Cin Ali Müzesi, Ankara'da, Bülten Sokak No:32 Kavaklıdere'de bulunmaktadır.
Cin Ali çizgi karakterinin tasarlanma sürecini ve Rasim Kaygusuz tarafından geliştirişmiş öğretim materyallerinin sergilendiği bir kurumdur. Cin Ali Eğitim ve Kültür Vakfı tarafından 2019 yılında kurulmuştur.[1]
Hakkında
Binanın dış cephesi, Cin Ali Müzesi'nin kurumsal görsel kimliği olan sarı renkle temsil edilirken, üzerinde Cin Ali Müzesi yazısı siyah renkle yer alır. Bu renkler müzenin iç mekanına da taşınarak bütünlük sağlanmıştır. Rasim Kaygusuz tarafından tasarlanan eğitim araçları müzede sergilenirken, Cin Ali karakteri ve hikâyeleri gelecek kuşaklara aktarılma imkânları araştırılmaktadır.
Cin Ali Müzesi, ziyaretçilere etkileşimli bir deneyim sunmayı hedefler, bu nedenle ziyaretçiler dokunabilir ve oynayabilir. Zemin katta bilet satış alanı ve hediyelik eşya, bahçeye açılan bir kafe ve dinlenme alanı bulunmaktadır. Sergileme alanı birinci katta, Cin Ali Kütüphanesi ise ikinci katta yer alır.
Müze, farklı istasyonlardan oluşan bir yerleşim planı üzerine kurulmuştur ve ziyaretçilere kronolojik bir gezinti sunar. Bu gezinti, Cin Ali karakterinin oluşumuyla başlayıp Rasim Kaygusuz ve ailesinin yaşam öyküsünü kronolojik olarak anlatan bölümle devam eder. Ardından Cin Ali Sınıfı, Cin Ali 6 Noktada bölümü, Cin Ali'ye Mektup Duvarı, “Cin Ali’ye Kart ya da Mektup Yaz!” Masası, Posta Kutusu Odası, Oyunla Okuma Odası, Okutan Kitaplar Odası, Çocuk Bahçesi, Cin Ali'nin Ankara'sı, Berber Fil Videosu ve Cin Ali'nin veda ettiği bölümleri içerir. Müzenin sonunda ise sosyal medya hesaplarının yer aldığı duvar yazısı ve "Cin Ali'nin Renkli Dünyası" adındaki çizgi filmi bulunan VR Odası yer alır.
Arka Plan
Cin Ali kitap serisinin ilk kitabı, çocuklara okumayı kolayca öğretmek ve sevdirmek için yazar Rasim Kaygusuz tarafından 1968'de hazırlanmıştı.Cin Ali, çok sevilip beğenildi, okuma yazmayı yeni öğrenen ilkokul birinci sınıf öğrencilerinin okumalarını pekiştirmeleri için başucu kitabı olarak kullanıldı. 2005 yılına kadar ilkokul müfredatında yer alan seri, 2005 yılından sonra Cin Ali Yayınları tarafından yayımlandı.[2]
Cin Ali'nin yaratıcısı Rasim Kaygusuz'un kızları Nevin Kaygusuz Apaydın ve Nesrin Kalaycıoğlu, Cin Ali'nin bir kültürel mirasa dönüştüğü ve yaşatılması gerektiği düşüncesiyle 2016'da Cin Ali Eğitim ve Kültür Vakfı'nı kurdular.[3]
Cin Ali Müzesi'nde sınıf
Kuruluşu ve içeriği
1 Kasım 2019 tarihinde Ankara'da Tunalı Hilmi Caddesi Bülten Sokak'taki 32 no'da geçmişte öğrenci yurdu olarak kullanılmış üç katlı bir binada hizmete girdi.[4] Giriş katında hediyelik eşya ve bilet satış alanı, dinlenme alanı ve bir kafe bulunur. Birinci kat sergileme alanı, ikinci kat kütüphanedir.[5]
Sergileme alanı 11 bölümden oluşmaktadır.[6] Bu bölümlerde Rasim Kaygusuz'un hayatı, özel eşyaları ve okuma tekniklerine yönelik geliştirdiği oyuncaklar sergilenir; ayrıca "Oyunla Okuma Odası", “Cin Ali’ye Kart ya da Mektup Yaz!” Masası, Cin Ali’ye Mektup Duvarı gibi ziyaretçilerin objelere dokunabildiği, oynayabildiği mekanlar yaratılmıştır.[7][8]
Oyunla Okuma Odası adı verilen bölüm, Rasim Kaygusuz'un tasarladığı eğitim araçlarının orijinal örnekleri ve farklı ebatlardaki yenilenmiş versiyonlarının bulunduğu yerdir. Bu bölümdeki materyaller şunlardır: Tombala Kartları, Çözümlü Alfabe, Oyun ile Okuma Öğretimi, Renkli-Hareketli Heceleme Fişleri, Tel ile Okuma Öğretimi, Çarpma-Sayma Öğretimi, Resimli ve Matematikli Fişler, Yazmayan Kalem, Dönerli Hikâyeler.[9]
Cin Ali Müzesi'nde, istasyonlardan birisine eski okul sıra ve masaları ile kara tahta ve siyah önlüklerin yer aldığı temsili bir sınıf yer alır. Ayrıca Ankara'nın eski dönemlere ait fotoğraflarının bulunduğu bir sergi bölümü vardır.
Cin Ali serisinin ilk basımları ve Rasim Kaygusuz'un imzalı tek Cin Ali kitabı da müzede bulunmaktadır.
Müze Bölümleri
Oyunla Okuma Öğretimi
Cin Ali Müzesi'nde bulunan Oyunla Okuma Odası, öğretim materyallerinin orijinal örneklerini ve farklı boyutlarda yenilenen versiyonlarını sergiler. Bu materyaller, okuma ve yazmayı oyunlar aracılığıyla öğrenmeyi kolaylaştırmayı amaçlar. Oyunla Okuma Odası, öğrencilerin veya ziyaretçilerin katılımını teşvik ederek öğrenmeyi kalıcı hale getirme amacını taşır.[10]
Bu odada kullanılan öğretim materyalleri, öğrenmeyi oyunlaştırarak merak, araştırma ve keşfetme temelli bir öğrenme ortamı oluşturmayı hedefler. Oyun, duyusal ve bilişsel becerileri geliştirmede etkili bir araç olarak kabul edilir. Karar verme, gözlem yapma, problem çözme ve yaratıcılık gibi önemli becerilerin kazanılmasına yardımcı olur.
Oyunla okuma-yazma yöntemi, çocukların kitap okuma zevkini artırır ve onları yeni şeyler öğrenmeye teşvik eder. Bu yöntem, öğrencilere yeni kelimeler öğretmek için resimli kartların kullanılmasını içerir. Öğretmenler, öğrencilerin ilgisini çekmek ve öğrenmeyi
kolaylaştırmak için çeşitli oyunlar ve etkinlikler düzenler. Cin Ali Müzesi'ndeki Oyunla Okuma Öğretimi bölümünde bulunan materyaller arasında Tombala Kartları, Çözümlü Alfabe, Renkli-Hareketli Heceleme Fişleri, Tel ile Okuma Öğretimi, Çarpma-Sayma Öğretimi, Resimli ve Matematikli Fişler, Yazmayan Kalem ve Dönerli Hikâyeler yer alır.
1. Tombala Kartları: Cin Ali'nin Tombala Kartları, tombala oyunundan esinlenerek geliştirilmiştir. Bu kartlar, sözcüklerin öğrenilmesini ve tekrar edilmesini sağlar. Müzede, büyük bir tombala kartı sergilenir ve sözcüklerin okunması ve eşleştirilmesi oyunu oynanır.
2. Çözümlü Alfabe:
1961 yılında geliştirilen Çözümlü Alfabe, beş döner sayfadan oluşan 120 cm çapında daire şeklinde bir öğretim materyalidir. İçerideki kartlar ve dışarıdaki delikler eşleştirilerek kullanılır. Arka yüzde harf ve hece çalışması ile kelime çözümlemesi yapılabilir ve dönme fonksiyonu sayesinde üç farklı hikâye okunabilir. Yazım yanlışları ve noktalama işaretlerinin öğretimi de desteklenir. Çözümlü Alfabe, 1962 yılında Millî Eğitim Bakanlığı tarafından öğretmenlere tavsiye edilen bir eğitim aracı haline gelmiştir. 1966 yılında Medeniyet Gazetesi'nde yayımlanan bir haberde, Rasim Kaygusuz'un tasarladığı bu öğretim materyalinin başarılı bir cümle metodu olduğu belirtilmiştir. Küçük ve büyük fişler kullanılarak önce cümleler, ardından kelimeler, heceler ve harfler öğretilir. Bu yöntem, harf çalışmasını metodik bir şekilde öğretir ve çocuklarda yüksek başarı elde edilmesini sağlar.
3. Oyunla Okuma Öğretimi:
Köy Enstitüsü'nde marangozluk eğitimi alan Rasim Öğretmen, bu becerisini tasarladığı oyunlarda kullanmıştır. Oyunla Okuma Öğretimi adını verdiği bu materyal, ağaç çıtalardan kesilip boyanmış ve üzerlerine kelimelerin basıldığı renkli dikdörtgen prizmalardan oluşur. Çocuklar, bu renkli prizmaları kullanarak farklı şekiller oluşturabilir ve aynı zamanda üzerinde yazılı kelimeleri tekrarlayabilir veya yeni cümleler kurabilirler. Bu renkli tahtalar, okuma öğretiminde etkili bir araç olarak düşünülmektedir ve öğrencilerin iletişim kurma ve okuma becerilerini geliştirmeye yardımcı olur. Ayrıca, bu materyallerin ilgi çekici olması, öğrencilerin ve izleyicilerin dikkatini çeker ve öğrenme sürecine katkıda bulunur.
4. Renkli ve Heceleme Fişleri:
Türkçe gramer kurallarına uygun olarak hecele kitabından kesilen kelimelerin hecelerinden oluşan Renkli ve Heceleme Fişleri, öğrenme odasının duvarındaki mıknatıslı levhada kullanılır. Bu oyun, katılımcının veya öğrenenin, levhadaki bazı kelimelerin parçalarını kullanarak yeni kelimeler ve cümleler oluşturmasına olanak tanır. Fişler, mıknatıslı duvar üzerinde iki harfli hecelerden kelimeler veya cümleler kurulmasına imkân sağlayan bir oyunla öğrenme metodudur. Cin Ali Müzesi'nde, levha üzerinde körler için hazırlanmış heceleme fişleri de bulunmaktadır. Bu materyaller, öğrenme sürecine katkıda bulunmak ve her türlü öğrenciye erişilebilir bir eğitim ortamı sağlamak amacıyla özel olarak tasarlanmıştır.
5. Resimli ve Matematikli Fişler:
Resimli ve Matematikli Fişler, öğretim malzemeleri arasında yer alır ve her kelimenin bir resimle gösterildiği, alfabedeki harflerin cümle başında kullanıldığı bir materyaldir. Bu malzeme, cümlelerin hecelerini ayırmak ve kelime çözüm levhalarını içeren cümle çözümlemesi ile birlikte sayıları anlama levhalarını da içerir. Kelimelerin hatırlanmasını ve sayılarla ilişki kurarak öğrenmeyi kolaylaştıran önemli bir araç olarak kabul edilir. Müze içinde, cam masanın içinde sergilenen Resimli ve Matematikli Fişlerin yanı sıra, masa üzerinde körler için Braille Alfabesi ile hazırlanan resimli fişler de bulunmaktadır. Bu özel tasarlanmış materyaller, farklı öğrenme ihtiyaçlarına ve erişilebilirlik gereksinimlerine cevap vermek üzere hazırlanmıştır.
6. Tel ile Okuma Öğretimi:
Eğitim tarihinde farklı materyaller arasında fasulye taneleri ve çöpler gibi malzemeler sıkça kullanılıyordu. Ancak, herkesin kolayca ulaşabileceği bu malzemelerin kullanımında bazı eksiklikler fark edildi. Bu noktada, öğretmen Rasim Kaygusuz, daha dayanıklı ve kullanışlı bir malzeme olan yumuşak ve renkli kabloları farklı boyutlarda keserek yeni bir eğitim aracı tasarladı. Bu ekonomik olarak erişilebilir tellerle çocuklar, rakamlar, harfler, kelimeler ve cümleler yazabilir, ayrıca resimler yapabilirler. Bu materyal aynı zamanda öğrencilerin psikomotor becerilerinin gelişmesine de katkı sağlar. Rasim Kaygusuz, bu tellere okulların kolayca ulaşabilmesi için kesme, paketleme ve dağıtım işlerini kendi başına gerçekleştirdi. Renkli olmaları ve kolayca bükülüp eğilebilmeleri, çocukların bu materyal ile hem oyun oynamasını hem de öğrenmesini sağlar.
7. Dönerli Hikâye Kartları:
Dönerli Hikâye Kartları, çözümlü alfabenin tasarımından sonra geliştirilen bir eğitim materyalidir. Bu kartlar, döndürülerek kartın etrafında yer alan resimlerin metinlerini okumayı sağlar. Her bir kart farklı bir hikâye anlatır ve öğrencilere interaktif bir okuma deneyimi sunar. Müzede, dönerli hikâye kartları genellikle cam kapaklı bir dolap içerisinde sergilenmektedir. Dolabın içinde kartların nasıl kullanılacağına dair bir metin de bulunur, böylece ziyaretçilerin materyali etkili bir şekilde kullanmaları sağlanır. Hikâye kartları aracılığıyla öğrenciler, okuma becerilerini geliştirirken aynı zamanda hayal güçlerini ve hikâye anlama yeteneklerini de artırırlar.
8. Yazmayan Kalem:
Rasim Kaygusuz, sosyo-ekonomik olarak dezavantajlı ve gelir düzeyi düşük ailelerin masraflarını azaltmak amacıyla ekonomik ve ergonomik bir öğretim materyali olan yazmayan kalemi tasarlar. Bu kalem, öğrencilerin kalem, silgi ve defter masraflarını azaltmak için plastik bir malzemeden üretilmiştir. Yazmayan kalem, öğrencilerin kolay ve güzel yazı yazmalarını desteklerken aynı zamanda yaratıcılığı ve hayal gücünü besler. Bu kalemin kullanımı, öğrencilerin psikomotor becerilerinin gelişmesine de katkı sağlar. Cin Ali Müzesi'nde, yazmayan kalem genellikle cam yüzeyli bir masanın içinde, güzel yazı defterinin üzerinde sergilenir. Bu tasarım, Çinli güncel sanatçı Song Dong'un suyla yazma pratiğini sanat yapma biçimine dönüştürmesini hatırlatır. Dong'un suyla yazma deneyimi, yazmayan kalemle benzerlikler taşır ve masrafların azaltılmasıyla ilgili benzer bir hedefi paylaşır.
