Гуя

Вёска Гуя Краіна Беларусь Вобласць Мінская Раён Мінскі Сельсавет Лашанскі Каардынаты 54°07′45″ пн. ш. 27°15′38″ у. д.^HGЯO Насельніцтва ▲59 чал. (2012) Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 17 Паштовыя індэксы 223047 Аўтамабільны код 5 Гуя на карце Беларусі ±

Гуя на Вікісховішчы

Гуя́^[1] (трансліт.: Huja, руск.: Гуя) — вёска ў Мінскім раёне Мінскай вобласці. Уваходзіць у склад Лашанскага сельсавета.

Назва

Назва Гуя ад назвы ракі Гуя (> Гуйка), на якой паселішча паўстала. Рака згадваецца ў 1549 годзе як «Гуя»: «Замокъ Радошковский… на рекахъ на Гуи а на Вязыни»^[2].

У назве Гуя корань — фанетычны варыянт кораня ў назве нёманскай ракі Гаўя, а таксама аднайменнай ракі Gauja на латвійскім Задзвінні^[3]. Той жа корань і ў назве нёманскай ракі Гавязна.

Ад індаеўрапейскага *gēu- / gū- «гнуць, крывіць». Ад яго таксама літоўскае gau-r-as «волас», gu-r-as «вяршыня пагорка», gu-g-a «пагорак; гузак; горб»^[4].

Корань пашыраны балцкім пашыральнікам -j-, які таксама ў балцкіх рачных назвах тыпу Ілія, Мярэя, Бабруя (-ij-, -ej-, -uj-).

Назва Гуя значыць «Звілістая (рака)».

Гісторыя

Упершыню згадваецца ў 1451 годзе як сяло Радашковіцкага маёнтка^[5] памерлага кашталяна віленскага Пятра Сенькі Гедыгольдавіча. У 1567 годзе вёска ва ўласнасці Івана Кміціча Стратовіча-Беразавецкага ў Менскім павеце Вялікага Княства Літоўскага^[5]. Затым, Гуя — цэнтр староства Заслаўскага графства Глябовічаў. У 1667 годзе цэнтр маёнтка, 14 дымоў. Потым належала Радзівілам, Агінскім, Палубінскім, Сапегам.

У 1712 годзе маёнтак купілі Францішак Валадковіч з жонкай Сафіяй з Ваньковічаў. Паводле энцыклапедыі «Гарады і вёскі Беларусі», станам на 1738 год, Гуя — сяло ў дзяржаўнай уласнасці, стаяла пустое^[5]. У 1791 годзе, вёска — цэнтр маёнтка ў Радашковіцкай парафіі, «двор», 114 дымоў (імаверна, у маёнтку агулам), уласнасць Валадковічаў^[5].

Пасля другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793) у Расійскай імперыі^[5]. У 1796 годзе Юзаф Валадковіч, у імя жонкі Караліны з Бжастоўскіх, пераназваў Гую ў Карлсберг. У 1800 годзе вёска ў Вілейскім павеце, 20 двароў, 159 жыхароў^[5].

У 1820 годзе Карлсберг перайшоў да Снітак, да маёнтка таксама належала вёска Сыцавічы. Паводле энцыклапедыі «Гарады і вёскі Беларусі», у 1833 годзе вёска Гуя ў дзяржаўнай уласнасці, карчма, 21 двор, 143 жыхары^[5]. У 1856 годзе — вёска маёнтка Карлсберг, карчма, 76 жыхароў мужчынскага полу, уласнасць Снітак^[5]. Станам на 1865 год, Карлсберг — маёнтак і вёска Радашковіцкай воласці Вілейскага павета (перад тым Мінскага павета), 79 рэвізскіх душ. У 1870 годзе ў Агаркаўскай сельскай грамадзе^[5]. У 1890 годзе маёнтак належаў Андрэю Снітку^[6]. У 1897 годзе ў вёсцы — 45 двароў, 232 жыхары; у фальварку — двор, 2 жыхары, у Радашковіцкай воласці Вілейскага павета^[7]. У 1900 годзе адкрыта царкоўна-прыхадская школа^[7].

Падчас Першай сусветнай вайны, у лютым — снежні 1918 года занята кайзераўскімі войскамі, з ліпеня 1919 года да ліпеня 1920 года — польскімі войскамі.^[8]

У 1921 годзе ў складзе БССР, 38 двароў, 240 жыхароў. З 20 жніўня 1924 года — вёска Навадворскага сельсавета, з 13 чэрвеня 1929 года — Рагаўскога сельсавета Заслаўскага раёна Менскай акругі (да 26 ліпеня 1930 года). У 1926 годзе 46 двароў, 229 жыхароў. З 20 лютага 1938 года ў Мінскай вобласці. Падчас Другой сусветнай вайны з канца чэрвеня 1941 года да пачатку ліпеня 1944 года акупіравана войскамі нацысцкай Германіі.^[8]

З 8 жніўня 1959 года ў Мінскім раёне^[8].

У 1997 годзе 27 двароў, 55 жыхароў, у саўгасе «Рагаўскі» (цэнтр — Рагава)^[8]. Да 2013 года вёска ўваходзіла ў склад Рагаўскога сельсавета^[9].

Крыніцы

1. Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с. ISBN 985-458-054-7. (DJVU)
2. K. Būga. Rinktiniai raštai. Vilnius, 1961. C. 524.
3. K. Būga. Rinktiniai raštai. Vilnius, 1961. C. 501, 510, 514, 544.
4. J. Pokorny. Indogermanisches etymologisches Wörterbuch. Bern / München 1959 / 1969. C. 393—398.
5. ГВБ. — Т. 8, кн. 3 2012, с. 381.
6. Баринов 2023.
7. ГВБ. — Т. 8, кн. 3 2012, с. 381-382.
8. ГВБ. — Т. 8, кн. 3 2012, с. 382.
9. «Об изменении административно-территориального устройства районов Минской области». Решение Минского областного Совета депутатов от 28 мая 2013 г. № 234 Архівавана 31 сакавіка 2016. (руск.)

Літаратура

• Гуя // Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т. 8: Мінская вобласць, кн. 3 / рэдкал.: Т. У. Бялова (дырэктар) і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2012. — 624 с.: іл. — 2 000 экз. — ISBN 978-985-11-0636-9.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Гуя
• Баринов И. Матрикульная запись Андрея Снитко в Рижском политехникуме // Запісы беларусаведа, 15.1.2023.