Kurumsal iktisat, ekonomik davranışı şekillendirmede evrimsel sürecin ve kurumların rolünü anlamaya odaklanmaktadır. Asıl odak noktası Thorstein Veblen'in bir tarafta teknoloji, diğer tarafta toplumun "törensel" alanı arasındaki içgüdü odaklı dikotomisinde yatmaktadır. İsmi ve temel unsurları Walton Hale Hamilton'un 1919 tarihli American Economic Review makalesine dayanmaktadır.[1][2] Kurumsal ekonomi, kurumların daha geniş bir şekilde incelenmesini vurgular ve piyasaları bu çeşitli kurumların (örneğin bireyler, firmalar, devletler, sosyal normlar) karmaşık etkileşiminin bir sonucu olarak görür. Daha önceki gelenek, günümüzde ekonomiye önde gelen Heterodoks bir yaklaşım olarak devam etmektedir.[3]
"Geleneksel" kurumsalcılık, kurumların sadece zevklere, teknolojiye ve doğaya indirgenmesini reddeder (bkz. Doğalcılık yanılgısı).[4] Zevkler, gelecek beklentileri, alışkanlıklar ve motivasyonlarla birlikte sadece kurumların doğasını belirlemekle kalmaz, aynı zamanda onlar tarafından sınırlandırılır ve şekillendirilir. Eğer insanlar düzenli olarak kurumlarda yaşıyor ve çalışıyorlarsa, bu onların dünya görüşlerini şekillendirir. Temelde, bu geleneksel kurumsalcılık (ve onun modern muadili kurumsalcı politik ekonomi) bir ekonominin yasal temellerini ve kurumların inşa edildiği ve daha sonra değiştirildiği evrimsel, alışkanlıklara dayalı ve iradi süreçleri (bkz. John Dewey, Thorstein Veblen ve Daniel Bromley) vurgular. Kurumsal iktisat öğrenme, sınırlı rasyonalite ve evrim üzerine odaklanır (sabit tercihler, rasyonalite ve denge varsaymak yerine). Thorstein Veblen, Wesley Mitchell ve John R. Commons gibi ünlü ama farklı ekonomistlerin de dahil olduğu 20. yüzyılın ilk yarısında Amerikan ekonomisinin merkezi bir parçasıydı.[5] Bazı kurumsalcılar Karl Marx'ı kapitalizmi tarihsel olarak sınırlandırılmış bir sosyal sistem olarak tanımladığı için kurumsalcı geleneğe ait olarak görür; diğer kurumsalcı ekonomistler Marx'ın kapitalizm tanımına katılmaz, bunun yerine piyasalar, para ve üretimin özel mülkiyeti gibi tanımlayıcı özelliklerin gerçekten de zaman içinde geliştiğini, ancak bireylerin amaçlı eylemlerinin bir sonucu olduğunu düşünür.
Önemli bir varyant, neoklasik iktisadın daha sonraki gelişmelerini analize entegre eden 20. yüzyılın sonlarındaki yeni kurumsal iktisattır. Hukuk ve ekonomi, 1924 yılında John R. Commons tarafından Kapitalizmin Hukuki Temelleri'nin yayınlanmasından bu yana önemli bir tema olmuştur. O zamandan beri, hukukun (resmi bir kurum) ekonomik büyüme üzerindeki rolü konusunda hararetli tartışmalar yaşanmaktadır.[6]Davranışsal iktisat, basit ekonomik davranış varsayımlarından ziyade psikoloji ve bilişsel bilim hakkında bilinenlere dayanan kurumsal ekonominin bir başka ayırt edici özelliğidir.
Bu ekolle ilişkilendirilen yazarlar arasında Robert H. Frank, Warren Samuels, Marc Tool, Geoffrey Hodgson, Daniel Bromley, Jonathan Nitzan, Shimshon Bichler, Elinor Ostrom, Anne Mayhew, John Kenneth Galbraith ve Gunnar Myrdal sayılabilir, ancak sosyolog C. Wright Mills bile başlıca çalışmalarında kurumsalcı yaklaşımdan oldukça etkilenmiştir.
Thorstein Veblen
Thorstein Veblen, Orta Batı Amerika'nın kırsal kesiminde Norveçli göçmen bir aileden geliyordu
Thorstein Veblen (1857-1929) ilk ve en etkili kitabını Chicago Üniversitesi'ndeyken The Theory of the Leisure Class (Aylak Sınıf Teorisi) (1899) üzerine yazmıştır.[7] Kitapta, kapitalizmde insanların başarılarını göstermenin bir yolu olarak zenginliklerini dikkat çekici bir şekilde tüketme motivasyonunu analiz etti. Göze çarpan boş zaman, Veblen'in eleştirisinin bir başka odak noktasıydı.
The Theory of Business Enterprise (Ticari Girişim Teorisi) (1904) adlı eserinde Veblen, insanların bir şeyleri kullanması için endüstriyel üretim motivasyonlarını, endüstriyel altyapıyı kar için kullanan ya da kötüye kullanan iş motivasyonlarından ayırmış ve işletmelerin ikincisinin peşinde koşması nedeniyle birincisinin genellikle engellendiğini savunmuştur. Üretim ve teknolojik ilerleme, ticari uygulamalar ve tekellerin yaratılmasıyla kısıtlanmaktadır. İşletmeler mevcut sermaye yatırımlarını korumakta ve aşırı kredi kullanmakta, bu da bunalımlara yol açmakta ve işletmelerin siyasi gücü kontrol etmesi yoluyla askeri harcamaları ve savaşları artırmaktadır. İlk olarak tüketimciliğin, ikinci olarak da vurgunculuğun eleştirisine odaklanan bu iki kitap değişimi savunmuyordu.
1920'ler boyunca ve 1929 Wall Street Çöküşü'nden sonra Thorstein Veblen'in savurgan tüketim eğilimi ve sağlam finansal kurumlar yaratma gerekliliği konusundaki uyarıları doğru gibi görünüyordu.
Thorstein Veblen 1898 yılında "Ekonomi Neden Evrimsel Bir Bilim Değildir" başlıklı bir makale yazmıştır[8] ve günümüz evrimsel ekonomisinin öncüsü oldu.
John R. Commons
John R. Commons (1862-1945) da Orta Batı Amerika'dan gelmiştir. "Kurumsal Ekonomi" (1934) adlı eserinde bir araya getirdiği fikirlerinin temelinde, ekonominin farklı çıkarlara sahip insanlar arasında bir ilişkiler ağı olduğu kavramı yatmaktadır. Tekeller, büyük şirketler, iş anlaşmazlıkları ve dalgalanan iş döngüleri vardır. Ancak bu anlaşmazlıkların çözümünde çıkarları vardır.
Commons, hükûmetin çatışan gruplar arasında arabulucu olması gerektiğini düşünüyordu. Commons zamanının çoğunu hükûmet kurullarında ve sanayi komisyonlarında danışmanlık ve arabuluculuk çalışmalarına ayırmıştır.
Wesley Mitchell
Wesley Clair Mitchell (1874-1948) iş çevrimleri üzerine ampirik çalışmalarıyla ve Ulusal Ekonomik Araştırma Bürosu'na ilk on yıllarında rehberlik etmesiyle tanınan Amerikalı bir ekonomistti. Mitchell'in öğretmenleri arasında ekonomistler Thorstein Veblen ve J. L. Laughlin ile filozof John Dewey de vardı.
Clarence Ayres
Clarence Ayres (1891-1972), bazılarının Teksas kurumsal iktisat okulu olarak adlandırdığı ekolün başlıca düşünürüydü. Ayres, Thorstein Veblen'in fikirlerini "teknoloji" ve "kurumlar" ikilemiyle geliştirerek ekonomik yapıların kalıtsal yönleriyle yaratıcı yönlerini birbirinden ayırmıştır. Teknolojinin her zaman sosyo-kültürel kurumlardan bir adım önde olduğunu iddia etmiştir.
Ayres, John Dewey'in felsefesinden büyük ölçüde etkilenmiştir. Dewey ve Ayres, sorunları analiz etmek ve çözümler önermek için araçsal değer teorisini kullanmışlardır. Bu teoriye göre, bir şey insanoğlunun yaşam sürecini geliştiriyor veya ilerletiyorsa değerlidir. Dolayısıyla, gelecekteki eylem planlarının belirlenmesinde kullanılacak ölçüt bu olmalıdır.
Ayres'in terimin normal anlamında bir "kurumsalcı" olmadığı söylenebilir, çünkü kurumları duygular ve batıl inançlarla özdeşleştirmiştir ve sonuç olarak kurumlar, ana merkezi teknoloji olan bu kalkınma teorisinde sadece bir tür artık rol oynamıştır. Ayres, Hegel'in güçlü etkisi altındaydı ve Ayres için kurumlar, Hegel için "Schein" (aldatma ve yanılsama çağrışımı ile) ile aynı işleve sahipti. Ayres'in pozisyonu için daha uygun bir isim kurumsalcıdan ziyade "tekno-davranışçı" olacaktır.
Adolf Berle
Adolf Augustus Berle Jr.
Adolf A. Berle (1895-1971) hukuki ve ekonomik analizi bir araya getiren ilk yazarlardan biridir ve çalışmaları modern kurumsal yönetim'in kurucu düşünce temellerinden biri olarak kabul edilmektedir. Keynes gibi Berle de 1919 Paris Barış Konferansı'na katılmış, ancak daha sonra Versay Barış Antlaşması'nın şartlarından memnun kalmayarak diplomatik görevinden istifa etmiştir. Gardiner C. Means ile birlikte yazdığı The Modern Corporation and Private Property (1932) adlı kitabında, çağdaş ekonomide büyük işletmelerin geçirdiği evrimi ayrıntılı olarak ele almış ve büyük şirketleri kontrol edenlerin daha iyi hesap vermesi gerektiğini savunmuştur.
Şirketlerin yöneticileri, şirketler hukuku tüzüklerinde yer alan kurallar uyarınca şirket hissedarlarına hesap vermekle yükümlüdür. Bu, yönetimi seçme ve görevden alma haklarını, düzenli genel kurul toplantıları gerekliliğini, muhasebe standartlarını ve benzerlerini içerebilir. 1930'ların Amerika'sında, tipik şirket yasaları bu tür hakları açıkça zorunlu kılmıyordu. Berle, şirketlerin hesap vermeyen yöneticilerinin bu nedenle şirket karlarının meyvelerini kendi ceplerine aktarmaya ve kendi çıkarları doğrultusunda yönetmeye eğilimli olduklarını savunmuştur. Bunu yapabilme kabiliyeti, büyük halka açık şirketlerdeki hissedarların çoğunluğunun tek tek bireyler olması, iletişim araçlarının yetersiz olması, kısacası bölünmüş ve fethedilmiş olmaları gerçeğiyle destekleniyordu.
Berle, bunalım boyunca Başkan Franklin Delano Roosevelt'in yönetiminde görev yapmış ve New Deal politikalarının çoğunu geliştiren "Beyin takımı" olarak adlandırılan grubun kilit üyelerinden biri olmuştur. 1967'de Berle ve Means, önsözünde yeni bir boyut ekledikleri çalışmalarının gözden geçirilmiş bir baskısını yayınladılar. Söz konusu olan sadece şirketlerin kontrolörlerinin hissedar olarak sahiplerinden ayrılması değildi. Şirket yapısının gerçekte neyi başarmayı amaçladığı sorusunu ortaya attılar.
"Hissedarlar [temettü ve hisse fiyatı artışlarını] kazanmak için çalışmazlar, dönmezler de. Onlar sadece konumları itibarıyla hak sahibidirler. Miraslarının gerekçelendirilmesi... yalnızca toplumsal temellere dayandırılabilir... bu gerekçelendirme servetin varlığına olduğu kadar dağılımına da bağlıdır. Gücü ancak bu servete sahip olan bireylerin sayısıyla doğru orantılı olarak mevcuttur. Dolayısıyla hisse senedi sahiplerinin varlığının gerekçelendirilmesi, Amerikan nüfusu içindeki dağılımın artmasına bağlıdır. İdeal olarak hissedarın konumu, ancak her Amerikan ailesi bu konumun ve bireyselliği geliştirme fırsatının tam olarak gerçekleşmesini sağlayan servetin bir parçasına sahip olduğunda zaptedilemez olacaktır."[9]
John Kenneth Galbraith
John Kenneth Galbraith (1908-2006) Franklin Delano Roosevelt'in New Deal yönetiminde çalışmıştır. Daha sonra yazmasına ve önceki kurumsal iktisatçılardan daha gelişmiş olmasına rağmen, Galbraith yirminci yüzyılın sonları boyunca ortodoks iktisadı eleştirmiştir. The Affluent Society (Varlıklı Toplum) (1958) adlı kitabında Galbraith, belirli bir maddi zenginliğe ulaşan seçmenlerin kamu yararına karşı oy kullanmaya başladığını savunur. Ortaya çıkan muhafazakar konsensüsün temelini oluşturan ortodoks fikirlere atıfta bulunmak için "geleneksel bilgelik" terimini kullanır.[10]
Büyük işletmeler çağında, yalnızca klasik türden piyasaları düşünmek gerçekçi değildir. Büyük şirketler pazarda kendi şartlarını belirler ve kendi ürünlerine olan talebi desteklemek için Reklam programları için birleşik kaynaklarını kullanırlar. Sonuç olarak, bireysel tercihler aslında yerleşik şirketlerin tercihlerini yansıtır, bir "bağımlılık etkisi" ve ekonomi bir bütün olarak irrasyonel hedeflere yönelir.[11]
Yeni Sanayi Devleti içinde Galbraith, ekonomik kararların özel bir bürokrasi, Pazarlama ve Halkla ilişkiler kanallarını manipüle eden uzmanlardan oluşan bir tekno-yapı tarafından planlandığını savunmaktadır. Bu hiyerarşi kendi kendine hizmet etmektedir, kârlar artık birincil motivasyon kaynağı değildir ve yöneticiler bile kontrol altında değildir. Yeni planlamacılar oldukları için şirketler riskten nefret eder, istikrarlı ekonomik ve istikrarlı piyasalar isterler. Hükûmetleri, mali ve parasal politikalarla kendi çıkarlarına hizmet etmeleri için işe alırlar.
Varlıklı bir toplum ve suç ortağı hükûmetin hedefleri irrasyonel tekno-yapıya hizmet ederken, kamusal alan aynı anda yoksullaşır. Galbraith, çatı katı villalarından asfaltsız sokaklara, peyzajlı bahçelerden dağınık kamu parklarına adım atmanın resmini çiziyor. Economics and the Public Purpose (Ekonomi ve Kamusal Amaç) (1973) adlı kitabında Galbraith, çözüm olarak askeri üretimin ve Sağlık hizmetleri gibi kamu hizmetlerinin kamulaştırılması, ayrıca eşitsizliği azaltmak ve enflasyonu engellemek için disiplinli maaş ve fiyat kontrolleri ile "yeni bir sosyalizmi" (Sosyal demokrasi) savunmaktadır.
Yeni Kurumsal İktisat
Organizasyonların ekonomik teorisindeki yeni gelişmelerle birlikte bilgi, mülkiyet hakları,[12] ve
işlem maliyetleri,[13] kurumsalcılığı, yeni kurumsal iktisat başlığı altında, ana akım iktisattaki daha yeni gelişmelere entegre etme girişiminde bulunulmuştur.[14]
Kurumsalcı politik ekonomi
Kurumların kararsızlıkları, zorunlu olarak bu tür kurumlar tarafından yaratılan teşviklerin bir sonucudur ve dolayısıyla içseldir. Geleneksel kurumsalcılık birçok yönden mevcut ekonomik ortodoksiye bir yanıttır; kurumsalcı politik ekonomi biçiminde yeniden gündeme getirilmesi, neoklasik iktisada açık bir meydan okumadır, çünkü neoklasikçilerin karşı çıktığı temel önermeye dayanmaktadır: iktisat, içine gömülü olduğu siyasi ve sosyal sistemden ayrılamaz.
Günümüzde kurumsalcılık
Daha önceki yaklaşım, 1919'dan sonraki iki savaş arası yıllarda Amerikan iktisadının merkezi bir unsuruydu, ancak savaş sonrası dönemde neoklasik ve Keynesyen yaklaşımların yükselişiyle birlikte ana akım iktisada göre marjinalleşti. Bununla birlikte, neoklasik iktisadın eleştirilmesinde önde gelen heterodoks bir yaklaşım ve iktisatta alternatif bir araştırma programı olarak, özellikle Ha-Joon Chang ve Geoffrey Hodgson'ın çalışmalarıyla devam etmiştir
İsveç'in önde gelen ekonomistlerinden Lars Pålsson Syll, kurumsal ekonomiye inanan bir isim.[15]
Her türlü sosyal inşacılığa ve postmodern göreceliliğe karşı açık sözlü bir muhaliftir.[16]
Eleştiriler
Kurumsalcılığı eleştirenler, "kurum" kavramının tüm sosyal bilimler için o kadar merkezi bir öneme sahip olduğunu ve bu kavramı belirli bir teorik ekolün moda sözcüğü olarak kullanmanın anlamsız olduğunu savunmuşlardır. Sonuç olarak, "kurum" kavramının anlaşılması güç anlamı, hangi akademisyenlerin "kurumsalcı" olup olmadığı konusunda şaşırtıcı ve hiç bitmeyen bir tartışmaya ve teorinin özünün ne olması gerektiği konusunda da benzer bir kafa karışıklığına yol açmıştır. Başka bir deyişle, kurumsal iktisat bu kadar popüler hale gelmiştir çünkü herkes için her şeyi ifade etmektedir ki bu da günün sonunda hiçbir şey ifade etmemektedir.[17]
Aslında, Veblen, Hamilton ve Ayres teknolojinin evrimsel (ve "nesneleştirici") güçleriyle meşgul olduklarından ve kurumlar teorilerinde ikincil bir yere sahip olduğundan, "kurumsalcılar" teriminin en başından beri yanlış yerleştirildiği iddia edilebilir. Kurumlar neredeyse bir tür "anti-madde" idi; temel kaygıları kurumlar değil teknolojiydi. Veblen, Hamilton ve Ayres'in pozisyonu "kurumsal" olmaktan ziyade anti-kurumsaldır.[17]
Tepki
Thaler ve Sunstein'a göre,[18] Bir insan genellikle en iyi şekilde bir ekonomi uzmanı olarak değil, esas olarak kendi çıkarını düşünen bir kişi olarak, daha ziyade bir İnsan olarak tanımlanır. Thaler ve Sunstein ile tutarlı olan kurumsal ekonomi, insanları sosyal ve neoklasik ekonomiden çıkarılmış bir topluluğun parçası olarak görür.[19]https://www.metaeconomics.info/metaeconomics-an-overview 1 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Metaekonomi Çerçevesi ve İkili Çıkar Teorisi kurumsal ve neoklasik ekonominin entegre edilmesinin elzem olduğunu savunmaktadır.[20][21][22]
Kaynakça
^Walton H. Hamilton (1919). "The Institutional Approach to Economic Theory," American Economic Review, 9(1), Supplement, pp. 309–18. Reprinted in R. Albelda, C. Gunn, and W. Waller (1987), Alternatives to Economic Orthodoxy: A Reader in Political Economy, pp. 204- 12.
^D.R. Scott, "Veblen not an Institutional Economist." The American Economic Review. Vol. 23. No.2. June 1933. pp. 274–77.
^Li, Rita Yi Man and Li, Yi Lut (2013) The relationship between law and economic growth: A paradox in China Cities, Asian Social Science, Vol. 9, No. 9, pp. 19–30, https://ssrn.com/abstract=2290481
^Galbraith (1958) Chapter 2 (Although Galbraith claimed to coin the phrase 'conventional wisdom,' the phrase is used several times in a book by Thorstein Veblen that Galbraith might have read, The Instinct of Workmanship.)
^M. Klaes (2008). "transaction costs, history of," The New Palgrave Dictionary of Economics, 2nd Edition. Abstract. 28 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^• Ronald Coase (1998). "The New Institutional Economics," American Economic Review, 88(2), pp. 72–74 7 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. • _____ (1991). "The Institutional Structure of Production," Nobel Prize Lecture PDF 5 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., reprinted in 1992, American Economic Review, 82(4), pp. 713–19 7 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. • Douglass C. North (1995). "The New Institutional Economics and Third World Development," in The New Institutional Economics and Third World Development, J. Harriss, J. Hunter, and C. M. Lewis, ed., pp. 17–26. • Elinor Ostrom (2005). "Doing Institutional Analysis: Digging Deeper than Markets and Hierarchies," Handbook of New Institutional Economics, C. Ménard and M. Shirley, eds. Handbook of New Institutional Economics, pp. 819–48. Springer.
• Oliver E. Williamson (2000). "The New Institutional Economics: Taking Stock, Looking Ahead," Journal of Economic Literature, 38(3), pp. 595–613 11 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
^abDavid Hamilton, "Why is Institutional economics not institutional?" The American Journal of Economics and Sociology. Vol. 21. no. 3. July 1962. pp. 309–17.
^Marglin, Stephen A. (2008). The Dismal Science: How Thinking Like an Economist Undermines Community. Cambridge, MA: Harvard University Press.
^Lynne, G.D. (2006). "Toward a Dual Motive Metaeconomic Theory". Journal of Socio-Economics. 35 (4): 634-651. doi:10.1016/j.socec.2005.12.019.
^Lynne ., G.D.; Editor, Morris Altman (2006). On the Economics of Subselves: Toward a Metaeconomics, Chp 6 Handbook of Contemporary Behavioral Economics. New York: M.E. Sharpe. ss. 99-122.
^Lynne, G.D.; Czap, N.V.; Czap, H.V.; Burbach, M.E. (2016). "Theoretical Foundation for Empathy Conservation: Toward Avoiding the Tragedy of the Common". Review of Behavioral Economics. 3 (3–4): 245-279. doi:10.1561/105.00000052.
