Lem'alar (Osmanlıca: لمعهلر), İslam alimi Said Nursî tarafından telif edilen tefsir kitabı. Risale-i Nur külliyatını oluşturan önemli eserlerden biridir.[kaynak belirtilmeli] Lem'a adı verilen 33 başlık ve münacaattan oluşmaktadır.
İslam peygamberi Yunus'un kıssası anlatılır. Yunus peygamberin başına gelen musibetler ile insanoğlunun nefsin kötü arzu ve isteklerine uyması halinde başına gelebilecek musibetler arasında kıyas yapılmaktadır. Yunus peygamberin karşı karşıya kaldığı musibetin etki derecesinin dünya hayatı ile sınırlı olduğunu ifade eden yazar, insanın nefsin kötü arzularına uymasıyla ahiret hayatına zarar verebilecek daha büyük sonuçlarla karşı karşıya kalabileceği anlatılmaktadır. Yunus peygamberin çaresiz olduğu bir anda yaptığı münacatın kurtuluşuna vesile olduğu anlatılır. İnsanın dünya ve ahiret hayatı için nefsiyle karşı karşıya kaldığı mücadeleyi anlatır.[1]
İkinci Lem'a
İkinci Lem'a Başlık Şeması
İkinci Lem'a
Birinci Nükte
İkinci Nükte
Birinci Vecih
İkinci Vecih
Üçüncü Vecih
Üçüncü Nükte
Dördüncü Nükte
Beşinci Nükte
Birinci Mesele
İkinci Mesele
Üçüncü Mesele
İslam peygamberi Eyyûb'un duasını anlatan âyet'in bir tefsiridir. Musibet ve hastalıklara karşı sabrın önemine vurgu yapar ve asıl musibetin imansızlık olduğu anlatılır. Bu Lem'a 5 alt başlıktan oluşmaktadır. Her alt başlık 'Nükte' ismiyle adlandırılmıştır. İkinci Nükte kendi içinde üç alt başlığa ayrılmış her alt başlık 'Vecih' ismiyle adlandırılmıştır. Beşinci Nükte 3 alt başlığa ayrılarak 'Mesele' ismiyle adlandırılmıştır.[2]
Birinci Nükte: Yazar, günahları insanın ahiret hayatına tesir eden manevi yaralar olarak tarif etmektedir. İslam peygamberi Eyyüb'un hastalıkları ile insanın ahiret hayatını etkileyen hastalıkların karşılaştırılması yapılmaktadır. İnsanların işlediği günahların ve o günahlardan gelen vesvese ve şüphelerin insanın kalp ve ruhunda derin yaralar açtığını ve bu hastalıkların dünyevi hastalıklardan daha tehlikeli olduğu anlatılmaktadır.
İkinci Nükte: Musibet ve hastalıklardan insanların şikayete hakkı olmadığını ifade eden yazar, 3 alt başlıkta konuyu izah etmektedir.
Üçüncü Nükte: İnsanın başına gelen musibetlerin son bulmasıyla yaratılışının bir gereği olarak şükrettiğini ifade eden yazar, bu musibetlerin uzun bir ömür gibi uhrevi neticeler verdiğini söylemektedir.
Dördüncü Nükte: Sabır kuvvetinin her musibete yetebildiği anlatılmaktadır. Her insana Allah tarafından sabır kuvveti verildiği ifade edilir. İnsan bu sabır kuvvetini evham yolunda gaflete girerek, fani hayatı baki zannederek sabır kuvvetini geçmiş geleceğe dağıtırsa halihazırdaki musibete karşı kafi gelmeyeceği izah edilmektedir.
Beşinci Nükte: Mesele adında üç alt başlıktan ibarettir. Musibet konusu işlenmektedir.
Birinci Mesele: Dini olmayan musibetlerin hakikat noktasında musibet olmadığı ifade edilmektedir. İnsanın başına gelen asıl musibetin dine gelen musibet olduğu ifade edilir. Yazar, bir kısım musibetleri ise İlahi bir ihtar ve ikaz olarak görmektedir.
Üçüncü Lem'a
Bu Lem'ada insanın beka için yaratıldığını ve insan ruhunun bekaya aşık olduğu anlatılmaktadır. Allah'a karşı hakiki görevini bilmekle hem dünyada hem ahirette huzur ve saadete kavuşulabileceği anlatılır.[3]
Dördüncü Lem'a
Sünniler ile Şii Alevîler arasındaki meseleleri açıklar.[4]
Yedinci Lem'a
Fetih suresinin son üç ayeti olan 27, 28 ve 29. ayetlerin bir tefsiridir. Ayetlerin gelecekten haber verdiğini ve bunların Kuran'ın bir mucizesi olduğu ifade edilmektedir.
Onuncu Lem'a
Şefkat Tokatları Risalesi olarak geçen bu Lem'a, Kur'an hizmetinde gevşeklik gösteren kişilerin başına gelen musibetleri konu edinmiştir.
Onbirinci Lem'a
Peygamberin sünnetine ve ona uymanın önemine vurgu yapan bir Lem'adır. Toplam onbir "Nükte"den oluşur.
Birinci Nükte: "Fesâd-ı ümmetim zamanında kim benim sünnetime temessük etse, yüz şehidin ecrini, sevabını kazanabilir." hadisini tefsir eder.
İkinci Nükte: İmamı Rabbani'nin sünnetin önemine vurgu yapan sözüne yer vermektedir.
Üçüncü Nükte: Said Nursi, sünnetin kendi hayatındaki etkisini ve önemini anlatır.
Dördüncü Nükte: Yazarın rabıta-i mevt(ölümü ve dünyanın fani olduğunu düşünerek nefsin aldatmacalarından kurtulma yöntemi) ile alakalı tefekkürü yer almaktadır.
Beşinci Nükte: Allah'a olan sevgi ve muhabbetin bir şartının peygambere tâbi olmak olduğu anlatılmaktadır.
Altıncı Nükte: Sünnetin farklı mertebeleri olduğu ifade edilmektedir. Bunlar vacip, nafile, ibadete tabi olanlar, adab ve İslamiyet alameti olan sünnetler olarak sınıflandırılmıştır.
Yedinci Nükte: Edep ile sünnet arasındaki ilgiyi inceler. "Rabbim bana edebi güzel bir surette ihsan etmiş, edeplendirmiş." hadisini tefsir edilir.
Sekizinci Nükte: Sünnetin maddi ve manevi faydaları olduğu anlatılmaktadır.
On birinci Nükte: Üç meseledir.
Birinci Mesele: İnsanın yaratılışındaki muhabbet ve bu muhabbetin gayesi işlenmiştir.
İkinci Mesele: Allah'a olan muhabbetin gereği olarak peygamberin sünnetine uymanın gerekli olduğu anlatılır.
Üçüncü Mesele: Peygamberin kişiliği konu edilmiştir. Peygamberin sözlerinde, fiillerinde, hal ve hareketlerinde istikamet üzere olduğu anlatılır.
On ikinci Lem'a
Said Nursi, bu Lem'ada Refet Barutçu'nun sorduğu soruları cevaplandırmaktadır. Rızık, semavat ve arz konusu işlenmektedir.
On Üçüncü Lem'a
Şeytana karşı Allah'a sığınmanın önemine vurgu yapılır. Yazar, bu Lem'ada şeytanların ve çirkinliklerin kainatta yaratılmasının hikmetini sorgulamaktadır. On üç alt başlık olan on üç İşaretten oluşur.
Birinci Makam: عَلَى الثَّوْرِ وَالْحُوتِ hadisine dair sorulan sorunun izahı yapılmaktadır. Üç Esas ve üç Vecihten oluşur.
İkinci Makam: Bismillahirrahmanirrahim'in pek çok sırrı olduğunu ifade eden yazar, bunlardan altı tanesini altı başlık altında izah etmektedir.
On Altıncı Lem'a
Büyük İskender'i başındaki Amon boynuzlarıyla Mısır fatihi olarak tasvir eden para, İskender Mısır'da Koçbaşlı Tanrı Amon'un oğlu ve bir tanrı kabul edilir.
Bu Lem'ada yazara iletilen birçok sorunun cevapları yer almaktadır.
Siyasetle alakalı uzunca bir soruya cevap verir.
2. Dünya Savaşının aleyhinde bulunmasına dair sorulan soruya cevap verir.
Risale-i Nur hizmetinde neden ihtiyatlı davranılması gerektiğine dair sorulan bir soruya cevap verir.
Sedd-i Zülkarneyn nerededir? Ye'cüc ve Me'cüc kimlerdir? soruları cevaplandırılır. Said Nursi islam alimlerinin çoğunluğunun İskenderi Zülkarneyn olarak kabul ettiğini belirtir.
Âhirzamanda İsâ peygamberin geleceğine dair sorulan soruyu cevaplandırılır.
"Letâif-i Aşere" olarak tabir edilen İnsandaki "on duygu" hakkında sorulan soru cevaplandırılır.
Mugayyebât-ı Hamse'ye (Beş bilinmeyen) dair sorulan soru cevaplandırılmaktadır.
On Yedinci Lem'a
Nota'lar suretinde yazılan bu eser toplam on beş Nota'dan oluşmaktadır. Mesnevi-i Nuriyede yer alan Zühre, Şule, Habbe, Şemme, Zerre, Katre risaleleriyle benzerlik göstermektedir.
On Dokuzuncu Lem'a
İktisat ve kanaatin önemine vurgu yapan yazar, israfın maddi ve manevi zararlarına dikkat çekmektedir. Yedi Nükte'den oluşur.
Birinci Nükte: Allah'ın insanlara verdiği nimetler mukabilinde şükür istediğini ifade eden yazar, iktisat ve kanaatin nimete karşı saygının göstergesi olduğunu anlatır. İsrafı ise nimeti hafife almak olarak görür.
İkinci Nükte: İktisatlı ve kanaatkar olmayı Allah'ın hikmetine uygun bir davranış olduğu ifade edilir.
Dördüncü Nükte: "İktisat eden, maişetçe aile belâsını çekmez" meâlindeki hadisi tefsir eder. İktisat etmeyen kişiyi zillete ve mânen dilenciliğe ve sefalete düşmeye aday bir insan olarak tarif eder. İnsanın rızkını zaruri ve zaruri olmayan olarak ikiye ayırır. Birincisi olan zaruri kısmının Allah'ın taahhüdü altında olduğu ifade edilir. İkinci kısmı olan zaruri olmayan kısmının ise taahhüt altında olmadığı ifade edilir.
Beşinci Nükte İktisat ve cimriliğin farklı anlamlarda olan kavramlar olduğuna dikkat çekilir
Altıncı Nükte: İktisat ve cimriliğin görünürde benzer olduğunu fakat hakikatinde çok farklı manaları ifade ettiğine dikkat çekilir. İktisat ve cimriliğin farkını anlatmak için örnek olarak İslam halifesi Ömer'in kıssası anlatılır.
Yirmi Üçüncü Lem'a
Tabiat Risalesi olarak da geçer. Said Nursi'nin bu risalesindeki temel gayesi insanı şirke götüren yolları kapatmaktır.[5] Müslümanların imanını şüpheye sokacak her türlü fikir ve akımlara karşı bir cevap olması gayesiyle yazılmıştır.[6] Bu Lem'ada her şeyin Allah tarafından yaratıldığı anlatılmaya çalışılmaktadır. İnsanların şuursuzca farkında olmadan dinsizliği ima eden kelimeler telaffuz ettiğinden bahseden yazar, bu kelimelerin mevcudattaki varlıkların var olma sebebi olarak gösterilmesinin yanlış olduğuna dikkat çeker. Batıl olarak tarif ettiği sözlerin muhal olduğunu anlatarak Allah tarafından yaratıldığını ispat etmeye çalışır.
Kaynakça
Çiftçi, Hasan (2019), Said Nursi'nin Materyalizm Eleştirisi, Ulusal Tez Merkezi|erişim-tarihi= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım)
