PROFILBARU.COM

Gakkel Sırtı (bilinen eski adıyla Nansen Cordillera ve Arktik Orta Okyanus Sırtı)^[1] Kuzey Amerika ve Avrasya yer parçası (levhası) arasında bulunan, ıraksak tektonik bir levha sınırıdır.^[2] Sırt Arktik Okyanusu ve Grönland-Sibirya arasında bulunmaktadır. Genişliği 1,800 km kadardır. Jeolojik olarak, Atlantik Ortası Sırtı'nın kuzey ucuyla Laptev Deniz Çatlağı'nı birbirine bağlamaktadır. Ayrıca Gakkel Sırtı, dünyadaki en uzun dağ zincirlerinden birini oluşturan Atlantik Ortası Sırtı'nın başlangıç noktasını oluşturmaktadır.^[3]

Sırtın varlığı ve yaklaşık konumunun saptanması Sovyet kutup kâşifi Yakov Yakovlevich Gakkel tarafından ortaya atılmış, kesin varlığı ise 20. yüzyılın hemen ortalarında Sovyetlerin bölgede yaptığı bir araştırma gezisinde ortaya koyulmuştur. Sırtın adı bu teyitin ardından kâşif Gakkel'in adıyla tanımlanmıştır. Bu karar Nisan 1987'de SCUFN tarafından onaylanmıştır.^[1]

Gakkel Sırtı, yıllık 1 santimetreden daha az olan yayılımıyla; dünya üzerindeki genişlemesi en yavaş sırt olarak bilinmektedir. 1999'a kadar volkanik bir sırt olmadığı düşünülen Gakkel Sırtı'nda nükleer denizaltı ile yapılan bir araştırma sonrasında etkin bir volkan keşfedilmiştir. 2001'de Alman Polarstern ve Amerikan Healy adlı buzkıran gemi grupları tarafından yapılan iki araştırma sonucunda birçok araştırmacı Gakkel'i keşfetmek ve petrolojik örnekler toplamak için kutuplara hareket etmiştir. Yapılan diğer çalışmalarda ise bu kez hidrotermal menfez buluntularına rastlanamamıştır. 2007'de, parçalanmış piroklastik bulunan 10 km'den büyük bir alanda çalışmalar yapılmıştır. Volkanik akımların olduğu bu alanda, Woods Hole Oşinografi Enstitüsü tarafından yapılan "Arktik Gakkel Kanal Seferi" (AGAVE) adlı çalışma birçok umulmadık bulgunun bulunmasını sağlamıştır. Bu bulgular ışığında Gakkel'in normal bir okyanus ortası sırtından on kat daha yoğun uçucu madde içerdiği düşünülmektedir.^[4] Gakkel Sırtı'na yapılan AGAVE bilimsel gezisinde ayrıca, serbest dalma tekniğiyle kullanılan robotlar sayesinde, tuhaf paspaslar adı verilen yarım düzine veya daha fazla türü içeren mikrobiyal topluluklara ulaşılmıştır.^[5]

Kaynakça

^ ^a ^b "IHO-IOC GEBCO Gazetteer" (PDF). Uluslararası Hidrografi Kurumu. Eylül 2007. 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Mayıs 2008.
^ ""GPS ölçülendirmesiyle Sibirya'daki Kuzey Amerika Yer kabuğu Parçası", Columbia Üniversitesi, 2003". 31 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2012.
^ "Tektono-Morfoloji ve Genişleme Rejimine Özgü Yüzey Şekilleri: B.1.1. Atlantik Ortası Sırtı (Mid-Atlantic Ridge / MAR)" (PDF). Figen Tekin, Hülya sarı, Umut Varol. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2012. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ Robert A. Sohn, vs. al., Explosive volcanism on the ultraslow-spreading Gakkel ridge, Arctic Ocean, 1236-1238 (26 Haziran 2008) | DOI:10.1038/nature07075 http://www.nature.com/nature/journal/v453/n7199/full/nature07075.html 4 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (özet)
^ http://www.ridge2000.org/dls/abstracts.php 5 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Arctic Gakkel Vents (AGAVE) Expedition: A High–Stakes Technology Gamble Pays Big Dividends Beneath the Arctic Ice Cap,Özet 2009

Kristen Watson, Mar. 2001, Evidence of Recent Volcanic Activity Found Along the Slow-Spreading Gakkel Ridge16 Aralık 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Konuyla ilgili yayınlar

Jokat, Wilfried ve Mechita C. Schmidt-Aursch. 2007. "Geophysical Characteristics of the Ultraslow Spreading Gakkel Ridge, Arctic Ocean". Geophysical Journal International. 168, no. 3: 983-998.