นิราศสุพรรณ เป็นผลงานกวีนิพนธ์แบบโคลงประพันธ์โดยสุนทรภู่ เป็นนิราศเรื่องแรกและเรื่องเดียวของสุนทรภู่ที่ประพันธ์ด้วยฉันทลักษณ์โคลงสี่สุภาพ เข้าใจว่าต้องการลบคำสบประมาทว่าตนแต่งได้แต่เพียงกลอน เชื่อว่าสุนทรภู่แต่งนิราศสุพรรณในปี พ.ศ. 2374 ระหว่างที่จำพรรษาอยู่ที่วัดสระเกศ แล้วออกเดินทางไปยังเมืองสุพรรณเพื่อค้นหายาอายุวัฒนะ การเดินทางของสุนทรภู่ครั้งนี้หนักหนาแทบเอาชีวิตไม่รอด สุดท้ายก็ไม่ได้อะไรกลับมา สุนทรภู่เขียนบทสรุปของการเดินทางครั้งนี้ไว้ในโคลงบทก่อนบทสุดท้าย คือบทที่ 461 ความว่า
| หวังไว้ให้ลูกเต้า
|
|
เหล่าหลาน
|
| รู้เรื่องเปลืองป่วยการ
|
|
เกิดร้อน
|
| อายุวัฒนะขนาน
|
|
นี้พ่อ ขอเอย
|
| แร่ปรอทยอดยากข้อน
|
|
คิดไว้ให้จำฯ
|
เนื้อหาโดยย่อ และเส้นทางการเดินทาง
นิราศเรื่องเดียวของสุนทรภู่ที่แต่งเป็นโคลงสี่สุภาพ เรื่องนี้นอกจากจะมีความไพเราะซาบซึ้งและให้ความสนุกเพลิดเพลินตามท้องเรื่องแล้ว ยังทำให้ผู้อ่านได้ทราบรายละเอียดในเรื่องการเดินทางไปสุพรรณบุรีของสุนทรภู่ซึ่งจะเป็นประโยชน์ในการศึกษาชีวประวัติของท่านเพิ่มเติมอีกด้วย นอกจากนี้ที่สำคัญก็คือ ได้ช่วยให้ผู้ที่หลงใหลในเรื่องเล่นแร่แปรธาตุและหายาอายุวัฒนะซึ่งปัจุบันนี้ก็ยังมีผู้เชื่อว่ามี ได้ทราบว่าเรื่องดังกล่าวเป็นเรื่องเหลวไหลไร้สาระ ดังสุนทรภู่ได้แถลงไว้ชัดเจนแล้วในตอนสุดท้ายของโคลงนิราศเรื่องนี้
เส้นทางการเดินทาง เริ่มต้นที่มหานาค วัดสระเกศ เชิงเลน (วัดบพิตรพิมุข) วัดเลียบ วัดแจ้ง ท่าช้างวังหลวง วังหลัง คลองบางกอกน้อย บ้านบุ วัดศรีสุดาราม บางบำหรุ บางระมาด วัดพิกุลทอง บางขวาง บางกรวย บางศรีทอง บางกร่าง บางขนุน บางขุนกอง บางคูเวียง บางม่วง บางใหญ่ วัดใหม่ธงทอง (วัดต้นเชือก) บ้านลานตากฟ้า บ้านกระจัน บางปลา บางระกำ บางยุง บางหลวง บางน้อย บางซอ บ้านคันชั่ง บ้านกุ่ม บางนางแม่หม่าย คลองกฤษณา บางบัว บางดารา บ้านชีปขาว บ้านชีหน บางปลาม้า โคกคราม วัดสวนหงส์ ตลาดแก้ว วังตาเพชร สวนขิง บ้านยอด บ้านขนมจีน โพธิ์คอย บ้านตาลราย วัดมะนาว ทับขี้เหล็ก วัดฝาง ท่าระหัด บางนางสุข ท่าโขลง บ้านกุฎีทอง โคกหม้อ บ้านลาว เมืองสุพรรณบุรี วัดพระรูป วัดประตูสาร วัดกระไกรหรือวัดตะไกร วัดแค ท่าสิบเบี้ย วัดฝาโถ วัดป่าเลไลย์ โพคลาน โพหลวง สำประทิว บ้านรัดช้าง บ้านธรรมกูล วัดสว่างอารมณ์ โพธิ์พระยา ด่านขนอน บางกระพุ้ง บ้านกร่าง บ้านย่านยาว บ้านหว้า วังหิน วังฉลาม สามชุก สามเพ็ง สองพี่น้อง หมู่บ้านระว้า
แหล่งข้อมูลอื่น
