Çakırkoç, Posof

Çakırkoç
Köy
Mere Kalesi
Ardahan'ın konumu
Çakırkoç Çakırkoç'un Ardahan'daki konumu
Ülke	Türkiye
İl	Ardahan
İlçe	Posof
Coğrafi bölge	Doğu Anadolu Bölgesi
İdare
• Yönetici	Muhtar[3] İhtiyar heyeti[3]
Rakım	1532 m
Nüfus  (2022)
• Toplam	21
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu	0478
İl plaka kodu	75
Posta kodu	75800

Çakırkoç, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı bir köydür.

Tarihçe

Çakırkoç köyünün eski adı Mere'dir. Gürcüce bir yer adı olan Mere (მერე), akarsu kıyısındaki düzlüğe, meydana verilen addır.^[4][5] Nitekim Mere köyü, Posof Çayı'nın kıyısında bir düzlükte konumlanmıştır. Bu yer adı Türkçeye Mere / Mire olarak girmiştir. Nitekim 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Mire (میرە) ve 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Mere (مەرە) şeklinde kaydedilmiştir.^[4][6]

Mere köyünün bulunduğu Samtshe, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biridir. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü, 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Mere Kalesi ile bu kalenin hemen eteğinde yer alan Mere Kilisesi de bu dönemden kalmıştır.^[7][8]

Mere köyü, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterine göre, Gürcistan Vilayeti içinde, Poshov livasının Güney nahiyesine bağlı olan yerleşim yeri, "Kale-i Rabat-ı Mire" (رباط قلغۀ میرە) adıyla kaydedilmiştir. Kale yakınında bir yerleşim olduğu için Rabat şekilde adlandırılmış olan Mere köyünde, Osmanlı Devleti'nin Hristiyan köylülerden aldığı ispenç vergisi vermekle yükümlü 11 hane yaşıyordu. Köyde Gürcülerin yanı sıra Ermeniler de yaşıyordu.^[4][9] Mere köyünde buğday, arpa, çavdar, keten tohumu tarımı ve arıcılık yapılıyor, domuz ve koyun besleniyordu. Köyde iki adet su değirmen vardı.^[10]

Mere köyü, üç yüzyılı aşkın bir süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 nüfus sayımında Mere (Мере) şeklinde kaydedilmiş olan yerleşim, Ardahan sancağının Poshov kazasına bağlı Digur nahiyesinin 21 köyünden biriydi. Nüfusu, 48'i erkek ve 34'ü kadın olmak üzere, 9 hanede yaşayan 89 kişiden oluşuyordu. Köyde yaşayan halkın tamamı Türk olarak kaydedilmiştir.^[11] Bu sayı 1896’da 106 kişiye, 1906’da da 143 kişiye yükselmişti. Eski Gürcü yerleşmesi olan Mere'nin nüfusu bu üç tespitte de "Türk" olarak kaydedilmiştir.^[12]

Gürcü gazeteci ve araştırmacı Konstantine Martvileli, Birinci Dünya Savaşı'nda Ardahan bölgesini gezmiş ve 1917 yılında Mere köyünde 9 hanede 158 Müslüman Gürcü yaşadığını yazmıştır. Köyün biraz aşağısında, yüksekçe bir kayanın üzerinde büyük ve sağlam duvarları olan bir kalenin bulunduğunu, bu yapının yukarıdan Kura Nehri'ne baktığını, köyün de yukarıdan kaleyi gördüğünü belirtmiştir.^[13]

Mere köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Rusların bölgeden çekilmesinin ardından bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla ülkenin sınırları Sovyet Rusya tarafından da tanındı. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında, 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca Mere Türkiye'ye bırakıldı.^[14][15]

Mere, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Kars vilayetinin Poshof kazasının merkez nahiyesine bağlıydı.^[16] 1935 genel nüfus sayımından "Mere" olarak kaydedilmiş olan köy, aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 224 kişiden oluşuyordu.^[17] Mere veya Mire Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Çakırkoç olarak değiştirilmiştir.^[18] 1965 genel nüfus sayımında Çakırkoç köyünün nüfusu 247 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 120 kişi okuma yazma biliyordu.^[19] 1992 yılında Ardahan il olunca, Çakırkoç köyü bu ilin Poosf ilçesinin köyü haline geldi.

Çakırkoç köyünde, günümüze iki tarihsel yapının kalıntıları ulaşmıştır. Bunlardan biri Mere Kalesi, diğeri ise, 10. yüzyıla tarihlenen Mere Kilisesi'dir. İki yapı da büyük ölçüde yıkılmıştır.^[20][21]

Coğrafya

Çakırkoç köyü, Ardahan il merkezine 84 km, Posof ilçe merkezine 8 km uzaklıktadır.^[22]

Nüfus

Yıllara göre köy nüfus verileri
2022	21[2]
2021	23[2]
2020	26[2]
2019	31[2]
2018	40[2]
2017	27[2]
2016	25[2]
2015	27[2]
2014	32[2]
2013	33[2]
2012	35[2]
2011	35[2]
2010	38[2]
2009	44[2]
2008	44[2]
2007	43[2]
2000	41[22]
1990	88[23]
1985	110[24]

Kaynakça

1. "Cakirkoc, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 15 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020. 
2. ^ "Ardahan Posof Çakırkoç Köy Nüfusu". Nufusune.com. 17 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020. 
3. ^ "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024. Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir. 
4. ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 442". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2024. 
5. ""მერე" - Gürcüce Sözlük". 28 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2021. 
6. Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 761.
7. 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 47. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5.
8. Sami Patacı, "Transkafkasya Arkeolojisi Kapsamında Ardahan" - Yeni Türkiye, Temmuz-Aralık 2015, sayı 72, s. 89-90. 7 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISSN 1300-4174
9. "" 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre "Gürcistan Vilayeti"nin etnik haritası". 1 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023. 
10. "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 301". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2024. 
11. "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893; "Kars oblastı" - Sıra no: 372". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2023. 
12. Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 114, ISBN 9786052100271.
13. "Konstantine Martvileli, "Ardahan Bölgesinde", Sakartvelo gazetesi, 7 Ekim 1917, sayı 220". 12 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2021. 
14. ""Российско-грузинский договор 07.5.1920 г. (полный текст и карта) - один из многих нарушенных Кремлем" / "07.5.1920 tarihli Rus-Gürcü Anlaşması (tam metin ve harita) Kremlin Tarafından İhlal Edilen Birçok Anlaşmadan Biridir"". 11 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2023. 
15. "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2023. 
16. Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; hdl.handle.net isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
17. "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 278" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Temmuz 2021. 
18. "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 722". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2021. 
19. "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 361" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Şubat 2024. 
20. 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2015, s. 47 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5.
21. Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 229, ISBN 9789941478178.
22. ^ "Çakırkoç Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020. 
23. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020. 
24. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 

Dış bağlantılar

• Çakırkoç, Posof için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft