Grecja
Ateny
VI wiek p.n.e.
132 n.e.
Świątynia Zeusa Olimpijskiego, także: Olimpiejon[1] (gr. Ναός του Ολυμπίου Διός) – największa spośród świątyń starożytnej Grecji, znajdująca się w Atenach, poświęcona Zeusowi. Jej budowa trwała z przerwami od VI wieku p.n.e. do II wieku n.e.[2]
Budowa świątyni rozpoczęta została za rządów Pizystratydów, zarzucono ją jednak po obaleniu tyranii w 510 roku p.n.e.[2] Roboty wznowił w 174 p.n.e. król Syrii Antioch IV Epifanes, powierzając ich prowadzenie rzymskiemu architektowi Kossutiuszowi. Po śmierci władcy w 164 p.n.e. zostały przerwane[2][3]. Po zdobyciu Aten przez Sullę w 86 p.n.e. część kolumn z placu budowy wywieziono do Rzymu, gdzie zostały wykorzystane w świątyni Jowisza na Kapitolu[2][3]. Drobniejsze roboty podjęto za panowania Augusta[2]. Ostatecznie sanktuarium wykończył i poświęcił w 132 roku cesarz Hadrian[2][4].
Świątynia posadowiona została na olbrzymim stylobacie o wymiarach 41,12×107,8 m[2]. Wspierała się na łącznie 108 kolumnach[2]: wzdłuż boków biegły dwa rzędy po 20 kolumn, od frontu i tyłu trzy rzędy po 8 kolumn[3]. Według oryginalnego planu z czasów Pizystratydów była prawdopodobnie budowlą dorycką, w czasach Antiocha Epifanesa porządek zmieniono jednak na koryncki[2][4]. Świątynia przypuszczalnie nie była nakryta dachem[2]. W celli stała wykonana w technice chryzelefantynowej kopia posągu Zeusa dłuta Fidiasza[4].
W średniowieczu porzucona budowla zaczęła być wykorzystywana jako źródło darmowego budulca i w ciągu wieków została systematycznie rozszabrowana[2]. Do naszych czasów zachowało się jedynie 15 kolumn. Kolejna leży na ziemi, powalona w 1858 roku przez wichurę[2].