พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพิสมัยพิมลสัตย์

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพิสมัยพิมลสัตย์
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ ชั้น 5 พระองค์เจ้าชั้นเอก
ประสูติ	20 ธันวาคม พ.ศ. 2424
สิ้นพระชนม์	6 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2480 (55 ปี)
ราชวงศ์	จักรี
พระบิดา	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระมารดา	เจ้าจอมมารดาเรือน ในรัชกาลที่ 5

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพิสมัยพิมลสัตย์ (20 ธันวาคม พ.ศ. 2424 – 6 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2480) เป็นพระราชธิดาพระองค์ที่ 37 ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาเรือน (สกุลเดิม สุนทรศารทูล)

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพิสมัยพิมลสัตย์ ประสูติในวันอังคาร แรม 14 ค่ำ เดือนอ้าย ปีมะเส็ง ตรีศก จ.ศ. 1243 ตรงกับวันที่ 20 ธันวาคม พ.ศ. 2424 ร่วมสหชาติกับพระราชโอรสธิดาในรัชกาลที่ 5 ที่เป็นพระพี่น้องต่างพระมารดาจำนวน 4 พระองค์ มีพระนามเรียงตามพระชันษาดังนี้

• พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าศศิพงศ์ประไพ
• สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต
• พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพิสมัยพิมลสัตย์
• พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระกำแพงเพชรอัครโยธิน

ในสมัยรัชกาลที่ 6 เมื่อตำหนักต่าง ๆ ในวังสวนสุนันทาสร้างแล้วเสร็จในปี พ.ศ. 2462 พระองค์ได้เสด็จมาประทับที่วังสวนสุนันทา ตัวตำหนักอยู่ระหว่างตำหนักพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจุฑารัตนราชกุมารีกับตำหนักพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองศ์เจ้าศศิพงศ์ประไพ พระองค์โปรดประทับในพระบรมมหาราชวัง จะเสด็จไปประทับในวังสวนสุนันทาเป็นครั้งคราว เมื่อมีพระประสงค์จะไปเยี่ยมเยียนพระเชษฐภคินีหรือพระชนิษฐภคินีที่ประทับอยู่ในวังสวนสุนันทาเท่านั้น

ในปี พ.ศ. 2472 พระองค์เจ้าพิสมัยพิมลสัตย์พร้อมด้วยเจ้านายทั้ง 3 พระองค์ที่ประสูติในปีมะเส็ง พ.ศ. 2424 ได้ร่วมกันจัดงานใหญ่ขึ้นที่วังบางขุนพรหม และร่วมกันบริจาคทรัพย์ส่วนพระองค์สมทบกับเงินบริจาคของพระญาติ มิตรสหาย และผู้ที่มาร่วมงาน บริจาคให้เป็นทุนเริ่มแรกของสภากาชาดสยาม และก่อสร้างตึก 4 มะเส็ง ซึ่งจะใช้เป็นสถานที่สำหรับเลี้ยงงูพิษ ปลามีพิษ สัตว์และแมลงมีพิษต่าง ๆ ณ สถานเสาวภา สภากาชาดไทย

ภายหลังการปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2475 พระองค์เจ้าพิสมัยพิมลสัตย์ได้เสด็จไปประทับที่สวนนอก ระหว่างคลองสามเสนและถนนสุโขทัยพร้อมด้วยเจ้าจอมมารดาเรือน พระมารดา และต่อมาทรงย้ายไปประทับที่วังริมถนนวิทยุ

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพิสมัยพิมลสัตย์ สิ้นพระชนม์ในสมัยรัชกาลที่ 8 เมื่อวันที่ 6 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2480 (นับแบบปัจจุบัน) สิริพระชันษา 55 ปี บำเพ็ญพระราชกุศล 7 วัน ที่หอนิเพธพิทยา ในพระบรมมหาราชวัง โดยคณะผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ เมื่อวันที่ 12 และ 13 กุมภาพันธ์ ปีเดียวกัน พระราชทานเพลิงพระศพ ณ วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร เมื่อวันที่ 23 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2482 (นับแบบปัจจุบัน) โดยประธานคณะผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์^[1]

พระเกียรติยศ

ธรรมเนียมพระยศของ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพิสมัยพิมลสัตย์
ธงประจำพระอิสริยยศ
การทูล	ใต้ฝ่าพระบาท
การแทนตน	ข้าพระพุทธเจ้า
การขานรับ	พ่ะย่ะค่ะ/เพคะ

พระอิสริยยศ

• พระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าพิสมัยพิมลสัตย์ (20 ธันวาคม พ.ศ. 2424 - 23 ตุลาคม พ.ศ. 2453)
• พระเจ้าน้องนางเธอ พระองค์เจ้าพิสมัยพิมลสัตย์ (23 ตุลาคม พ.ศ. 2453 - 26 พฤศจิกายน พ.ศ. 2468)
• พระเจ้าพี่นางเธอ พระองค์เจ้าพิสมัยพิมลสัตย์ (26 พฤศจิกายน พ.ศ. 2468 - 10 กรกฎาคม พ.ศ. 2478)
• พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพิสมัยพิมลสัตย์ (10 กรกฎาคม พ.ศ. 2478 - 6 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2479)

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2442 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษ (ท.จ.ว.) (ฝ่ายใน)^[2]
• พ.ศ. 2451 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 5 ชั้นที่ 2 (จ.ป.ร.2)^[3]
• พ.ศ. 2455 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 6 ชั้นที่ 2 (ว.ป.ร.2)^[4]
• พ.ศ. 2469 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 7 ชั้นที่ 2 (ป.ป.ร.2)^[5]

พงศาวลี

พงศาวลีของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพิสมัยพิมลสัตย์

16. พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช               8. พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย                       17. สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี               4. พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว                             18. เงิน แซ่ตัน               9. สมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี                       19. สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระศรีสุดารักษ์               2. พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว                                   20. พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว               10. สมเด็จพระบรมราชมาตามหัยกาเธอ กรมหมื่นมาตยาพิทักษ์                       21. เจ้าจอมมารดาทรัพย์ ในรัชกาลที่ 3               5. สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี                             22. บุศย์ (ชาวบางเขน)               11. หม่อมน้อย ศิริวงศ์ ณ อยุธยา                       23. แจ่ม               1. พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพิสมัยพิมลสัตย์                                         24.               12. พระยาสุนทรบุรีศรีพิชัยสงคราม (เสือ สุนทรศารทูล)                       25.               6. พระยาสุนทรบุรีศรีพิชัยสงคราม (สว่าง สุนทรศารทูล)                             26               13. คุณหญิงนาค สุนทรบุรีศรีพิชัยสงคราม                       27.               3. เจ้าจอมมารดาเรือน ในรัชกาลที่ 5                                   28. พระยาศรีสหเทพ (ทองเพ็ง ศรีเพ็ญ)               14. พระยาศรีสหเทพ (พึ่ง ศรีเพ็ญ)                       29. ท่านผู้หญิงน้อย ศรีสหเทพ               7. คุณหญิงตลับ สุนทรบุรีศรีพิชัยสงคราม                             30. หลวงอินทรโกษา (ทองคำ)               15. ทรัพย์                       31.

อ้างอิง

1. ราชกิจจานุเบกษา,หมายกำหนดการพระราชทานเพลิงพระศพ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพิสมัยพิมลสัตย์ ณ พระเมรุวัดเทพศิรินทราวาส เล่ม 55, ตอน 0 ง, 20 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2481, หน้า 3911
2. ราชกิจจานุเบกษา, การพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์สำหรับตระกูลจุลจอมเกล้า และถวายบังคมพระบรมรูป เนื่องในวันคล้ายกับวันพระบรมราชาภิเษกครั้งหลัง ตามสุริยตคติ เก็บถาวร 2016-03-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม 16, ตอน 34, 19 พฤศจิกายน ร.ศ. 118, หน้า 498
3. "พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์รัชกาลปัตยุบันฝ่ายใน" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 25 (39): 1154. 23 ธันวาคม ร.ศ. 127. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-11-20. สืบค้นเมื่อ 2017-11-17. {{cite journal}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |date= (help)
4. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลปัจจุบัน ฝ่ายใน, เล่ม 29, ตอน 0 ง, 22 มกราคม ร.ศ. 131, หน้า 2444
5. "พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ฝ่ายใน" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 43 (0ง): 3117. 26 พฤศจิกายน พ.ศ. 2469. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-11-20. สืบค้นเมื่อ 2017-11-17. {{cite journal}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |date= (help)

แหล่งข้อมูลอื่น

• สายพระศรีสหเทพ (พึ่ง)
• เรื่อนไทย - ขอทราบประวัติและความเป็นมาเกี่ยวกับสกุล "สุนทรศารทูล" ด้วยครับ