Łagiewniki (powiat wieluński)

Łagiewniki

wieś
Kościół św. Jana Chrzciciela
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Powiat	wieluński
Gmina	Czarnożyły
Strefa numeracyjna	43
Kod pocztowy	98-310[2]
Tablice rejestracyjne	EWI
SIMC	0701613
Położenie na mapie gminy Czarnożyły Łagiewniki
Położenie na mapie Polski Łagiewniki
Położenie na mapie województwa łódzkiego Łagiewniki
Położenie na mapie powiatu wieluńskiego Łagiewniki
51°16′31″N 18°30′25″E[1]

Fragment wsi

Łagiewniki – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie wieluńskim, w gminie Czarnożyły. Położona w odległości 8 km od Wielunia w kierunku płn.-zach.

Części wsi

Integralne części wsi Łagiewniki^[3]^[4]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0701620	Leonów	część wsi
0701636	Wądoły	część wsi
0701642	Weteranów	część wsi

Nazwa

Miejscowość historycznie należy do ziemi wieluńskiej. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XV wieku. Wymieniona została w 1412 w dokumencie zapisanym w języku łacińskim jako Lagewnyky, Lagywnyky^[5] 

Nazwa pochodzi od określenia łagiewnik, czyli mieszkańca wsi służebnej, której ludność zajmowała się dawniej wyrobem łagwi – naczyń służących do transportowania, przechowywania oraz picia różnych napojów. Były to naczynia klepkowe tworzone z drewna, określenie łagiewnik jest średniowiecznym określeniem bednarza, który obecnie wykonuje tą metodą beczki. W średniowieczu produkowano z klepek także inne pojemniki, np. wiadra, a nawet naczynia takie jak kubki, misy czy talerze. Według historyków łagiewnicy zajmowali się również wytwarzaniem oraz dostarczaniem napojów na dwory królewskie lub książęce. Warzyli piwo oraz sycili miód prawdopodobnie będąc także słodownikami, piwowarami lub miodowarami. W Polsce istnieje wiele lokalizacji lub miejscowości noszących tę historyczną nazwę^[6].

Z nazwy tej wnioskować można, że była to osada służebna kasztelanii rudzkiej.

Historia

Pierwsze pisane wzmianki o Łagiewnikach pochodzą z 1412 r.

Miejscowość wspomniały historyczne dokumenty prawne, własnościowe i podatkowe. Dawniej była wsią duchowną należącą do kleru. W dokumencie z 1511 r. odnotowana została dziesięcina pobierana we wsi z 3,5–4,5 łana. Arcybiskupowi mieszkańcy płacili z każdego łanu po 1 wiardunku oraz mierze żyta i owsa. Ludność wolna uiszczała wówczas po 6 groszy czynszu. W 1518 r. odnotowano w miejscowości 6,5 łana. W 1552 – 25 kmieci, 0,5 łana wolnego, 0,5 łana posiadał miejscowy sołtys, a z drugiej części ról sołtysich powstał wtedy folwark. W 1553 r. dokumenty odnotowały część wsi liczącą 10 łanów i należącą do Liskorskich, 1,4 łana była wolna, a 0,5 łana była własnością sołtysa. W 1520 r. 2 łany należała do plebana, we wsi zamieszkiwali zarówno zagrodnicy jak również chałupnicy^[5] 

Miejscowość jako Łagiewniki, wieś nad strumieniem Wołodoły, leżącą w powiecie wieluńskim, w gminie Wydrzyn, parafii Raczyn, wymienia XIX wieczny Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. W 1805 r. Ignacy Ostrowski dziedzic wsi, dokonał przebudowy miejscowego, drewnianego kościoła. W 1827 r. w miejscowości znajdowało się 46 domów zamieszkanych przez 350 mieszkańców. W 1884 r. wieś podzielona była na cztery części: pierwsza liczyła 36 domów ze 186 mieszkańcami, druga 39 domów i 217 mieszkańców, w folwarku stały 4. domy zamieszkane przez 72 osoby, do wsi przylegała także osada karczmarska z 1 domem i 7. mieszkańcami. Według danych Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego w Królestwie Polskim folwark Łagiewniki liczył pod koniec XIX wieku 618 morg w tym 506 morg gruntów ornych, 89. morg łąk, 4 morgi pastwisk, 3. morgi wód, 16 morgi nieużytków i placów. Znajdowały się w nim również 3 murowane budynki, 10 budynków z drzewa oraz wiatrak. W miejscowości pod koniec XIX wieku działała także jednoklasowa szkoła początkowa^[7].

W czasie okupacji niemieckiej Zygmunt, Stefan Mikołajczyk oraz Helena Nowak (z domu Mikołajczyk) udzielili pomocy Żydom Jakubowi i Adeli (z domu Berkowicz) Jabłońskim. W 1997 roku Instytut Jad Waszem podjął decyzję o przyznaniu członkom rodziny Mikołajczyków tytułów Sprawiedliwych wśród Narodów Świata^[8].

W latach 1954-1957 wieś należała i była siedzibą władz gromady Łagiewniki, po jej zniesieniu w gromadzie Czarnożyły. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa sieradzkiego.

Zabytki

We wsi drewniany kościółek Ścięcia św. Jana Chrzciciela, wystawiony w 1623 r. (na miejscu poprzedniego z XV w.) kosztem Jana Brodnickiego, dziedzica wsi, na miejscu wcześniejszego kościoła, stojącego przy drodze do Raczyna. W 1805 r. dziedzic Ignacy Ostrowski polecił przenieść ten kościółek na obecne miejsce. Z wyposażenia na uwagę zasługują: gotycka rzeźba Chrystusa z 1 poł. XV w., krucyfiks na belce tęczowej oraz XVII-wieczne obrazy w ołtarzach. Jest to kościół filialny parafii w Raczynie.

Dawny dwór z przełomu XVIII/XIX w., otoczony reliktami parku, funkcjonuje obecnie jako szkoła. Na cmentarzu mogiła poległego 1 września 1939 r. nieznanego żołnierza 15 pp „Wilków” z Dęblina.

Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa^[9] na listę zabytków wpisany jest obiekt:

• kościół filialny pw. św. Jana Chrzciciela, drewniany, 1623, nr rej.: 307 z 30.12.1967

Zobacz też

• Łagiewniki
• Łagiewniki Kościelne
• Łagiewniki Małe
• Łagiewniki Wielkie
• Łagiewniki Średzkie

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 71141
2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 686 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
3. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
4. TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
5. Rosin 1963 ↓.
6. Rymut 2013 ↓, s. 260-263.
7. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich t. V, hasło „Łagiewniki”. nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1884. s. 572. [dostęp 2020-01-27].
8. https://sprawiedliwi.org.pl/pl/historie-pomocy/historia-pomocy-rodzina-mikolajczykow
9. NID: Rejestr zabytków nieruchomych, województwo łódzkie. [dostęp 2008-09-19].

Bibliografia

• Ryszard Rosin: Słownik historyczno-geograficzny ziemi wieluńskiej w średniowieczu, hasło: „Łagiewniki”. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1963, s. 107–108.
• Kazimierz Rymut: Nazwy miejscowe Polski, t. VI, L-Ma. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 2013, s. 260-261. ISBN 978-83-64007-04-0.

Linki zewnętrzne

• Łagiewniki w Słowniku historyczno-geograficznym ziem polskich w średniowieczu
• 2.) Łagiewniki, wieś nad strumieniem ''Wołodoły'', [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 572 .