Orbiton, holonlar ve spinonlar ile birlikte, katıların içindeki elektronların spin-yük ayrımı sırasında bölünerek oluşturduğu ve mutlak sıfıra yakın sıcaklıklarda hapsedilen sanki parçacıktır.[1] Elektron, teorik olarak her zaman bu üç sanki parçacığın bir bağlı durumu olarak kabul edilmektedir. Bunlardan orbitron, elektronun yörüngesel konumunu taşımaktadır. Belli şartlar altında ise hapis durumlarından kurtularak bağımsız parçacıklar olarak davranabilmektedirler.
Orbitonun varlığı teorik olarak 1997-1998 yıllarında; Jeroen van den Brink, Daniel Homskiy ve George Sawatzky tarafından 1997-1998 yılları arasında tahmin edildi.[2][3] Ayrı bir sanki parçacık olarak deneysel gözlemine dair bilgiler ise Eylül 2011'de yayımlanan bir makalede yer aldı. Araştırmaya göre bir stronsiyum kupratın bir boyutlu örneğinde tek bir elektrona bir X ışını fotonu ateşlenmesi elektronu daha yüksek bir yörüngeye çekilmekte ve ışının işlemdeki enerjisinin bir kısmını kaybetmesine neden olmaktadır. Bunu yaparken elektron, bir spinon ve bir orbitona ayrılmaktadır. Bu, çarpışmadan önce ve sonra X ışınlarının enerjisini ve momentumunu gözlemleyerek izlenebilmektedir.[4][5]
Kaynakça
- ^ "Discovery About Behavior Of Building Block Of Nature Could Lead To Computer Revolution". ScienceDaily (İngilizce). Cambridge Üniversitesi. 31 Temmuz 2009. 3 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2019.
- ^ Pen, H. F.; Van den Brink, J.; Homskiy, D. İ.; Sawatzky, G. A. (1997). "Orbitally ordered, triangular spin singlet phase in LiVO2". Physical Review Letters (İngilizce). 78 (7). ss. 1323-1326. Bibcode:1997PhRvL..78.1323P. doi:10.1103/PhysRevLett.78.1323.
- ^ Van den Brink, J.; Stekelenburg, W.; Homskiy, D. İ.; Sawatzky, G. A.; Kugel, K. I. (1998). "Spin and orbital excitations in magnetic insulators with Jahn-Teller ions". Physical Review B (İngilizce). 58 (16). ss. 10276-10282. Bibcode:1998PhRvB..5810276V. doi:10.1103/PhysRevB.58.10276.
- ^ Schlappa, J; Wohlfeld, K; Zhou, K. J; Mourigal, M; Haverkort, M. W; Strocov, V. N; Hozoi, L; Monney, C; Nishimoto, S; Singh, S; Revcolevschi, A; Caux, J. S; Patthey, L; Rønnow, H. M; Van Den Brink, J; Schmitt, T (18 Nisan 2012). "Spin–orbital separation in the quasi-one-dimensional Mott insulator Sr2CuO3". Nature (İngilizce). 485 (7396). ss. 82-85. arXiv:1205.1954 $2. Bibcode:2012Natur.485...82S. doi:10.1038/nature10974. PMID 22522933. 11 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2019.
- ^ "Not-quite-so elementary, my dear electron". Nature (İngilizce). 18 Nisan 2012. 22 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2019.
