Zbigniew Józef Szuber pochodził z rodu wywodzącego się z potomków niemieckich osadników w Haczowie w XV wieku[1]. Urodził się 19 marca 1918 w Krośnie[2][3][4] w rodzinie urzędniczej, był synem Józefa (1881–1967, działacz endecji)[a] i Józefy z domu Korab (1889–1974)[b] Szuberów[2][5][6][7][8][9][10]. Miał dwie starsze od siebie siostry, które zostały nauczycielkami: Elżbieta Szuber (1914–2004) i Maria Szuber (1913–2006, guwernantka dzieci hr. Załuskiego w Iwoniczu, działaczka sanockiego oddziału PTTK i przewodniczka turystyczna[11][12])[7][13].
Początkowo mieszkał w rodzinnym Krośnie do 1931, a od lat 1931 do 1935 we Lwowie[14][9]. Tam w trakcie nauki gimnazjalnej w wieku ok. 15 lat zainteresował się lotnictwem, które pozostało jego pasją i pracą na całe życie[13][10]. Wówczas przebywał na lotnisku Skniłowie[9][10]. W 1935 wraz z rodziną przeprowadził się do Sanoka i zamieszkał w domu pod ówczesnym adresem ulicy Elżbiety Granowskiej (obecnie ul. 2 Pułku Strzelców Podhalańskich 2)[14][13][15][c]. Podjął wówczas naukę w tamtejszym Państwowym Gimnazjum im. Królowej Zofii, w którym po czterech latach w 1938 ukończył VIII klasę i zdał egzamin dojrzałości (w jego klasie byli m.in. Juliusz Bakoń, Tadeusz Srogi)[16][17][18][13]. Podczas pobytu w Sanoku uprawiał aktywnie sport[13][9][10]. Odbywał kursy szybowcowe we Lwowie, w Ustianowej oraz na lądowisku w Bezmiechowej, zdobywając medale[13][9][19]. 28 sierpnia 1937 w Ustianowej uzyskał kategorię C pilota szybowcowego oraz otrzymał odznakę pilota szybowcowego nr 875 (jego instruktorem był Bronisław Czech)[10]. Przed 1939 udzielał się w działającej w podsanockich Olchowcach Szkole Szybowcowej Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej (m.in. wspólnie z Adamem Bieniaszem)[20]. Po maturze w 1938 został skierowany na szkolenie lotnicze na lotnisku w Masłowie, gdzie po miesiącu szkolenia uzyskał uprawnienia pilota samolotowego[10][21]. Od września 1938 odbywał zasadniczą służbą wojskową w szeregach 5 pułku Strzelców Podhalańskich w Przemyślu w wymiarze pół roku[9][10] i kształcił się w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty[22]. Od 1 stycznia 1939 kształcił się w Szkole Podchorążych Rezerwy Lotnictwa w Radomiu-Sadkowie[10][22]. Tam pełnił służbę jako podchorąży kapral pilot do września 1939[14].
Po wybuchu II wojny światowej i bombardowaniu bazy w Sadkowie w okresie kampanii wrześniowej ewakuował się na wschód wraz z wychowankami dęblińskiej szkoły 4/5 września 1939[23][19][10][9][3]. Walczył w Radomiu, w Warszawie, w Lublinie, po czym jako pilot łącznikowy został skierowany do Lwowa[14]. Tuż po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 został aresztowany przez sowietów w okolicach Buczacza[10][9]. Następnie z grupą jeńców był kierowany w stronę Husiatyna, po czym pociągiem był transportowany na wschód[10]. Po minięciu Smoleńska wraz z dwoma towarzyszami oddalił się od pociągu, po czym koleją powrócił przez Lwów w rodzinne strony[10]. Ranny dotarł do Sanoka, będącego pod okupacją niemiecką[9][10]. Według innej wersji, po rozwiązaniu jego jednostki 28 września w Tarnopolu powrócił do Lwowa i przebywał u krewnych do marca 1940, po czym przedostał się do Sanoka i zamieszkał u rodziców[14]. Od 1941 do 1942 pracował fizycznie w kopalnictwie naftowym w Turzym Polu[14]. Od sierpnia 1942 do czerwca 1943 nie pracował i w tym czasie przebywał w Krośnie, Brzozowie, Haczowie[22]. Przez pewien czas ukrywał się z obawy przed aresztowaniem[9][10]. Przebywał też w Krakowie[17]. Od lipca 1943 pracował jako drogomistrz w zarządzie drogowym w Bukowsku aż do nadejścia frontu wschodniego[2][14]. Został wcielony do ludowego Wojska Polskiego, w szeregach którego służył od 1 stycznia 1945 do stycznia 1946[17]. Początkowo był przydzielony do jednostki wojskowej w Zamościu[14]. Następnie został skierowany z jednostką bojową w inne miejsca i służył jako pilot bombowca sowieckiego: Warszawa, Gdańsk, Wrocław (walki o miasto), Zgorzelec, Cottbus, Berlin, biorąc udział w operacjach wojennych[24][10][9][d]. Po kapitulacji III Rzeszy wraz z jednostką skierowany został do Poznania i służył tam do 1946[25].
Po zakończeniu wojny podjął pracę jako kierowca w rodzinnych stronach[10]. Od kwietnia do listopada 1946 był zatrudniony w Zarządzie Drogowym w Lesku[25]. Od 1 kwietnia 1947 pracował w lotnictwie sportowym[25]. Działał w utworzonej w Sanoku Filii Aeroklubu Rzeszowskiego nr 1 (m.in. ponownie z Adamem Bieniaszem)[26]. Był organizatorem i pilotem Aeroklubu Rzeszowskiego[27][28][19]. Został pierwszym dyrektorem powołanego w marcu 1947 zarządu Ligi Lotniczej w Rzeszowie[29][30][9][10][21]. Tworzył wówczas struktury Ligi Lotniczej w województwie rzeszowskim, zainicjował zbiórkę pieniężną na śmigłowiec, ufundowany na rzecz powstałego lotniczego pogotowia ratunkowego[29]. Około 1949 odszedł ze stanowiska dyrektora zarządu okręgu Ligi Lotniczej (zastąpiony przez por. Henryka Ungerta) i powrócił do Sanoka][29][9][19]. Pod koniec 1950 został kierownikiem Aeroklubu Podkarpackiego w Krośnie[29][9][19][31]. Po kilku latach i połączeniu Aeroklubu z przeniesionym z Wrocławia Centrum Wyszkolenia Spadochronowego[32] oraz powołaniu nowego kierownika, mjr. Zygmunta Rychtera, w 1952 objął funkcję zastępcy ds. społeczno-wychowawczych, pozostając na tym stanowisku aż do przejścia na emeryturę w 1978[29][30][28][9][19] (według innej wersji ostatecznie odszedł na emeryturę w 1984[10]). Był kierownikiem lotniska w Krośnie, instruktorem tamtejszych wychowanków, organizatorem sfery lotniczej[28][19]. W 1950 pilotując samolot Piper L-4 Cub uległ wypadkowi w Haczowie, w którym śmierć poniósł pasażer będący jego znajomym, a on sam odniósł ciężkie obrażenia, wymagające kilku operacji i długiego leczenia, w tym 1,5-rocznego pobytu w szpitalu[29][10][9][19][33]. Po rekonwalescencji powrócił do pracy w Krośnie[19] oraz do pilotowania szybowców i samolotów[34]. Licencją pilota posiadał przez 34 lata do 1971[10]. Był członkiem PZPR[5]. Od 1958 należał do ZBoWiD[35]. W 1976 otrzymał zaświadczenie kombatanta[3]. Był członkiem założycielem zorganizowanego 17 listopada 1981 przy Aeroklubie Podkarpackim w Krośnie Klubu Seniorów Lotnictwa imienia generała Ludomiła Rayskiego[36]. Do końca życia był porucznikiem w stanie spoczynku[21][31].
Poza lotnictwem był wszechstronny sportowo, uprawiał hokej na lodzie, później był sędzią hokejowym i piłkarskim, skakał ze spadochronem, uprawiał także narciarstwo i pływanie[34][28][37]. Prywatnie był myśliwym i wędkarzem[34][28].
Pamięci Rodziców zadedykował Janusz Szuber swój tomik poezji pt. Biedronka na śniegu, wydany w 1999, w którym odniósł się do swojego ojca w wierszu pt. Osiemnasty lipca[54][55]. Ponadto poeta zawarł odniesienia do swojego ojca w utworze zatytułowanym Świadectwo języka, wydanym w tomiku poezji pt. Powiedzieć. Cokolwiek z 2011[56]. Postać Zbigniewa Szubera została przedstawiona w powieści Pawła Huelle pt. Mercedes-Benz z 2001[1]. Wiersz poświęcony Zbigniewowi Szuberowi napisał „Senior” związany z Aeroklubem Podkarpackim[57].
↑Józefa Szuber, ur. 19 grudnia 1889 w Brzozowie jako córka Tomasza Korab i Marii z domu Paczosa, zm. 26 listopada 1974 Księga Zmarłych 1959–1975 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 183 (poz. 103).
↑Na świadectwie dojrzałości Zbigniewa Szubera podano, że uczył się od 1934 do 1935 w klasach V, VI, VII i VIII sanockiego gimnazjum.
↑Franciszek Oberc. Samorząd miejski Sanoka a wybitni sanoczanie. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 11: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1990–2010, s. 548, 2014. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN1731-870X.
↑2. Lotnicze epizody z lat II Rzeczypospolitej. Zapomniane szybowisko. W: Andrzej Olejko: Lotnicze tradycje Bieszczadów. Krosno: Ruthenus, 2011, s. 66. ISBN 978-83-7530-141-0.
↑4. na wojennym niebie Europy. Lotnicza wyliczanka. W: Andrzej Olejko: Lotnicze tradycje Bieszczadów. Krosno: Ruthenus, 2011, s. 154. ISBN 978-83-7530-141-0.
↑2. Lotnicze epizody z lat II Rzeczypospolitej. Zapomniane szybowisko. W: Andrzej Olejko: Lotnicze tradycje Bieszczadów. Krosno: Ruthenus, 2011, s. 67. ISBN 978-83-7530-141-0.
↑W dniu Lotniczego Święta. „Polskie Niebo-Wiadomości Fabryczne”. Jednodniówka, s. 1, 6 września 1957. WSK Rzeszów.
↑Komitet Organizacyjny Fundacji Sztandaru. Związek Bojowników o Wolność i Demokrację. Zarząd Koła w Sanoku. 1986, s. 168.
↑70 lat Aeroklubu Podkarpackiego 1945–2015. 100 lat Lotnictwa na Podkarpaciu 1915–2015. Praca zbiorowa pod red. Witolda Ostrowskiego. 2015, s. 601.
↑Borys Łapiszczak: Sanok w Królestwie Galicji i Lodomerii na dawnej pocztówce i fotografii. Cz. VIII. Sanok: Poligrafia, 2005, s. 123. ISBN 83-918650-2-9.
↑Wiersz Janusza Szubera pt. 60. Janusz Szuber: Wyżej, niżej, już. Rzeszów: Podkarpacki Instytut Książki i Marketingu, 2010, s. 68. ISBN 978-83-61746-38-6.
Związek Bojowników o Wolność i Demokrację. Oddział w Sanoku. Deklaracje i karty ewidencyjne członków zwyczajnych S Szelka-Szyndler 1963-1984, AP Rzeszów – O/Sanok (zespół 659, sygn. 99). s. 1-248.
Anna Strzelecka, Janusz Szuber. Moi najbliżsi – zmyślenie i prawda. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 3. Jubileusz Janusza Szubera, s. 70-77, 2003. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN1731-870X.
Janusz Szuber: Mojość. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2005, s. 1-108. ISBN 83-919470-8-4.
Andrzej Sulikowski: Epos sanocki Janusza Szubera. Szczecin: Volumina.pl, 2010, s. 1-316. ISBN 978-83-62355-59-4.