แม่น้ำยาลฺวี่ (จีนตัวย่อ : 鸭绿江 ; จีนตัวเต็ม : 鴨綠江 ; พินอิน : Yālǜ Jiāng อังกฤษ : Yalu River ) หรือ แม่น้ำอัมนก (เกาหลี : 압록강 ฮันจา : 鴨綠江 อาร์อาร์ : Amnokkang เอ็มอาร์ : Amnokgang อังกฤษ : Amnok River ) เป็นแม่น้ำที่เป็นพรมแดนธรรมชาติกั้นระหว่างจีน และเกาหลีเหนือ และมีความสำคัญต่อประวัติศาสตร์เกาหลี อย่างมาก
จุดเริ่มต้นของแม่น้ำที่ความสูง 2,500 เมตรเหนือระดับน้ำทะเลบนภูเขาแพ็กดู บนพรมแดนระหว่างจีนกับเกาหลีเหนือ แม่น้ำไหลลงใต้สู่เขตเมืองฮเยซาน (혜산시 หลินเจียง (临江市 อ่าวเกาหลี ระหว่างเมืองตานตง (丹东市 ชินอึยจู (신의주시 มณฑลจี๋หลิน และมณฑลเหลียวหนิง ของประเทศจีน กับจังหวัดรยังกัง จังหวัดชากัง จังหวัดพย็องอันเหนือ และเขตบริหารพิเศษชินอึยจู ของประเทศเกาหลีเหนือ
แม่น้ำมีความยาว 795 กิโลเมตร (494 ไมล์) โดยลุ่มแม่น้ำมีขนาดกว่า 30,000 ตารางกิโลเมตร แควที่สำคัญที่สุดของแม่น้ำยาลฺวี่ได้แก่แม่น้ำในประเทศเกาหลีเหนือคือ แม่น้ำชางจิน (장진강 長津江 허천강 虛川江 독로강 禿魯江 璦河 浑江 [ 1] [ 2]
ความลึกของแม่น้ำยาลฺวี่อยู่ระหว่างส่วนที่ตื้นบางพื้นที่ทางด้านตะวันออกของเมืองฮเยซานมีความลึก 1 เมตร (3 ฟุต 3 นิ้ว) ไปจนถึงส่วนที่ลึกของแม่น้ำใกล้ทะเลเหลืองมีความลึก 2.5 เมตร (8 ฟุต 2 นิ้ว)[ 3] ปากแม่น้ำ เป็นที่ตั้งของพื้นที่สำคัญเพื่อการอนุรักษ์นกแม่น้ำอัมนก ซึ่งประกาศโดยองค์กรอนุรักษ์นกสากล (Birdlife International [ 4]
เกาะในแม่น้ำยาลฺวี่มีประมาณ 205 เกาะ ตามสนธิสัญญาพรมแดนจีน–เกาหลีเหนือ ค.ศ. 1962 แบ่งอาณาเขตของเกาะตามกลุ่มชาติพันธุ์ที่อาศัยอยู่ในแต่ละเกาะ เกาหลีเหนือครอบครอง 127 เกาะและจีน 78 เกาะ เนื่องจากเกณฑ์การแบ่งทำให้เกาะบางเกาะเช่นเกาะฮวางกึมพยอง (황금평도
ในอดีตแม่น้ำแห่งนี้เป็นจุดเริ่มต้นของอาณาจักรโครยอ ได้ก่อตั้งราชธานีแคซ็อง (ปัจจุบันตั้งอยู่ในเขตชีอัน) และสร้างป้อมปราการตลอดแนวแม่น้ำ[ 5]
ก่อนจะถูกรัฐประหารในเวลาต่อมาโดยขุนศึกคนสำคัญของอาณาจักรคือ อี ซ็องกเย (ภายหลังมีชื่อว่า พระเจ้าแทโจ แห่งโชชอน) และสถาปนาราชวงศ์โชซ็อน ในเวลาต่อมา โดยจุดที่ อี ซ็องกเย ได้หันทัพกลับแคซ็องก่อนจะกลับไปรัฐประหารคือเกาะวีฮวากลางแม่น้ำ[ 6]
แม่น้ำสายนี้เป็นยังเป็นจุดทางยุทธศาสตร์ระหว่างจีนและเกาหลี ในสงครามหลายครั้งได้แก่
ยุทธการที่แม่น้ำยาลวี่ ค.ศ. 1894 ในสงครามจีน-ญี่ปุ่นครั้งที่หนึ่ง
ยุทธการที่แม่น้ำยาลวี่ ค.ศ. 1904 ในสงครามรัสเซีย-ญี่ปุ่น
ยุทธการใกล้แม่น้ำยาลวี่ ค.ศ. 1950 สงครามเกาหลี
ยุคที่ถูกปกครองโดยญี่ปุ่น (ค.ศ. 1910–1945) ทางตอนไต้ของแม่น้ำได้ถูกเปลี่ยนเป็นเขตอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ โดยเกือบ 20% ของผลผลิตทางอุตสาหกรรมทั้งหมดของญี่ปุ่นขณะนั้น มาจากนิคมอุตสาหกรรมในเกาหลี
ในสงครามเกาหลี แม่น้ำสายนี้ยังเป็นชนวนที่จีนได้เข้าร่วมสงครามยกกองทัพขนาดใหญ่ข้ามแม่น้ำเข้ามาในสมรภูมิ หลังจากกองกำลังรักษาสันติภาพแห่งสหประชาชาติละเลยคำเตือนของจีนได้เคลื่อนพลเข้าใกล้แม่น้ำ ณ ตอนนั้นการสู้รบทำให้สะพานถูกทำลายเหลือเพียงสะพานเดียวซึ่งในปัจจุบันเป็นสะพานมิตรภาพเชื่อมระหว่างซึนอึยจู ประเทศเกาหลีเหนือ และ ตานตง ประเทศจีน
หุบเขาทางตะวันตกของแม่น้ำเป็นจุดที่มีการต่อสู้ทางอากาศระยะประชิด (dogfight) เพื่อครองน่านฟ้าอันโด่งดังซึ่งถูกขนานนามว่า “ตรอกซอยแห่งมิก ” เพราะปรากฎเครื่องบินรบ MiG-15 ของฝ่ายจีน รัสเซีย และ เกาหลีเหนือ ในบริเวณดังกล่าวจำนวนมาก[ 7]
แม่น้ำแห่งนี้ยังเป็นจุดที่ผู้ลี้ภัย ชาวเกาหลีเหนือใช้ข้ามฝั่งไปยังจีน แต่ก็ไม่มากเท่าแม่น้ำตูเมน ที่เป็นจุดที่ใช้ในการอพยพข้ามฝั่งมากที่สุด[ 8]
ตามความเห็นของนักวิชาการ แม่น้ำยาลวี่ถือเป็นพรมแดนธรรมชาติ ระหว่างจีน-เกาหลีเหนือที่ไม่เคยเปลี่ยนแปลงตลอดประวัติศาสตร์ยาวนานกว่า 1000 ปี[ 9]
แม่น้ำสายนี้เป็นที่ตั้งของเขื่อนซุปพุง เขื่อนสำคัญในการสร้างพลังงานไฟฟ้าจากน้ำและเป็นหนึ่งในเขื่อนที่ใหญ่ที่สุดของเอเชียมีขนาดสูง 106 เมตร ยาว 460 เมตร โดยสร้างไว้ต้นน้ำก่อนจะถึงเมืองซึนอึยจู ประเทศเกาหลีเหนือ นอกจากนี้แม่น้ำยังเป็นเส้นทางหลักในการเดินทางโดยเฉพาะสำหรับขนส่งลำเลียงไม้ที่ตัดบริเวณป่าริมแม่น้ำ เป็นแหล่งประมงสำหรับคนท้องถิ่น ปลายน้ำต่อเขื่อนซุปพุงคือเขื่อนไตพิงวัน ส่วนเขื่อนที่อยู่ต้นน้ำต่อเขื่อนซุปพุงคือเขื่อนอันบอง โดยทั้งหมดเป็นเขื่อนที่ผลิตไฟฟ้าได้
บริเวณปากแม่น้ำเหนือตานตงใกล้กับเมืองฮูชานเป็นชุมชนเกาหลีเหนือซึ่งมีสภาพยากจนและไม่มีไฟฟ้าใช้[ 10]
