Petrova crkva

Za ostale upotrebe, v. Crkva Svetih apostola Petra i Pavla.

Stari Ras i Sopoćani
Svjetska baština – UNESCO
Srbija (Evropa)
Registriran:	1979. (3. zasjedanje)
Vrsta:	Kulturna
Mjerilo:	i, iii
Ugroženost:	no
Referenca:	UNESCO

Petrova crkva u Rasu, kod Novog Pazara (punim nazivom: crkva Svetih apostola Petra i Pavla), predstavlja najstariji spomenik crkvene arhitekture na prostoru Srbije i prvobitno je sedište raške episkopije. Crkva se nalazi 2 km severno od centra Novog Pazara, a prema do sada poznatim pisanim izvorima potiče iz 7. veka p. n. e.

Tačan datum osnivanja je nepoznat. Pominje se u 9. veku kao sedište eparhije srpske (Eparhija raška). Iskopavanja ispod poda crkve 1957/58. godine su otkrila grčke skulpture i crnofiguru keramiku iz 7. i 6. veka pre nove ere, kao i kneževski grob iz 5. veka pre nove ere (sa regalijama, haljinama, zlatnom-srebrnim nakitom, maskama, perlama i atičkom keramikom).^[1][2] The findings are presently at the National Museum of Serbia, in Belgrade. Roman, Byzantine and medieval Slavic tombs surround the church.^[2]

Sama crkva ima osnovu rotonde sa upisanim četvrorolistom i potiče iz vizantijskog doba, dok freske iz njene unutrašnjosti potiču iz 10, 12. i 13. veka. Na njenom mestu se nalazio ranohrišćanski objekat koji je podignut u 7. veku. Prilikom istraživanja unutrašnjosti crkve, na prostoru ostataka ilirskog kneževskog tuluma iz 5. veka pne. nađena je kolekcija od 92 predmeta u zlatu i ćilibaru. Istraživački i konzervatorski radovi vršeni su krajem 50-ih i početkom 60-ih godina dvadesetog stoleća, arheološka iskopavanja od 1984. do 1986. godine, a nastavljena su i poslednjih nekoliko godina. Posle detaljnih arheoloških istraživanja, crkva je konzervirana 1960. godine. Neki od najznačajnijih događaja iz perioda vladavine dinastije Nemanjića su vezani za ovu crkvu.

Po načinu gradnje slična je crkvama sa prostora Primorja, Gruzije, Jermenije i Italije koje potiču od 7. do 9. veka, ali je usled prepravki i dograđivanja postala jedinstvena, što je bio jedan od razloga da se nađe na Uneskovoj listi svetske baštine od 1979. godine u sklopu spomenika srednjeg veka objedinjenih pod zaštićenom celinom Stari Ras.

Reference

1. Trebenishte: the fortunes of an unusual excavation – M. Stibbe, Rastko Vasić
2. „Panacomp – the Church of St. Apostles Peter and Paul”. Arhivirano iz originala na datum 2011-05-11. Pristupljeno 7. augusta 2017. 

Vanjske veze

Petrova crkva na Wikimedijinoj ostavi

• Sajt UNESKO-a o Starom Rasu sa okolinom
• Petrova crkva na sajtu Republičkog zavoda za spomenike kulture Arhivirano 2012-04-02 na Wayback Machine-u
• Virtulna šetnja Petrovom crkvom i foto kolekcija Fonda Blago Arhivirano 2021-01-18 na Wayback Machine-u

Koordinate: 43° 09‘ S. 20° 31‘ I.