў Халіфа Хафтара і адказваў за вярбоўку наймітаў з былых «джанджавідаў» і афрыканцаў. На працягу двух дзён было забіта яшчэ некалькі палявых камандзіраў, у тым ліку — кіраўнік 302-й брыгады Салех аль-Кабсі аль-Магрыбы, камандуючы артылерыяй 302-й брыгады Муса аль-Магрыбы, камандуючы аператыўным штабам Валід ад-Дзібар аль-Фарджані і начальнік разведкі аператыўнага штаба Вялікага Сірта Дау аль-Меграхі. Камандзір берагавой аховы ў раёне Аль-Вішка Сабер аль-Матхар, супрацоўнік аператыўнага штаба Вялікага Сірта Мухамед аль-Мадждуб аль-Вафі і камандзір 103-й брыгады Халід Крыс таксама былі забітыя[3].
29 сакавіка войскі УНЗ здзейснілі абстрэл па лагеры ЛНА ў раёне горада Каср-бен-Гашыр. Відавочцы расказалі пра некалькі атак, учыненых на пазіцыі арміі Хафтара ў раёнах Ар-Раваджых, Аз-Зіяна і Аль-Хавалік. Адзін з палявых военачальнікаў Сараджа Абдул Малік Мадані заявіў у сваім Twitter-акаўнце пра знішчэнне пяці адзінак ваеннай тэхнікі праціўніка ў Аз-Затарне, дзе сараджысты на працягу некалькіх гадзін вялі бой з войскамі фельдмаршала[245]. У ходзе гэтых акцый фарміраванні Урада нацыянальнай згоды ўжылі пастаўленую з Турцыі БМП ACV-15. Аднак падчас баёў яна была падбітая байцамі Хафтара і кінута на нейтральнай паласе[246].
Al-Masdar News са спасылкай на Сірыйскую абсерваторыю па правах чалавека са штаб-кватэрай у Лондане апублікавала паведамленне аб незадаволенасці ў шэрагах сірыйскіх наймітаў. Яны скардзяцца на цяжкія ўмовы жыцця, а таксама на тое, што ім не выплочваюць узнагароджанне ў агавораным памеры. Абяцаную зарплату ў памеры двух тысяч долараў ім заплацілі толькі за адзін месяц. Таксама атрымана аўдыёзапіс, у якой сірыйскі баявік кажа, што шкадуе пра паездку ў Лівію і заклікае патэнцыйных наймітаў перагледзець свой выбар. Ён у прыватнасці нібыта сказаў наступнае[247]:
Турцыя заплаціла нам заробак толькі за адзін месяц. Яна нічым нас не забяспечыла. Нават цыгарэты мы амаль не атрымлівалі. Мы застаемся ў доме, але не можам выйсці з яго, так як пазіцыі сіл Хафтара разгорнутыя па ўсім раёне. Усе мы хочам вярнуцца ў Сірыю.
31 сакавіка падраздзяленні маршала Халіфа Хафтара заявілі пра тое, што ім атрымалася збіць ударны турэцкі беспілотнік Bayraktar TB2[248].
Красавік
Завяршальны этап кампаніі (красавік—чэрвень 2020 года).
1 красавіка з’явіліся паведамленні, што прыхільнікі Хафтара захапілі ў якасці трафеяў два БМП турэцкай вытворчасці[249].
2 красавіка падчас ракетнага ўдару па аэрапорце Мітыга загінулі двое мірных жыхароў[250].
3 красавіка падраздзяленні супрацьпаветранай абароны Хафтара паведамілі пра знішчэнне варожага самалёта. Як мяркуецца, быў збіты вучэбна-баявы L-39 Albatros чэхаславацкай вытворчасці. Паведамляецца аб гібелі двух пілотаў, якія няўдала катапультаваліся. У якасці доказу прад’яўлены парашут аднаго з іх[83].
Прэс-сакратар лівійскай арміі УНЗ Махамед Гануну заявіў у Facebook, што СПА ўразіла дрон войск Хафтара[74].
5 красавіка прэс-служба ЛНА на сваёй старонцы ў Twitter паведаміла пра страту прыхільнікамі Сараджа 37 забітымі і 27 параненымі ў выніку нядаўняга бою. Удакладняецца, што сярод загінулых быў дваццаць адзін сірыец[251].
6 красавіка паведамлялася аб знішчэнні прыхільнікамі Сараджа транспартнага самалёта байцоў Хафтара, які быў атакаваны на ўзлётна-пасадачнай паласе ля Тархуны. Па паведамленні Лівійскай нацыянальнай арміі, на борце былі медыкаменты, неабходныя для барацьбы з вірусам новага тыпу COVID-19. Аднак Урад нацыянальнай згоды сцвярджаў, што самалёт перавозіў боепрыпасы і амуніцыю[69]. У той жа час ВПС ЛНА заявілі аб знішчэнні турэцкага беспілотніка і склада са зброяй у раёне Бугрэйн у Місураце[252].
У ноч з 6 на 7 красавіка адбыўся шэраг буйных атак БПЛА войск Сараджа і яго турэцкіх саюзнікаў на ЛНА[15].
Спачатку, у 23:26, дроны УС Турцыі разбамбавалі тры машыны з боепрыпасамі сіл Хафтара пад Бені-Валідам. У 23:35 ля Сірта меркавана забітыя 20 наймітаў ПВК «Вагнер». Расіяне ліквідаваныя пры суправаджэнні ваеннай калоны і грузавікоў з боепрыпасамі, а таксама бензавозаў. У адказ у 23:44 ЛНА абстраляла бальніцу Аль-Хадрах у Трыпалі больш чым 20 ракетамі «Град». Значная частка пашкоджанняў унутры бальніцы прыпадала на аддзяленне інтэнсіўнай тэрапіі для нованароджаных і радзільнае аддзяленне. У 23:58 дроны Сараджа атакавалі варожую калону ў Бені-Валідзе, уразіўшы пагрузчык, што буксіраваў хафтараўскі Т-55[253]. Паведамлялася аб мінімум двух дзясятках загінулых вагнераўцах. Прыкладна ў 0:12 дроны ўзарвалі паліўныя цыстэрны[15].
У ноч з 7 на 8 красавіка стала вядомая аб авіяцыйным удары ВПС трыпалітанскага ўрада, у якім загінуў памочнік камандзіра 604-га батальёна Міфтах аль-Бакара[254].
Вечарам 9 красавіка ВПС УНЗ разбамбілі авіябазу Аль-Ватыя, знішчыўшы парадку шасці хафтараўцаў і грузавік з забеспячэннем[255].
10 красавіка стала вядома, што верталёт Мі-24Р ВПС ЛНА атакаваў пазіцыі праціўніка блізу Місураты, выпусціўшы па іх дзве ракеты[256]. У той жа дзень атрады горада Налут абвясцілі, што больш не падтрымліваюць урад у Трыпалі. Мясцовы ваенны савет пачаў вывад усіх сваіх узброеных людзей з памежных пунктаў і пастоў бяспекі, размешчаных уздоўж мяжы Туніса і Лівіі. Прычынай таму стала адсутнасць якой-небудзь ваеннай дапамогі з боку УНЗ і пандэмія COVID-19[257].
13 красавіка зафіксаваныя баі ў раёне Абу-Эса. Часці трыпалітанскага ўрада захапілі горад Сарман, у якім ім у якасці трафеяў дасталіся не менш за 10 бронемашын ЛНА[258]. Таксама жорсткія баявыя дзеянні зафіксаваны ў раёне населенага пункта Абу-Грэйн, дзе ЛНА задзейнічала авіяцыю. Там ваенна-паветраныя сілы страцілі ў ходзе баявых дзеянняў верталёт агнявой падтрымкі Мі-24П. Увесь экіпаж у складзе трох чалавек загінуў. У той жа час крыніцы, блізкія да Урада нацыянальнай згоды, сцвярджалі, што ім нібыта атрымалася паланіць аднаго з пілотаў[71].
18 красавіка стала вядома, што атрады УНЗ пачалі абстрэлы ў Тархуне, аб чым паведамілі жыхары размешчанага непадалёк ад Трыпалі горада ў сацыяльных сетках[259].
20 красавіка сілы Урада нацыянальнай згоды Лівіі здзейснілі абстрэл мірных раёнаў ускраін Трыпалі. У выніку загінулі пяць мірных жыхароў, уключаючы падлетка[260]. Таксама паведамлялася аб гібелі ў баях у сталіцы аднаго байца ўзброеных сіл УНЗ[261].
21 красавіка войскі трыпалітанскага ўрада ажыццявілі беспаспяховую спробу ўзяць Тархуну[262].
22 красавіка байцы «Батальёна рэвалюцыянераў Трыпалі» паднялі паўстанне ў дачыненні да ўрада Фаіза Сараджа. Некаторы час таму кіраўнік МУС УНЗ Лівіі Ф. Башага загадаў арыштаваць двух камандзіраў батальёна — Адхама Насуфа і Хані Місбаха, якія карысталіся аўтарытэтам сярод байцоў. Прычынай заключэння стала зробленая імі публікацыя ў сацыяльных сетках, дзе аўтары паста непахвальна адклікаліся да міністра ўнутраных спраў[36]. Адначасова ў раёне авіябазы Аль-Ватыя ў палон захопленыя некалькі байцоў арміі Хафтара, а палкоўнік Амар Зентані, камандзір 134-й брыгады ЛНА, быў ліквідаваны ў выніку атакі турэцкіх дронаў у гэтым жа рэгіёне[5].
23 красавіка ЛНА паланіла егіпецкага найміта, які на радзіме завочна прысуджаны да смяротнага пакарання за арганізацыю падрыву копскіх цэркваў[263].
Сірыйская абсерваторыя па правах чалавека (SOHR) паведаміла аб вярбоўцы Турцыяй баевікоў міжнароднай тэрарыстычнай арганізацыі «Ісламская дзяржава», якія накіроўваліся ў Лівію. Адпаведную заяву зрабіў Рамі Абд ар-Рахман, кіраўнік SOHR. У сваю чаргу, тэлеканал Al-Arabiya атрымаў у сваё распараджэнне спіс з 28 імёнаў баевікоў ІД, якія знаходзяліся ў шэрагах атрадаў, што дапамагаюць УНЗ[53].
25 красавіка ў Тархуне падчас абстрэлу загінуў адзін непаўнагадовы. Яшчэ 13 мясцовых жыхароў атрымалі раненні[264]. На базе «Аль-Ватыя» пад абстрэлам былі забітыя тры байцы з войска Хафтара[265]. На поўдні Бені-Валіда сілы Сараджа пры падтрымцы туркаў атакавалі аўтакалону нацыянальнай арміі[266]. Паведамлялася, што СПА ЛНА збілі ў небе над Вадзі аль-Дзінары, на поўдзень ад горада Бені-Валід, два турэцкіх дрона Bayraktar TB2[267].
27 красавіка фельдмаршал Хафтар заявіў, што ўлада ў Лівіі пераходзіць да ЛНА. Ён таксама заявіў, што армія раздзірае Схірацкае пагадненне 2015 года[268].
29 красавіка (з двух да пяці ночы) турэцкія дроны, ВПС і артылерыя УНЗ атакавалі шэраг пазіцый хафтараўцаў на поўдзень ад Трыпалі і ў Бені-Валідзе, знішчыўшы шэсць адзінак тэхнікі, якая належала расійскай ПВК «Вагнер»[269].
Май
1 мая атрады ЛНА захапілі блізу Трыпалі варожую тэхніку — бронемабіль турэцкай вытворчасці, што кінулі ў ходзе бою прыхільнікі ўрада нацыянальнай згоды. Аб загінуўшых або параненых у выніку інцыдэнту невядома[270]. У сваю чаргу, іх апаненты з УНЗ абстралялі базу «Аль-Ватыя»[271].
3 мая сараджысты атакавалі склады са зброяй на «Аль-Ватыя», падчас чаго забітыя два байцы ЛНА[272].
5 мая армія ўрада нацыянальнай згоды і турэцкія дроны атакавалі шэраг ваенных мэтаў ЛНА блізу Тархуны. Па некаторых звестках, нападам падвергліся грамадзянскія грузы, што праходзілі па тэрыторыях, пратэкцыю якіх забяспечвала армія Хафтара. Паведамлялася, што згарэла машына з курыцай, кіроўцу якой цудам атрымалася сысці з-пад удару[273].
У ноч на 8 мая адбыўся артабстрэл квартала Трыпалі, дзе размяшчаліся дыпмісіі Італіі і Турцыі, у выніку чаго загінула двое чалавек. МЗС Італіі абвінаваціў у здарэнні армію Хафтара, у той час як яна ўсклала адказнасць на лаяльныя УНЗ групоўкі. Разам з тым хафтараўцы заявілі аб прыпыненні баявых дзеянняў на перыяд святога для мусульман месяца Рамадан (да 24 мая)[274].
9 мая ў аэрапорце Мітыга два пасажырскіх лайнеры былі моцна пашкоджаны ракетным ударам ЛНА, шэсць чалавек загінулі. У гэты ж дзень, па заяве штаба аперацыі «Вулкан гневу», байцы Хафтара выпусцілі прыкладна 80 ракет па жылых раёнах сталіцы[275].
11 мая ў баях у паўднёвых кварталах Трыпалі загінулі дзесяць прыхільнікаў Хафтара, яшчэ васемнаццаць паранены[276].
12 мая, як стала вядома ад УНЗ, яго сілы нанеслі ракетны ўдар па авіябазе Аль-Ватыя, у выніку чаго было знішчана адно ваенна-транспартнае судна. Пра чалавечыя ахвяры інфармацыі не паступала[70].
13 мая войскі трыпалітанскага ўрада нанеслі ўдар па сілах праціўніка на паўднёвым захадзе сталіцы, у выніку чаго было знішчана два транспартныя сродкі з 10-ю вайскоўцамі. Мэтай спецаперацыі было спыненне забеспячэння сіл ЛНА[277].
17 мая дроны сараджыстаў атакавалі авіябазу Аль-Ватыя, дзе знішчылі зенітны комплекс вытворчасці Расіі «Панцыр», які ЛНА атрымала ад ААЭ. Са слоў турэцкіх ваенных, удар быў нанесены менавіта па дыслакацыі атрадаў Хафтара. Таксама быў атакаваны адзін з ангараў базы. Паводле даных трыпалітанскага ўрада, забіта як мінімум чацвёра байцоў. Былі прадэманстраваны таксама відэазапісы атакі[278].
18 мая стала вядома, што атрады лаяльныя ўраду Трыпалі занялі авіябазу Аль-Ватыя, пры гэтым былі знішчаны дзесяткі наймітаў, вялікая колькасць тэхнікі і ўзбраення, у тым ліку яшчэ два ЗРГК «Панцыр» расійскай вытворчасці. Пра захоп аб’екта паведаміў асабіста Фаіз Сарадж[279]. Адзначаецца, што аперацыя прайшла пры падтрымцы турэцкіх сіл. Гэтая база мела вялікае стратэгічнае значэнне для Хафтара: яе выкарыстоўвалі ў аперацыі ЛНА па захопу Трыпалі[280].
Становішча пасля захопу УНЗ базы «Аль-Ватыя».
На 20 мая паведамлялася, што ўсяго было знішчана 8—9 «Панцыраў», пераважна турэцкімі беспілотнікамі[281].
Да гэтага часу фельдмаршал Хафтар прыняў рашэнне аб адводзе сваіх часцей ад сталіцы на 2—3 км. Як заявіў прэс-сакратар Місмары, гэта было зроблена дзеля павялічэння прастору ў раёне Трыпалі, каб выправіць рэлігійныя абрады. У ЛНА разлічвалі, што апаненты рушаць услед гэтаму прыкладу, каб пазбегнуць кровапраліцця пасля заканчэння месяца Рамадан[282].
21 мая ЛНА прыстрашыла ажыццявіць у бліжэйшы час найбуйнейшую паветраную аперацыю з магчымым удзелам расійскіх самалётаў. Паводле інфармацыі міністра ўнутраных спраў УНЗ Фатхі Башага, Расія адправіла Хафтару транзітам праз Сірыю восем самалётаў. Гаворка ідзе пра шэсць МіГ-29 і два Су-24.
23 мая войскі Урада нацыянальнай згоды значна прасунуліся ў раёнах Салахадзін і Аль-Мешру на поўдзень ад Трыпалі. Яны працягнулі паспяховыя аперацыі супраць сіл ворага, заняўшы дзве вайсковыя базы — Хамза і Ярмук. Прадстаўнік штаба арміі УНЗ палкоўнік Мухамед Кунуну распавёў, што сапёры праводзяць размініраванне аб’ектаў, кінутых арміяй Хафтара[283]. На поўдні лівійскага горада Трыпалі загінуў расійскі найміт. Відэазапіс, на якой паказана цела загінулага, апублікаваў Telegram-канал «Ваенны Інфарматар». Сілы УНЗ Лівіі паказалі цела і асабістыя рэчы, як мяркуецца, грамадзяніна Расіі[284].
26 мая ЛНА ўзяла пад поўны кантроль адзін са стратэгічных раёнаў у прыгарадзе Трыпалі, выбіўшы адтуль фарміраванні сараджыстаў. Акрамя таго, раней днём сутычкі ішлі ў іншых раёнах на подступах да сталіцы краіны, у тым ліку Айн-Зара, Эр-Рамле, Эль-Хадбе і на трасе, якая вядзе ад разбуранага яшчэ ў 2014 годзе і нефункцыянуючага міжнароднага аэрапорта Трыпалі. Па сцвярджэннях крыніцы, падчас сутычак бакі панеслі вялікія страты ў жывой сіле і тэхніцы, у палон узята мноства наймітаў з Сірыі, якія змагаліся на баку УНЗ[285].
29 мая з’явіліся паведамленні пра ўдзел наймітаў з Вялікабрытаніі і Паўднёва-Афрыканскай Рэспублікі ў баявых дзеяннях на баку хафтараўцаў[286]. Тады жа тры бачных лідары сіл Урада нацыянальнай згоды Трыпалі былі забітыя падчас жорсткіх сутыкненняў на поўдзень ад сталіцы. У ходзе баёў разам з імі былі знішчаныя па меншай меры яшчэ дзесяць байцоў. Адзначаецца, што ў пачатку тыдня забітыя камандзір атрада УНЗ Нурэдын Аль-Наас, а таксама палявыя камандзіры Махмуд Аль-Ханкары і Аль-Таеб Аль-Буш[287].
31 мая па меншай меры пяць мірных жыхароў загінулі ў выніку абстрэлаў у лівійскай сталіцы, яшчэ трое атрымалі раненні. Раней, па даных прыхільнікаў Сараджа, сілы трыпалітанскага ўрада нанеслі артылерыйскія ўдары па пазіцыях арміі фельдмаршала Хафтара ў міжнародным аэрапорце на поўдзень ад сталіцы Лівіі. У выніку знішчаны тры бронемашыны[288].
Чэрвень
1 чэрвеня армія Хафтара аднавіла кантроль над горадам аль-Асабіа, размешчаным у 100 кіламетрах ад Трыпалі. Заяўлена, што гэта адбылося пасля серыі авіяцыйных налётаў і нападаў у горадзе Аль-Гарбі. Пачынаючы з 21 мая горад кантраляваўся УНЗ[289]. У штабе аперацыі «Вулкан гневу» Урада Нацыянальнай Згоды абвясцілі аб гібелі сямі сапёраў — яны падарваліся пры размініраванні захопленых пазіцый ЛНА на поўдзень ад Трыпалі[290].
2 чэрвеня лаяльныя УНЗ байцы абстралялі канвой хафтараўцаў. Салдаты спрабавалі бегчы, адна з машын згарэла. Адначасова ўрад Сараджа абвясціў аб зачыстцы раёнаў вакол міжнароднага аэрапорта Трыпалі. Пры гэтым бакі канфлікту ў Лівіі пагадзіліся аднавіць перамовы. Яны павінны былі прайсці ў фармаце «5+5» пры пасярэдніцтве ААН[291].
3 чэрвеня сараджысты выбілі ворага з наваколля аэропорта Трыпалі (аэропорт Мітыга)[292].
4 чэрвеня байцы Лівійскай нацыянальнай арміі пакінулі свае пазіцыі ў Трыпалі[293]. Адначасна сілам урада ў Трыпалі атрымалася займець верталёт Мі-35, які належаў ЛНА. Па даных Telegram-канала «Военный осведомитель», баявая машына была захоплена ў аэрапорце лівійскай сталіцы Трыпалі, што раней цалкам перайшоў пад кантроль атрадаў УНЗ[294]. Таксама стала вядома, што Урад нацыянальнай згоды ўзяў пад кантроль Тархуну[295]. Пасля гэтага наступальная аперацыя Лівійскай Нацыянальнага арміі лічыцца беспаспяхова закончанай: Хафтар не толькі не захапіў сталіцу, але і страціў раней узятую тэрыторыю. У той жа час сілы Сараджа працягвалі наступленне на поўдзень, а менавіта на Сірт[296].
Ахвяры
Паводле даных Нацыянальнага камітэта па правах чалавека на 4 красавіка 2020 года, падчас кампаніі былі забітыя 4387 чалавек, у тым ліку 506 грамадзянскіх асоб. Раненні атрымалі 12753 чалавекі, у тым ліку 800 мірных жыхароў. Сярод ахвяр — 41 медыцынскі работнік, 64 жанчыны і 81 дзіця. Таксама 342 тысячы чалавек сталі бежанцамі[95]. Дакладныя даныя па стратах войскаў ЛНА і УНЗ адсутнічаюць, аднак вядома, што кожны бок мае каля 1000 загінулых на пачатак студзеня 2020[67]. Ёсць сярод усіх загінулых і замежнікі. Так, у канцы ліпеня 2019 г. падчас атакі на аэрадром Аль-Джуфра забіты ўкраінскі лётчык з Мелітопаля Уладзімір Бухальскі[297], а ў кастрычніку пад артабстрэлам загінуў грамадзянін Марока[96]. У лютым падчас чарговага абстрэла загінуў сірыйскі перакладчык, які знаходзіўся пры турэцкіх сілах[85]. Згодна са спрэчнай інфармацыяй, у баях загінулі двадцаць сем турэцкіх ваенных (траіх забітых афіцыйна падзвердзіла Турцыя), шасцёра байцоў арміі ААЭ[75] і ад 53 да 78 наймітаў расійскай ПВК Вагнер[14][14][15][77]. Таксама, па даных SOHR на 15 чэрвеня 2020 года, былі забітыя 403 сірыйскіх баевіка[90].
Вынікі
Пасля сваёй перамогі ў пачатку лета 2020 года УНЗ пачынае наступленне ва Усходняй Трыпалітаніі. Разам з тым, у адказ на поспехі Сараджа і Эрдагана, прэзідэнт Егіпта Абдул Фатах ас-Сісі заявіў, што яго краіна можа ўварвацца ў Лівію на законных падставах, і заклікаў егіпецкую армію да поўнай баявой гатоўнасці. Ён адзначыў, што Егіпет атрымаў прамыя пагрозы ад «тэрарыстычных наймітаў і апалчэнцаў», таму любое ваеннае ўмяшанне з боку Каіра з гэтага часу легітымна[298].
Наступныя баявыя дзеянні не прывялі да поспеху таго ці іншага боку, і фронт стабілізаваўся па лініі Сірт—Джуфра, дзе фіксавалася нізкая актыўнасць абодвух армій. 21 жніўня Сарадж абвясціў аб спыненні ўсіх ваенных аперацый на тэрыторыі Лівіі. Акрамя таго, ён падтрымаў правядзенне прэзідэнцкіх і парламенцкіх выбараў у сакавіку наступнага года на аснове канстытуцыі, якая будзе ўзгодненая ўсімі лівійцамі. Адначасова з аналагічнай заявай выступіў і спікер Палаты прадстаўнікоў Агіла Салех, які яшчэ вясной прапанаваў кожнаму з трох рэгіёнаў Лівіі выбраць сваіх прадстаўнікоў у Прэзідэнцкі савет і пачаць працэс палітычных рэформаў. Хутка ў Марока і Швейцарыі пачаліся мірныя кансультацыі[299].
Растучая незадаволенасць насельніцтва пагаршэннем сацыяльна-эканамічнага становішча і бясконцай вайной прывяла да хваляванняў і пратэстаў. Аднак ужо ў жніўні і верасні шэраг палітыкаў як у УНЗ, так і ў ППЛ абвясцілі аб адстаўцы. 16 верасня аб планах пакінуць сваё крэсла да канца кастрычніка заявіў нават Фаіз Сарадж. За пару тыдняў да гэтага ён зняў Фатхі Башага з пасады кіраўніка МУС УНЗ[299].
23 кастрычніка сумесная лівійская вайсковая камісія 5+5, якая прадстаўляла ЛНА і ПНС, дасягнула «сталага пагаднення аб спыненні агню ва ўсіх раёнах Лівіі». Дамова, якая ўступіла ў сілу неадкладна, патрабавала, каб усе замежныя баевікі пакінулі Лівію на працягу трох месяцаў, у той час як сумесныя паліцэйскія сілы будуць патруляваць спрэчныя раёны. У той жа дзень адбыўся першы камерцыйны рэйс паміж Трыпалі і Бенгазі. Мірныя перамовы пад эгідай ААН не прывялі да стварэння часовага ўрада да 16 лістапада 2020 года, хоць абодва бакі паабяцалі паўтарыць спробу праз тыдзень[300].
Ваенныя злачынствы і абвінавачванні
Прыхільнікі Хафтара
Фельдмаршал Халіфа Хафтар.
25 верасня, выступаючы ў ААН, Фаіз Сарадж абвінаваціў байцоў свайго апанента Хафтара ў шэрагу ваенных злачынстваў, у тым ліку бамбардзіроўках мірных жыхароў, нападах на аэрапорты, бальніцы, карэты хуткай дапамогі, крытычна важную інфраструктуру, а таксама ў прыцягненні дзяцей да баявых дзеянняў. Ён папрасіў Міжнародны крымінальны суд пачаць расследаванне ў дачыненні да Лівійскай Нацыянальнай Арміі[301].
Найбольшы шквал крытыкі і абвінавачванняў у адрас арміі Хафтара пачаўся пасля бамбардзіроўкі цэнтра ўтрымання мігрантаў у Таджуры 3 ліпеня. Місія ААН у Лівіі (UNSMIL) назвала гэты авіяўдар ваенным злачынствам. Яна заклікала неадкладна спыніць усе парушэнні і напады на мірных жыхароў і інфраструктуру, асабліва сістэмы аховы здароўя. UNSMIL таксама звярнулася да міжнароднай супольнасці, каб яна ўвяла адпаведныя санкцыі супраць тых, хто загадаў нанесці авіяўдар, выканаў загад і паставіў зброю для яго выканання[302].
16 лютага 2020 года з’явіліся паведамленні, што ваенныя з ЛНА выкралі траіх чалавек — дваіх лівійцаў і аднаго замежнага грамадзяніна — і забілі іх у горадзе Мсалата. Прадстаўнікі Хафтара не пракаментавалі дадзены інцыдэнт[303].
Пасля абстрэлу порта Трыпалі 18 лютага УНЗ абвінаваціла армію Хафтара ў здзяйсненні ваенных злачынстваў і парушэнні перамір’я, адзначыўшы, што гавань жыццёва важная для сталіцы, паколькі туды дастаўляюць ежу і медыкаменты для мірных грамадзян. Старшыня праўлення нацыянальнай нафтавай карпарацыі Мустафа Санала заявіў, што ў Трыпалі можа пачацца гуманітарны крызіс. Па заяве УНЗ, хафтараўцы сістэматычна атакуюць порт, жылыя раёны і аэрапорт Мітыга, а таксама блакуюць працу нафтавых установак, каб стварыць гараджанам праблемы ва ўсіх аспектах жыцця[223].
6 красавіка снарады прыхільнікаў Хафтара трапілі ў шпіталь Аль-Хадрах, размешчаны ў раёне сталіцы, кантраляваным Урадам нацыянальнай згоды. У выніку ўдару пацярпелі па меншай меры шэсць супрацоўнікаў шпіталя. Удар ЛНА асудзіў прадстаўнік упраўлення ААН па каардынацыі гуманітарных пытанняў Джэнсен Лерке. Чыноўнік падкрэсліў, што дадзены акт парушае нормы міжнароднага права і асабліва недапушчальны ва ўмовах пагрозы распаўсюджвання каранавіруснай інфекцыі[304].
У той жа дзень армія Хафтара штурмавала ўчастак Аль-Шверэф сістэмы «Хасуна — Сахель аль-Джафара», якая займалася водазабяспячэннем сталіцы і яе наваколля. Салдаты вымусілі работнікаў зачыніць усе клапаны рэгулявання патоку і спыніць працу свідравін. За гэта ЛНА падвергнулася жорсткай крытыцы з боку міністра МУС УНЗ Ф. Башагі, які назваў зробленае ваенным злачынствам. У заяве здарэнне вызначаецца як «парушэнне правоў чалавека, а таксама ўнутраных і міжнародных законаў». У заяве ўтрымліваўся заклік да міжнародных органаў і праваабарончых арганізацый, што павінны «дакументаваць гэта злачынства і адсочваць вінаватых у адпаведнасці з механізмамі міжнароднага права і рэзалюцыямі Савета Бяспекі, якія датычацца Лівіі»[305].
23 красавіка ўрад Сараджа ў Трыпалі абвінаваціў расійскіх наймітаў з ПВК «Вагнер» у выкарыстанні нервова-паралітычнага газу ў раёне Салахадзін на поўдні сталіцы[16].
15 мая па меншай меры 14 чалавек атрымалі раненні ў выніку бамбардзіроўкі бальніцы і жылых раёнаў у лівійскай сталіцы Трыпалі. Адказнасць за гэта Арганізацыя Аб’яднаных Нацый усклала на кіраўніка Лівійскай нацыянальнай арміі Х. Хафтара. Прадстаўнікі сараджыстаў паведамілі, што нападу падверглася адно з аддзяленняў цэнтральнай сталічнай бальніцы, выпушчаныя ракеты таксама закранулі дом аднаго з мясцовых жыхароў. Прадстаўнік міністэрства аховы здароўя Амін аль-Хашэмі сказаў, што некаторыя часткі будынка бальніцы былі пашкоджаныя, і дадаў, што сярод параненых былі дзеці. Напад на бальніцу адбыўся праз некалькі гадзін пасля таго, як сем арганізацый, якія знаходзяцца пад эгідай ААН, заклікалі супрацьстаялыя бакі спыніць баявыя дзеянні, каб улады сумесна з міратворчымі арганізацыямі засяродзіліся на барацьбе з распаўсюджваннем каранавіруснай інфекцыі. Але, нягледзячы на неаднаразовыя заклікі да выканання міжнародных абавязацельстваў, ваенныя дзеянні ў Лівіі аднавіліся[306].
Як паведамлялася 11 чэрвеня, у лівійскай Тархуне знайшлі печ, у якой салдаты Халіфа Хафтара, як мяркуецца, жыўцом спальвалі палонных. Пра гэта заявіў кіраўнік МУС Лівіі Фатхі Башага. Паводле яго слоў, у гэтым жа раёне выяўлена некалькі масавых пахаванняў. Спасылаючыся на словы мясцовых жыхароў, Башага дадаў, што «дзясяткі зняволеных былі пахаваныя тут жыўцом». Па заяве міністра, сілавікі задакументавалі «зверскія злачынствы незаконных узброеных груповак з усходу Лівіі ў горадзе Тархуна на паўднёвым усходзе ад Трыпалі», падкрэсліўшы, што вайскоўцы ЛНА і сам Хафтар павінны быць адданыя міжнароднаму суду[307]. Станам на 24 чэрвеня, гаварылася аб адзінаццаці брацкіх магілах ахвяр ваенных злачынстваў арміі фельдмаршала ля Тархуны. Супрацоўнік пракуратуры Трыпалі Нуры аль-Галі паведаміў, што некаторыя целы былі пахаваныя ў кайданках. Паводле яго слоў, усе знойдзеныя целы былі пахаваныя не пазней як 12 месяцаў таму[308]. У магілах прысутнічалі жанчыны і нават дзеці. Справа была перададзеная ў Міжнародны крымінальны суд[309].
Прыхільнікі Сараджа
Прэм’ер-міністр Фаіз Сарадж.
Палітыкі і журналісты Расіі неаднаразова выступалі з крытыкай урада Сараджа з-за яго сувязяў з тэрарыстамі і арыштаў расійскіх грамадзян[310][311][312]. 25 верасня кіраўніку Фонду абароны нацыянальных каштоўнасцяў, журналісту Аляксандру Малькевічу не далі выступіць на сесіі Савета ААН па правах чалавека з дакладам аб катаваннях, арганізаваных УНЗ[313]. 6 кастрычніка «Федеральное агентство новостей» паведаміла пра самавольства ўзброеных атрадаў урада Сараджа ў Трыпалі. Адным з прыкладаў бясчынстваў паказаны інцыдэнт, калі байцы УНЗ забілі маладога чалавека на вачах у сведкаў[314]. Таксама агенцтва апублікавала артыкул аб катаваннях у турмах УНЗ[315].
15 кастрычніка галоўнакамандуючы ЛНА Халіфа Хафтар выступіў з заявай, у якой сцвярджаў, што Урад нацыянальнай згоды кантралююць тэрарысты. Намеснік сакратара УНЗ Шабан Хадзія займаўся выкраданнем людзей і быў западозраны ў сувязях з «Аль-Каідай». Абдул Раўф Кара, кіраўнік турмы ўрада ў Мітызе, дзе, як паведамляцца, катуюць зняволеных, таксама быў абвінавачаны ў шэрагу злачынстваў[316].
1 лістапада з’явіліся паведамленні, што каля 450 мігрантаў збеглі з цэнтра часовага ўтрымання «Абу-Салім», які кантралююць атрады, звязаныя з Урадам нацыянальнай згоды Лівіі. Мігранты стоўпіліся ноччу ля аб’екта ААН у Трыпалі. Уцекачы паведамілі, што яны не атрымлівалі ежу некалькі тыдняў. Мігранты адзначылі, што вымушаныя былі прасіць у сям’і грошай, каб заплаціць паліцыі і атрымаць страву. Тыя, хто не змог заплаціць, галадалі[317].
Як паведамлялася 3 красавіка 2020, у выніку атакі турэцкіх беспілотнікаў на канвой, які ажыццяўляў транспарціроўку харчавання для лівійскіх рабочых, загінулі шэсць удзельнікаў перавозкі і яшчэ трое мясцовых жыхароў[318].
У красавіку Арганізацыя Аб’яднаных Нацый выпусціла заяву, дзе выказала сваю занепакоенасць сітуацыяй у Сурмане і Сабраце, дзе саюзныя УНЗ групоўкі ўчынілі беспарадкі. Байцы напалі на мясцовае насельніцтва, падазраванае ў лаяльнасці да ЛНА. Акрамя таго, яны запалохвалі людзей, уладкоўваючы паказальныя расправы, у тым ліку і пакаранні смерцю. Рабочая група ААН таксама ў курсе, што ўзброеныя атрады Сараджа спрыялі незаконнаму вызваленню з турмаў больш за 400 зняволеных. Належнае судовае разбіральніцтва і праверкі адсутнічалі. Акрамя таго, салдаты не цураліся апаганьваць трупы і рабаваць насельніцтва[319].
2 мая ад «Федеральное агенство новостей» паведамлялася аб выпадках згвалтавання сірыйскімі наймітамі УНЗ дзяцей. Карыстальнік Twitter з Трыпалі нават паскардзіўся на афіцыйныя ўлады, што тыя бяздзейнічаюць у адносінах да злачынстваў баевікоў[320].
Паведамленні пра ПВК «Вагнер»
З пачаткам наступлення ў шэрагу інфармацыйных выданняў, якія спасылаліся на The Daily Telegraph, якое ў сваю чаргу спасылаецца на The Sun, з’явіліся паведамленні, што значную падтрымку ў трыпалітанскай аперацыі сілам Хафтара аказваюць 300 супрацоўнікаў расійскай ПВК «Вагнер»[321][322][323]. Падобныя паведамленні мелі месца ў 2018 і 2019, калі была апублікаваная інфармацыя аб прысутнасці наймітаў ПВК Расіі ў Венесуэле і ЦАР. У абодвух выпадках даныя апынулася непацверджанымі[324]. Як мяркуе агенцтва «Versia», гэтая навінавае паведамленне з’яўляецца інфармацыйным укідам, заснаваным толькі на чутках і домыслах[325].
У верасні ў СМІ ўзнікла новая хваля паведамленняў аб удзеле ПВК «Вагнер» у баях пад Трыпалі. Усе яны грунтаваліся на сцвярджэннях і доказах сіл урада Сараджа. Адно з найбольш пераканаўчых з іх з’яўляецца відэа, дзе дэманструюцца асабістыя рэчы аднаго з супрацоўнікаў кампаніі, які загінуў у Лівіі[326]. Таксама ў сетку трапіла відэа з грузавымі аўтамабілямі пясочнага колеру «Урал-4320». На кадрах дэманстраваўся грузавік, у якім знаходзіцца найміт расійскай прыватнай ваеннай кампаніі, што размаўляе па-руску. У прыватнасці ён заявіў аб накіраванні «ў Аджабію» на паўночным усходзе Лівіі. Аднак, згодна з расследаваннем Федэральнага агенцтва навін, прыхільнікі Сараджа выкарыстоўвалі скарочаную версію відэа і з перазапісам зыходных фраз з арабскай мовы на рускую. Журналісты знайшлі поўную версію дадзенага відэа і пацвердзілі, што аўтамабіль быў зняты ў Сірыі, а не ў Лівіі. На аддаленых кадрах быў захаваны сірыйскі сцяг, а само відэа апублікавана яшчэ 17 верасня ў сірыйскай групе Facebook. Больш за тое, у арыгінальнай версіі роліка не было рускай гаворкі[327]. Пазней ФАН паведаміла, што распаўсюджваннем фэйкавых навін аб ПВК Вагнер займаецца арганізацыя «Браты-мусульмане»[328].
2 кастрычніка латвійскае агенцтва «Meduza» апублікавала расследаванне, прысвечанае ўдзелу расійскіх наймітаў у лівійскім канфлікце. Журналісты спасылаліся на кіраўніка Уральскага аддзялення «Саюза Добраахвотнікаў Данбаса» (СДД) Максіма Хлопіна, які паведаміў ім імёны загінуўшых у Трыпалі байцоў з Расіі. Пазней на старонцы СДД у сацыяльнай сетцы «УКантакце» Хлопін апублікаваў запіс, дзе абвяргаў даныя карэспандэнтаў, заявіўшы, што не перадаваў ім ніякай інфармацыі[329][330].
Па даных выдання The New York Times, у пачатку лістапада ў раён Трыпалі былі перакінутыя да 200 расійскіх наймітаў. На думку журналістаў, гэта з’яўляецца часткай шырокай кампаніі па аднаўленні расійскага ўплыву на Блізкім Усходзе і ў Афрыцы, страчанага пасля распаду СССР. Разам з тым, міністр унутраных спраў УНЗ Фатхі Башага абвінаваціў Расію ў распальванні шматмесячнага канфлікту ў Лівіі з тым, каб распаўсюдзіць свой уплыў на краіну-вытворцу нафты, і заклікаў ЗША ўзмацніць свае намаганні для спынення канфлікту[331]. МЗС Расіі адмаўляла дадзеныя абвінавачванні[332].
4 лютага 2020 года генеральны сакратар ААН Антоніу Гутэрыш заявіў, што арганізацыя не знайшла пацверджанняў прысутнасці наймітаў ПВК «Вагнер» у Лівіі. За месяц да гэтага прэзідэнт Расіі Уладзімір Пуцін заявіў, што калі ў Лівіі і ёсць расійскія грамадзяне, то яны не прадстаўляюць інтарэсы дзяржавы і грошай ад яе не атрымліваюць[333].
26 сакавіка, як паведамляў «Sham Center», падчас бою за стратэгічную ваенную базу Аль-Ватыя турэцкая армія і атрады Сараджа сутыкнуліся з ПВК «Вагнер», пасля чаго ў палон патрапіў адзін з расійскіх наёмнікаў[11].
Паведамлялася, што падчас дронавых атак у ноч з 6 на 7 красавіка арміі УНЗ і Турцыі загінулі парадку 40 расіян[15].
7 мая прадстаўнікі ААН выступілі з заявай аб прысутнасці супрацоўнікаў ПВК «Вагнер» у Лівіі. Па іх інфармацыі, на той момант у краіне знаходзіліся ад 800 да 1200 яе наймітаў. Па даных ананімнай крыніцы, расіяне дапамагалі сілам Хафтара з абслугоўваннем і рамонтам тэхнікі, а таксама ўдзельнічалі ў баявых аперацыях: аказвалі падтрымку ў якасці наводчыкаў артылерыі і авіяцыі, снайпераў і спецыялістаў па радыёэлектроннай барацьбе. Крыніцы ААН таксама ўсталявалі, што аператыўнікі з расійскай ПВК знаходзяцца ў Лівіі з кастрычніка 2018 года. Па іх ацэнцы, прысутнасць наймітаў істотна ўзмацніла армію Хафтара. Акрамя таго, сцвярджалася, што ў краіне прысутнічала і іншая прыватная ахоўная кампанія — «Расійскія сістэмы бяспекі». Яе спецыялісты меркавана ажыццяўлялі абслугоўванне і рамонт ваеннай авіяцыі[334].
Гэта справаздача міжнароднай арганізацыі падвергнулася крытыцы з боку расійскіх журналістаў і экспертаў. Як заявіў крымскі палітолаг Уладзімір Джарала, даклад ААН заснаваны на інфармацыі са скандальнага ўкраінскага сайта «Миротворець», таму ён не можа быць аб’ектыўным. Раней стала вядома, што эксперты ААН ўнеслі ў спіс з 122 імёнаў 106 чалавек, даныя аб якіх ўзялі з гэтага сайта. У даклад трапіў расіянін Дзмітрый Варанцоў, што ніколі не быў у Лівіі, працуючы на будоўлі, а у 2019 годзе, па яго словах, быў толькі ў Маскве і Пецярбургу. Мужчына здзіўляўся, чаму яго прылічылі да байцоў расійскіх ПВК ву Лівіі, і назваў гэтыя даныя «трызненнем»[335].
У пачатку чэрвеня карыстальнікі сетак паведамлялі, што войскі УНЗ узялі ў палон чатырох расійскіх наймітаў. Факт наяўнасці палонных расіян прызнаў і МЗС Расіі[336].
Як паведаміў 7 чэрвеня інфасайт «Обозреватель», паблізу Трыпалі, у раёне Аль-Хала былі выяўленыя агнявыя кропкі расійскай ПВК «Вагнер», якія размяшчаліся ў жылых дамах лівійцаў[337]. Тады ж у сетку была выкладзена пасведчанне аб нараджэнні аднаго з наймітаў ПВК «Вагнер», забітага ў Лівіі. Пры гэтым імя загінулага было жаночым, а на фатаграфіі ля дакумента быў мужчына[338].
Адлюстраванне ў мастацтве
Падзеі расійска-туніскага фільма «Шугалей» (2020), які распавядае гісторыю двух расіян, захопленых у палон лівійскімі баевікамі, разгортваюцца на фоне дадзенай аперацыі ЛНА. Прысутнічае ў карціне адна сцэна, дзе ёсць сам фельдмаршал Халіфа Хафтар у выкананні Алега Мяцелева[339][340].
↑ абTobruk MP claims terrorists from Turkey support Tripoli government against Haftar(англ.)(нявызн.) ?(недаступная спасылка). Uprising Today (6 ліпеня 2019). — «There are also reports that the Popular Front for the Liberation of Libya, a pro-Jamahiriya resistance organisation led by Saif al-Islam al-Gaddafi, the son of Brotherly Leader Muammar al-Gaddafi who was overthrown and murdered in 2011, is supporting the Tobruk-based forces.» Архівавана з першакрыніцы 6 ліпеня 2019. Праверана 9 ліпеня 2019.
↑الخوارج, غصة. [https://twitter.com/LiBya_73/status/1117890109045641217 فيديو تم بثه الآن من طرف التلفزيون الإيطالي يوضح أحد محاور القتال في هذا المساء ، والصحفية تقول ان القوات المهاجمة تملك سلاح ثقيل ولها قوة نارية عالية أجبرت قوات السراج على التراجع ..
ونحن يتم نقلنا في سيارة مصفحة لترك خط القتال..
طوفان_الكرامةpic.twitter.com/dzXbwyEkoE] (ар.). @LiBya_73 (15 красавіка 2019). Праверана 16 красавіка 2019.
Russian professional ice hockey player (born 1995) Ice hockey player Nikita Scherbak Scherbak in 2014Born (1995-12-30) December 30, 1995 (age 27)Moscow, RussiaHeight 6 ft 1 in (185 cm)Weight 190 lb (86 kg; 13 st 8 lb)Position Right wingShoots LeftLigue Magnus teamFormer teams Ducs d'AngersSt. John's IceCapsMontreal CanadiensLaval RocketLos Angeles KingsOntario ReignAvangard OmskTraktor ChelyabinskHC '05 Banská BystricaMountfield HKHC Slovan BratislavaN...
Ini adalah nama Batak Toba, marganya adalah Simanjuntak. Washington SimanjuntakWaaslat Kasad Bidang RenlatPetahanaMulai menjabat 3 Oktober 2023PendahuluYusman Madayun Informasi pribadiLahir24 Desember 1972 (umur 50)Cilacap, Jawa TengahSuami/istriFlorence A.Sidabutar SHAlma materAkademi Militer (1995)Karier militerPihak IndonesiaDinas/cabang TNI Angkatan DaratMasa dinas1995—sekarangPangkat Brigadir Jenderal TNISatuanInfanteri KopassusSunting kotak info • L • ...
1592 Korea–Japan naval battle Battle of OkpoPart of Imjin WarDateJune 16, 1592 (Gregorian Calendar); May 7, 1592 (Lunisolar calendar)LocationOkpo Bay, Gyeongnam, Korea34°53′39″N 128°41′19″E / 34.8942°N 128.6885°E / 34.8942; 128.6885Result Korean VictoryBelligerents Toyotomi Japan Kingdom of JoseonCommanders and leaders Tōdō Takatora[1] Yi Sun-sinWon GyunEo Yeong-damStrength 50 transports[2] 43 warships[2]2 small ships[2]4...
Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada Oktober 2016. Muatan glikemik adalah perkalian dari kandungan karbohidrat per 100 gram dikalikan dengan indeks glikemik, dibagi 100. Satu unit muatan glikemik kurang lebih efeknya sama dengan mengkonsumsi satu gram glukosa.[1] Perincian Muatan glikemik atau ...
Sarah HildebrandHildebrand, in 2012LahirNur Sarah Marie Hildebrand binti Asyraf Hildebrand18 Agustus 1990 (umur 33)Kuala Lumpur, MalaysiaKebangsaan[1] Amerika Malaysia PekerjaanModel, aktris, presenter televisiTahun aktif2013–2022Situs webSarah Hildebrand di Instagram Nur Sarah Marie Hildebrand Asyraf Hildebrand (lahir 18 Agustus 1990) adalah mantan model, aktris, dan pembawa acara televisi asal Malaysia. Dia memulai karir aktingnya pada tahun 2015, dengan beberapa peran k...
1872 Costa Rican general election ← 1869 April 1872 1876 → Presidential election Nominee Tomás Guardia Gutiérrez Gregorio Trejos Electoral vote 311 2 Percentage 99.04% 0.64% President before election Tomás Guardia Gutiérrez Elected President Tomás Guardia Gutiérrez General elections were held in Costa Rica in April 1872.[1] After the coup against dictator Jesús Jiménez Zamora on April 27, 1870, and after the brief government of Bruno Carranza ...
Bank of the United Kingdom Allied Irish Bank (GB)LogoTypeSubsidiary of AIB Group (UK) plcFoundedUxbridge, Middlesex (1970s)Headquarters92 Ann Street,Belfast,BT1 3HHKey peoplePeter SprattManaging DirectorProductsBankingWebsitewww.aibgb.co.uk Allied Irish Bank (GB) is a bank operating in the United Kingdom as a subsidiary of Allied Irish Banks (legally registered in the UK as AIB Group (UK) plc). History The Allied Irish Bank can trace its history back to the year of 1825. It was located in Lon...
Edifício da Associação dos Empregados no Comércio da Bahia Edifício da Associação dos Empregados no Comércio da BahiaEdifício da Associação dos Empregados no Comércio da Bahia no ano de 2019. Estilo dominante barroco Arquiteto Alberto Borelli Engenheiro Alberto Borelli Início da construção junho de 1916 Fim da construção dezembro de 1917 Inauguração 30 de dezembro de 1917 Proprietário inicial Comendador Bernardo Martins Catharino, D. Úrsula da Costa Martins Catharino Prop...
Indian poet A. MaruthakasiBornAyyamperumal Maruthakasi Udayar(1920-02-13)13 February 1920Melakudikadu, Madras Presidency, British IndiaDied29 November 1989(1989-11-29) (aged 69)NationalityIndianOccupation(s)Poet, lyricistSpouseDhanakoti AmmalChildren9 A. Maruthakasi (13 February 1920 – 29 November 1989) was an Indian poet and film lyricist who wrote mainly in the Tamil language. He penned more than 4000[1] lyrics in more than 250 Tamil films.[2] Early life Born in Melak...
صاحب السمو الملكي الأمير حمزة بن الحسين معلومات شخصية الميلاد 29 مارس 1980 (43 سنة)[1][2] عَمَّان[1][3] مواطنة الأردن الزوجة نور بنت عاصم (2003–2009)بسمة حمزة (2012–)[4] الأب الحسين بن طلال[3] الأم نور الحسين[5] إخوة وأخوات إيمان بنت الحسي...
Short story by Pu SonglingThe Fornicating DogShort story by Pu SonglingOriginal title犬奸 (Quan jian)TranslatorJohn MinfordCountryChinaLanguageChineseGenre(s)ZhiguaiPublicationPublished inStrange Stories from a Chinese StudioPublication typeAnthologyPublication datec. 1740Published in English2006Chronology The Wounded Python (斫蟒) The God of Hail (雹神) The Fornicating Dog (simplified Chinese: 犬奸; traditional Chinese: 犬姦; pinyin: Quǎn Jiān; l...
Hindu temple in Jaipur Kalki MandirKalki Temple ShikharaReligionAffiliationHinduismDistrictJaipurDeityKalkiLocationStateRajasthanCountryIndiaShown within JaipurShow map of JaipurKalki Mandir (Rajasthan)Show map of RajasthanKalki Mandir (India)Show map of IndiaGeographic coordinates26°55′35″N 75°49′37″E / 26.9262837°N 75.8268671°E / 26.9262837; 75.8268671 Kalki Mandir is a Hindu temple in Jaipur, Rajasthan, India, which was built by Jai Singh II in the 18th ...
American computer-simulated training company It is proposed that this article be deleted because of the following concern:Non-notable, couldnt find any independent sources. (proposed by OlifanofmrTennant) If you can address this concern by improving, copyediting, sourcing, renaming, or merging the page, please edit this page and do so. You may remove this message if you improve the article or otherwise object to deletion for any reason. Although not required, you are encouraged to ex...
2010 Russian crewed spaceflight to the ISS Soyuz TMA-18Soyuz TMA-18 launches from Baikonur Cosmodrome, 2 April 2010.Mission typeCrewed mission to ISSOperatorRoscosmosCOSPAR ID2010-011A SATCAT no.36505Mission duration176 days Spacecraft propertiesSpacecraft typeSoyuz TMA 11F732ManufacturerRKK Energia CrewCrew size3MembersAleksandr SkvortsovMikhail KornienkoTracy Caldwell DysonCallsignутес (cliff)[1] Start of missionLaunch date2 April 2010, 04:04 UTC[2][3]RocketSoyuz...
Percy Hodge, 1920 Percy Hodge (* 26. Dezember 1890 auf Herm; † 27. Dezember 1967 in Bexhill-on-Sea, East Sussex) war ein britischer Leichtathlet und Olympiasieger. Bei den Olympischen Spielen 1920 in Antwerpen wurde der Hindernislauf erstmals über die heute noch übliche Distanz von 3000 Metern ausgetragen. Percy Hodge galt als Favorit auf den Sieg und gewann das Rennen mit einem Vorsprung von über 50 Metern auf den Zweitplatzierten Patrick Flynn und mit einer Zeit von 10:00,4 min. H...
Nigerian boxer (1932–1998) Hogan BasseyMBE MONBorn(1932-04-27)27 April 1932Cross River, Creek Town, Calabar, NigeriaDied26 January 1998(1998-01-26) (aged 65)Apapa, Lagos, Nigeria Hogan Kid Bassey listenⓘ MBE MON (3 June 1932 – 26 January 1998) was a Nigerian-British boxer; he was the first man of Nigerian descent to become a world boxing champion.[1] He was born Okon Asuquo Bassey on the banks of the Cross River, Creek Town, Calabar, Nigeria, and became naturalised British ...
American law firm Rose Law FirmHeadquartersLittle Rock, ArkansasNo. of offices2No. of attorneys55 as of 2023[1]No. of employeesAbout 80 as of 2008[2]Major practice areasGeneral practice, corporateRevenueabout $10 million[2]Date foundedNovember 1, 1820FounderRobert CrittendenChester AshleyCompany typeProfessional associationWebsitewww.roselawfirm.com The old entrance of Rose Law Firm (older building) The current entrance of the fi...
Season of television series Season of television series True BloodSeason 2DVD cover artCountry of originUnited StatesNo. of episodes12ReleaseOriginal networkHBOOriginal releaseJune 14 (2009-06-14) –September 13, 2009 (2009-09-13)Season chronology← PreviousSeason 1Next →Season 3List of episodes The second season of the television series True Blood commenced airing in the United States on June 14, 2009, concluded on September 13, 2009, and contains 12 episodes. It...
.svg)
.svg){kind=small}
.svg)
.svg)
.jpg)
.svg)
.jpg)
.png)
.svg)
