7 lipca 1913 Warszawa
22 sierpnia 1944 Warszawa
Uniwersytet Warszawski
literatura piękna
Skrzydła
Włodzimierz Antoni Józef Pietrzak, pseudonim „Balk”, „Andrzej Ados”, „Juliusz Wolden” (ur. 7 lipca 1913 w Warszawie, zm. 22 sierpnia 1944 tamże) – polski poeta, prozaik i krytyk literacki, uczestnik powstania warszawskiego.
Syn lekarza weterynarii, Franciszka Ksawerego Pietrzaka i Ewy Tekli z Kokosowskich. Urodził się w Warszawie, gdyż jego matka przebywała wówczas u swojej siostry w tym mieście. Dzieciństwo spędził w Turku, z którego pochodziła jego matka[1]. Początkowo nauki pobierał w domu, następnie w komitecie przygotowawczym[2].
W 1923 roku podjął naukę w Państwowym Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki w Kaliszu, w którym w latach 1928–1931 redagował szkolne pismo „Świt”, był również przewodniczącym „Bratniej Pomocy” i działał m.in. w Kole Młodych Lotników. W „Świcie” publikował swoje utwory poetyckie i opowiadania[2][3]. W 1931 roku zdał maturę[3].
W latach 1931–1936 studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Z powodu gruźlicy w połowie grudnia 1931 roku musiał przerwać naukę i wyjechał do sanatorium w Zakopanem. Studia wznowił na początku roku akademickiego 1932/1933[4]. Dyplom ukończenia studiów uzyskał w czerwcu 1936 roku[4]. Podczas studiów angażował się w działalności uniwersyteckiego Koła Polonistów[4].
Należał także do klubu Klubu Artystycznego „S”, będąc jednym z jego najaktywniejszych członków[5], w 1934 roku objął funkcję jego prezesa[6]. W 1934 roku wraz z Janem Kottem i Ryszardem Matuszewskim wydał programowy tomik S. Poezje. Dwa lata później opublikował samodzielny tom poezji[6]. W latach 1934–1937 publikował w „Pionie” teksty krytycznoliterackie, następnie pisał także dla „Kameny”, „Okolicy Poetów”[7], „Przeglądu Współczesnego” i „Studio”[8].
Po studiach był urzędnikiem w Funduszu Pracy[9]. Prowadził ożywioną korespondencję z Julianem Przybosiem, odwiedzał go także w Cieszynie[9]. Pisał również do Jerzego Stempowskiego i Władysława Sebyły[7]. W 1935 roku wstąpił do Ruchu Narodowo-Radykalnego, był jednym z uczestników jego zjazdu organizacyjnego[8].
Latem 1937 roku rozpoczął współpracę z czasopismem „Prosto z Mostu”, w którym był jednym z redaktorów rubryki Z beletrystyki polskiej. Z czasopismem współpracował do wybuchu II wojny światowej[8]. W grudniu 1937 roku był jednym z literatów, którzy typowali kandydatów do Nagrody Młodych Polskiej Akademii Literatury[8].
Od 1937 działał w Związku Młodej Polski, został mianowany szefem sztabu ZMP. Tę samą funkcję pełnił po przekształceniu ZMP w Służbę Młodych Obozu Zjednoczenia Narodowego, był również kierownikiem Kursów Prelegenckich[8]. Był stałym współpracownikiem miesięcznika „Młoda Polska”[8]. Współpracował także z czasopismem „Wielka Polska” i poznańską „Kulturą”[10].
Podczas okupacji hitlerowskiej działał w podziemnym życiu kulturalnym. Od 1939 roku był współredaktorem pisma „Pobudka”[10]. Związany z Konfederacją Narodu – był redaktorem jej organu – pisma „Nowa Polska”. Artykuły swojego autorstwa podpisywał pseudonimem „Zawisza Czarny z Grabowa”[10]. Pisał wiersze dotyczące problematyki ideowej i moralnej, a także bliskie konwencji katastroficznej. Pisał także w „Biuletynie Słowiańskim”, uczestniczył w tworzeniu miesięcznika „Sztuka i Naród”[10]. Latem 1943 roku zaangażował się w działalność organizacji Ruch Kulturowy[10]. Został mianowany zastępcą komendanta Konfederacji Narodu Jerzego Hagmajera, w maju 1944 roku objął stanowisko szefa sztabu KN. Był również kierownikiem Wydziału Propagandy i członkiem Kierownictwa Krajowego Ruchu Nowej Polski oraz opiekunem konspiracyjnego Teatru Młodzieży KN[11].
29 lipca 1944 roku Jerzy Hagmajer mianował Pietrzaka kierownikiem KN. Podczas powstania warszawskiego, w stopniu kaprala podchorążego walczył w składzie plutonu „Mieczyki” batalionu „Czata 49”, brał udział w walkach na Woli i na Starym Mieście[11][12]. Zmarł w wyniku ran odniesionych 20. dnia walk[12][13], na barykadach u zbiegu ulic Franciszkańskiej i Świętojerskiej. Został pochowany w zbiorowej mogile w Ogrodzie Krasińskich[11]. Pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Walecznych[11] i awansowany do stopnia podporucznika[13].
W 1958 roku został ekshumowany i pochowany na Powązkach Wojskowych[11] (kwatera A24-6-21)[14].
W 1948 roku Stowarzyszenie „Pax” ustanowiło Nagrodę Młodych im. Włodzimierza Pietrzaka[16].
W 1997 roku jego imię nadano Miejskiej Bibliotece Publicznej w Turku[17], bibliteka organizuje także konkurs literacki jego imienia[18].
Wraz z bratem, Tadeuszem Pietrzakiem, jest patronem ulicy w Turku[13].