Boğa el-Kebîr

Boğa es-Sağîr ile karıştırılmamalıdır.

Boğa el-Kebir, Abbasi Halifeliği'ne hizmet eden Hazar asıllı Türk general.

Hazar^[1] kökenliydi ve oğullarıyla birlikte 819-820'de Mutasım tarafından askeri köle (gulâm) olarak satın alındı^[2] Kendisinden ilk kez 825'te bahsedilir ve daha sonra 835'te Babek Hürremi'in Hürremiyye isyancılarına karşı mücadelede takviye kuvvetlerine liderlik ettiği sırada bahsedilir. Bugha ayrıca Mu'tasim'in 838'deki Amorium seferine katıldı, burada arka korumayı yönetti ve daha sonra Halife'nin kahyası olarak görev yaptı.^[3] 844/845'te Orta Arabistan'daki Bedevi kabilelerinin isyanını bastırdı.^[4]

Daha sonra 850-855 Ermeni isyanının bastırılmasında önemli bir rol oynadı. 852'de halife Mütevekkil tarafından bu olayın bastırılmasıyla görevlendirildi. Diyarbekir'deki üssünden yola çıkarak Vaspuragan ve Van Gölü bölgeleri, kuzeyde Divin, İberya Krallığı ve Albanya'ya doğru ilerlemeden önce ilk olarak Ermenistan'ın güney yarısına odaklandı. Bu seferler sırasında, Tiflis'in dönek Emiri İshak ibn İsmail'i de mağlup etti ve Tiflis'i yağmalayıp yaktı. 853'ün sonuna gelindiğinde ülkeyi zaptetti ve aralarında Grigor-Derenik Artsruni, amcası Gurgen ve babası I. Aşot'un da bulunduğu birçok Kafkas liderini ve prensini (eristavi ve nakharar) esir aldı ve hepsi halifeliğin başkenti Samarra'ya gönderildi.

Bugha, 857/8 yılında Bizans İmparatorluğu'na karşı sınıra gönderildi, burada öne çıktı ve sonraki birkaç yıl orada kaldı. Bu nedenle Mutevvekil'in suikastı sırasında Samarra'da yoktu, ancak bunu duyar duymaz hemen geri döndü. Birkaç ay sonra Mütevekkil'in varisi Müntasır'ın ölümünün ardından Bugha ve Abbasi ordusunun diğer Türk komutanları Müstaîn'i halefi olarak seçtiler (bkz. "Samarra'da Anarşi"). Bugha birkaç ay sonra Ağustos 862'de, bildirildiğine göre "90 ay yılının üzerinde" bir yaşta öldü. Oğlu Mûsâ ve oğulları da 9. yüzyılın sonlarında Samarra'da saray ve askeriyede yüksek makamlara yükseldiler.

Kaynakça

Özel

1. Golden (2005), p. 459 & 468-470
2. Gordon (2001), p. 19
3. Pipes (1981), pp. 155–156
4. Sourdel (1960), p. 1287

Genel

• Golden, Peter (2005). Хазары, евреи и славяне [Khazars, Jews and Slavey] (Rusça). Jerusalem and Moscow: Gesharim. ISBN 5-93273-196-6. 
• Gordon, Matthew S. (2001). The Breaking of a Thousand Swords: A History of the Turkish Military of Samarra (A.H. 200–275/815–889 C.E.) (İngilizce). Albany, New York: State University of New York Press. ISBN 0-7914-4795-2. 
• Hovannisian, Richard G. (2004). The Armenian People From Ancient to Modern Times, Volume I: The Dynastic Periods: From Antiquity to the Fourteenth Century. Palgrave Macmillan. ISBN 1-4039-6636-2. 
• Kennedy, Hugh (2001). The Armies of the Caliphs: Military and Society in the Early Islamic State (İngilizce). Londra ve New York: Routledge. ISBN 0-415-25093-5. 
• Pipes, Daniel (1981). Slave Soldiers and Islam: The Genesis of a Military System. Yale University Press. ISBN 0-300-02447-9. 
• Sourdel, D. (1960). "Bughā al-Kabīr". Gibb, H. A. R.; Kramers, J. H.; Lévi-Provençal, E.; Schacht, J.; Lewis, B.; Pellat, Ch. (Ed.). The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume I: A–B (İngilizce). Leiden: E. J. Brill. s. 1287. OCLC 495469456.