Azərbaycanda parlament seçkiləri (2005)

← 2000   2010 →
Azərbaycanda parlament seçkiləri (2005)
6 noyabr 2005
Seçici fəallığı	42.20%
Rəhbər	İlham Əliyev	İsa Qəmbər	Fəzail Ağamalı
Partiya	Yeni Azərbaycan Partiyası	Müsavat Partiyası	Ana Vətən Partiyası
İttifaq	—	Azadlıq Bloku	—
Tutulan yerlər	58	5	2
Dəyişən yerlərin sayı	▼ 14	▲ 3	▲ 1
Əvvəlki yerlərin sayı
Rəhbər	Sabir Rüstəmxanlı	Asim Mollazadə	Əli Kərimli
Partiya	Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası	Azərbaycan Demokratik İslahatlar Siyasi Partiyası	Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası
İttifaq	Demokratik Azərbaycan Bloku	—	Azadlıq Bloku
Tutulan yerlər	2	1	1
Dəyişən yerlərin sayı	▼ 1	▲ 1	▼ 4
Əvvəlki yerlərin sayı
Rəhbər	Əvəz Temirxan	Xanhüseyn Kazımlı	İqbal Ağazadə
Partiya	Azərbaycan Liberal Partiyası	Azərbaycan Sosial Rifah Partiyası	Azərbaycan Ümid Partiyası
İttifaq	—	—	—
Tutulan yerlər	1	1	1
Dəyişən yerlərin sayı	▲ 1	▬	▲ 1
Əvvəlki yerlərin sayı
Nəticə	Yeni Azərbaycan Partiyası 58 deputatla birinci partiya oldu. 10 seçki dairəsi üzrə təkrar seçkilər keçirildi.

Azərbaycanda parlament seçkiləri (2005) — Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi III çağırışına seçkilər 2005-ci il 6 noyabrda keçirilmişdir.

Seçki prosesi

İştirak

Müşahidəçilik

Seçki blokları

Rəsmi

Mərkəzi Seçki Komissiyası Azərbaycan Respublikasının 27 may 2003-cü il tarixli Qanununun 3.5-ci və 3.6-cı maddələrinə uyğun olaraq, 2005-ci il noyabrın 6-da Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə keçiriləcək seçkilərlə əlaqədar özünün qərarları ilə 2005-ci ildə:

Seçki bloku		Siyasi partiyalar		Rəhbərləri	Namizəd sayı
Təsis tarixi	Adı
21 iyul 2005	Azadlıq		Azərbaycan Demokrat Partiyası	Rəsul Quliyev	40
			Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası	Əli Kərimli	48
			Müsavat Partiyası	İsa Qəmbər	41
24 iyul 2005	Azərbaycançı Qüvvələr		Birlik Partiyası	Xudadat Xuduyev
			Vəhdət Partiyası	Tahir Kərimli	46
	Azərbaycan Naminə		Azərbaycan Xalq Demokratik Partiyası	Rafiq Turabxanoğlu
			Vahid Azərbaycan Partiyası	Karrar Əbilov
27 iyul 2005	Azərbaycan Tərəqqi Alyansı		Azərbaycan Dirçəliş və Tərəqqi Partiyası	Azad Nəbiyev
			Qorqud Partiyası	Firudin Kərimov
15 avqust 2005	Birlik		Azərbaycan Milli Dövlətçilik Partiyası	Nemət Pənahlı
			Azərbaycan Mübarizlər Partiyası	Ağadur Müslümov
24 iyul 2005	Demokratik Azərbaycan		Ədalət Partiyası	İlyas İsmayılov	32
			Vahid Azərbaycan Milli Birlik Partiyası	Hacıbaba Əzimov
			Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası	Sabir Rüstəmxanlı	31
21 iyul 2005	İslahat		Azərbaycan Respublikaçılar Partiyası	Sübut Əsədov
			Azərbaycan Azad Respublikaçılar Partiyası	Kamil Seyidov
			Azərbaycan Demokratik Maarifçilik Partiyası	Elşən Musayev
			Demokratik Azərbaycan Dünyası Partiyası	Məmməd Əlizadə	57
	Yeni Siyaset		Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası	Əli Əliyev
			Azərbaycan Milli Hərəkat Partiyası	Samir Cəfərov
			Azərbaycan Sosial Demokrat Partiyası	Ayaz Mütəllibov	9
				Araz Əlizadə

Qeyri-rəsmi

22 aprel 2005-ci ildə "İctimai liderlər birliyi" Seçki Bloku, 14 may 2005-ci ildə Azərbaycan Qadın Hərəkatının liderləri tərəfindən Qadınların Seçki Bloku, 15 may 2005-ci ildə "Olaylar", "Ədalət", "Həftəiçi", "Üç nöqtə", "Şərq" və "525-ci" qəzetlərinin baş redaktorları tərəfindən "Müstəqil media — 2005" Seçki Bloku,^[1] 16 may 2005-ci ildə "Parlament 2005" Hüquqşünasların Seçki Bloku, 27 may 2005-ci ildə "Gənc Azərbaycan — Yeni adlar" Seçki Bloku, 13 iyun 2005-ci ildə "Yeni parlament" Seçki Bloku təsis edilmişdir.^[2]

Avqust ayında isə "İctimai Liderlər Birliyi" bloku 64 namizədinin olduğunu açıqladı. Onlar həm birliyin üzvləri olan şəxslər, həm blokun dəstəklədiyi və həm də qurumun saziş imzaladığı digər seçki bloklarının namizədləri idi. "Parlament-2005" Hüquqşünasların Seçki Blokunun, "Müstəqil Media-2005" Seçki Blokunun, həmçinin "Gənc Lidlerlər" Seçki blokunun namizədləri "İctimai Liderlər"in siyahısına daxil edildi. Əliməmməd Nuriyev, İntiqam Əliyev, Ənnağı Hacıbəyli, Əyyub Kərimov, Ataxan Əbilov, Namizəd Səfərov, Əlövsət Əliyev, Vidadi Mirkamal kimi hüquqşünaslar, həmçinin qəzet redaktorlarından Rəşad Məcid, Akif Aşırlı, Xoşqədəm Hidayətqızı, Aqil Abbas da "İctimai Liderlər Birliyi"nin dəstəklədiyi namizədlər idi.^[1][3] "İctimai liderlər birliyi" Seçki Blokunun təsisçilərindən biri də Milli Qeyri-hökumət Təşkilatları Forumunun prezidenti Azay Quliyev olmuşdur.^[4]

Seçkilər

Azərbaycan Respublikasının Seçki Məcəlləsinə uyğun olaraq 2005-ci il sentyabrın 7-dən etibarən ölkədə seçkiqabağı təşviqat başlanmış və seçkilərə 24 saat qalmış, yəni noyabrın 5-i saat 8.00-a kimi davam etdirilmişdir.

MSK-nın iclasında ödənişsiz efir vaxtının adları çəkilən seçki subyektləri arasında bölgüsü məqsədilə püşkatma keçirildi və seçkiqabağı təşviqat dövründə onlara ayrılan ödənişsiz efir vaxtı bölgüsünün nəticələrini əks etdirən cədvəllər təsdiq olundu.

Seçkilərdə 2063 nəfərin namizədliyi qeydə alınıb, daha sonra yüzlərlə şəxs namizədliyini geri götürüb və 1541 nəfər seçkilərdə iştirak edib.^[5]

Seçki günündə – 2005-ci il noyabrın 6-da ölkənin 125 seçki dairəsində səsvermə keçirildi.

Dairə seçki komissiyalarının qərarları ilə 37 seçki məntəqəsi üzrə səsvermənin nəticələri etibarsız sayılmışdı. Əvvəlkilərdən fərqli olaraq Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatları yalnız majoritar seçki sistemi üzrə seçilirdi. İlk dəfə idi ki, Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ ərazisi üzrə yaradılmış 122 saylı Xankəndi seçki dairəsində də səsvermə təşkil olunmuşdu.

2005-ci il noyabrın 23-də Mərkəzi Seçki Komissiyası noyabrın 6-da Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə keçirilmiş seçkilərin nəticələrinin yoxlanılması və təsdiq edilməsinə baxılması üçün səsvermənin ümumi yekunları haqqında MSK-nın protokolunu, eləcə də dairə seçki komissiyalarının protokollarını onlara əlavə edilən sənədlərlə birlikdə Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsinə təqdim etdi.

Məcəllənin tələblərinə cavab vermədiyindən 6 dairə seçki komissiyasının protokolları təsdiq edilmədi. 115 seçki dairəsi üzrə deputatlar seçilmişdi. 2005-ci il noyabrın 6-da keçirilmiş seçkilərdə 17 saylı Yasamal üçüncü seçki dairəsindən Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı seçilmiş Lalə Şövkət Hacıyeva Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 89-cu maddəsinin I hissəsinin 5-ci bəndinə əsasən Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Seçki Komissiyasının 19 yanvar 2006-cı il tarixli 2/3 saylı Qərarı ilə deputat mandatından məhrum edildi.

14 iyun 2006 tarixində təəkrar seçkilərdə seçki dairələri üzrə səsvermənin nəticələri haqqında dairə seçki komissiyaları protokollarının məlumatlarına əsasən Milli Məclisə 10 yeni deputat seçildi.

Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinin tərkibinə seçilmiş 124 nəfərin 9-u seçicilərin təşəbbüs qrupları, 50 — si ölkədə fəaliyyət göstərən siyasi partiyalar, 6-sı siyasi partiyaların blokları və 59-u özləri tərəfindən deputatlığa namizəd irəli sürülmüşdü.

Nəticələr

Partiyalar üzrə

Siyasi partiya		Sədr	Səs			Mandat
			#	%	+\-	Sayı	+\-
Mandat qazanan
	Yeni Azərbaycan Partiyası	İlham Əliyev				58 / 125	▼ 14
	Bitərəf	-				40 / 125	▲ 18
	Müsavat Partiyası	İsa Qəmbər				5 / 125	▲ 3
	Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası	Sabir Rüstəmxanlı				2 / 125	▼1
	Ana Vətən Partiyası	Fəzail Ağamalı				2 / 125	▬
	Azərbaycan Demokratik İslahatlar Siyasi Partiyası	Asim Mollazadə			Yeni	1 / 125	Yeni
	Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası	Əli Kərimli				1 / 125	▼ 4
	Azərbaycan Liberal Partiyası	Əvəz Temirxan				1 / 125	▲1
	Azərbaycan Sosial Rifah Partiyası	Xanhüseyn Kazımlı				1 / 125	▬
	Azərbaycan Ümid Partiyası	İqbal Ağazadə				1 / 125	▲1
	Bütöv Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası	Qüdrət Həsənquliyev			Yeni	1 / 125	Yeni
	Böyük Quruluş Partiyası	Fazil Mustafa			Yeni	1 / 125	▲1
	Vətəndaş Birliyi Partiyası	Sabir Hacıyev			Yeni	1 / 125	▲1
Mandat qazanmayan
	Azərbaycan Azad Respublikaçılar Partiyası	Kamil Seyidov			Yeni	0 / 125	Yeni
	Azərbaycan Demokrat Partiyası	Sərdar Cəlaloğlu				0 / 125	▬
	Azərbaycan Demokratik Maarifçilik Partiyası	Elşən Musayev				0 / 125	▬
	Azərbaycan Dirçəliş və Tərəqqi Partiyası	Azad Nəbiyev				0 / 125	▬
	Azərbaycan Xalq Partiyası	Pənah Hüseyn				0 / 125	▬
	Azərbaycan Xalq Demokratik Partiyası	Rafiq Turabxanoğlu				0 / 125	▬
	Azərbaycan Kommunist Partiyası	Ələsgər Xəlilov				0 / 125	▬
		Rauf Qurbanov
	Azərbaycan Milli Dövlətçilik Partiyası	Nemət Pənahlı				0 / 125	▬
	Azərbaycan Milli Hərəkat Partiyası	Samir Cəfərov				0 / 125	▬
	Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası	Əli Əliyev				0 / 125	▼1
	Azərbaycan Mübarizlər Partiyası	Ağadur Müslümov				0 / 125	▬
	Azərbaycan Respublikaçılar Partiyası	Sübut Əsədov				0 / 125	▬
	Azərbaycan Sosial Demokrat Partiyası	Araz Əlizadə				0 / 125	▬
		Ayaz Mütəllibov
	Azərbaycan Tərəqqi Partiyası	Çingiz Dəmiroğlu			Yeni	0 / 125	Yeni
	Birlik Partiyası	Xudadat Xuduyev				0 / 125	▬
	Böyük Azərbaycan Partiyası	Elşad Musayev				0 / 125	▬
	Demokratik Azərbaycan Dünyası Partiyası	Məmməd Əlizadə				0 / 125	▬
	Ədalət Partiyası	İlyas İsmayılov				0 / 125
	Milli Qurtuluş Partiyası	Vüqar Bəyturan				0 / 125	▬
	Müasir Müsavat Partiyası	Hafiz Hacıyev			Yeni	0 / 125	Yeni
	Qorqud Partiyası	Firudin Kərimov				0 / 125	▬
	Vahid Azərbaycan Partiyası	Kərrar Əbilov				0 / 125	▬
	Vahid Azərbaycan Milli Birlik Partiyası	Hacıbaba Əzimov				0 / 125	▬
	Vəhdət Partiyası	Tahir Kərimli				0 / 125	▬

Bloklar üzrə

^[6]

Seçki bloku		Səs			Mandat
		#	%	+\-	Sayı	+\-
Rəsmi bloklar
	Azadlıq [a]			Yeni	5 / 125	Yeni
	Yeni Siyasət (YeS)[b]			Yeni	2 / 125	Yeni
	Birlik[c]			Yeni	1 / 125	Yeni
	Demokratik Azərbaycan[d]			Yeni	1 / 125	Yeni
	Azərbaycançı Qüvvələr			Yeni	0 / 125	Yeni
	Azərbaycan Naminə			Yeni	0 / 125	Yeni
	Azərbaycan Tərəqqi Alyansı			Yeni	0 / 125	Yeni
	İslahat			Yeni	0 / 125	Yeni
Rəsmi olmayan
	İctimai Liderlər Birliyi[e]			Yeni	2 / 125	Yeni
	Qadınların Seçki Bloku			Yeni	0 / 125	Yeni
	Yeni parlament			Yeni	0 / 125	Yeni

Etirazlar

Əsas məqalə: Azərbaycan etirazları (2005)

Seçki sonrası Azadlıq Bloku mətbuat konfransı keçirmişdir.

17 saylı Yasamal üçüncü seçki dairəsindən deputat seçilmiş Lalə Şövkət total saxtakarlıq səbəbiylə seçki nəticələrini tanımadığını, mandatından imtina etdiyini elan etmiş və 17 yanvar 2006-cı ildə mətbuat konfransı keçirmişdir.

Azadlıq Blokuna üzv olan siyasi partiyalar mitinq keçirdi, partiyaların sədrləri Əli Kərimli (AXCP), İsa Qəmbər (Müsavat), Lalə Şövkət (ALP) və Sərdar Cəlaloğlunun (ADP) çıxış etdiyi mitinq başa çatandan sonra, seçkilərin nəticələrinə etiraz edən 2 000 yaxın etirazçı oturaq seçkilərin nəticələrinə etirazlarını bildirdi. Etirazlar axşam saatlarına yaxın Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunları tərəfindən dağıdıldı, nəticədə 500 yaxın etirazçı yaralandı.^{[mənbə göstərin]}

Daha sonra 9 noyabr, 13 noyabr və 23 noyabr tarixində mitinqlər keçirildi.

Qeydlər

1. Blokun namizədləri İkram İsrafil, Nəsib Nəsibli, Arzu Səmədbəyli, Cəmil Həsənli və Pənah Hüseyn deputat seçilmişdir. Blokun dəstəklədiyi, Azərbaycan Liberal Partiyası namizədi Lalə Şövkət də deputat seçilmişdir.
2. Blokun namizədləri Əli Məsimli və Vahid Əhmədov deputat seçilmişdir.
3. Blokun namizədi Havva Məmmədova deputat seçilmişdir.
4. Blokun namizədi Sabir Rüstəmxanlı deputat seçilmişdir.
5. "Müstəqil media - 2005" Seçki Blokundan Aqil Abbas, "İctimai Liderlər Birliyi" Seçki Blokundan isə Azay Quliyev deputat seçilmişdir.

Mənbə

Ədəbiyyat

• Tahirə Allahyarova, Fərhad Məmmədov. Azərbaycanda siyasi partiyalar: Seçkidən seçkiyə (PDF). Bakı. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Strateji Araşdırmalar Mərkəzi. 2010. Arxivləşdirilib 2022-07-06 at the Wayback Machine

İstinadlar

1. elli. "2005-ci il seçkiləri: "Narıncı müxalifət", həbslər, Bakıya enə bilməyən təyyarə…". MEYDAN.TV (az.). 2024-08-17. 2024-08-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-08-19.
2. Seçkidən seçkiyə, 2010. səh. 35-37
3. ""İCTİMAİ LİDERLƏR BİRLİYİ" SEÇKİDƏ 64 NAMİZƏDLƏ İŞTİRAK EDİR". Trend.Az (az.). 2005-08-04. 2024-08-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-08-20.
4. Seçkidən seçkiyə, 2010. səh. 36
5. modern.az. "Əvvəlki parlament seçkilərində neçə namizəd iştirak edib?". modern.az (az.). 2024-07-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-07-23.
6. web.archive.org. 2007-03-19 https://web.archive.org/web/20070319054528/http://www.infocenter.gov.az/v2/deputat_info.php. Archived from the original on 2007-03-19. İstifadə tarixi: 2024-08-20.