Nazwa miejscowości notowana była w formach Woycowicz (1325-27), Woykowycze Kosczelne (1470-80), Woykowice (1787), Woykowice Kościelne (1827). Jest to nazwa patronimiczna od nazwy osobowej Wojek, która jest skróceniem od imion złożonych typu Wojciech, Wojsław[3].
Miejscowość ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XIV wieku. Wymieniona po raz pierwszy w 1325 w dokumencie zapisanym w języku łacińskim jako Woycowicz[3]. Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis z lat 1470-1480 odnotowuje we wsi murowany kościół św. Marcina uposażony ziemią oraz miejscowych dziedziców Jana Działeckiego właściciela połowy majętności oraz Mateusza, Andrzeja i Mikołaja właścicieli drugiej połowy[6][7].
Po rozbiorach Polski miejscowość znalazła się w zaborze rosyjskim i leżała w Królestwie Polskim. W Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego wymieniona jest jako wieś i folwark leżące w powiecie będzińskim w gminie i parafii Wojkowice. W 1827 w miejscowości znajdowało się 99 domów zamieszkiwanych przez 588 mieszkańców. W 1893 liczba domów spadła do 90, a mieszkańców do 852. Wieś liczyła 1529 mórg ziemi włościańskiej. Folwark liczył 434 morgi ziemi, stało w nim 7 domów zamieszkanych przez 27 mieszkańców. Osiedle proboszcza liczyło 8 morg, na których znajdowało się 5 domów zamieszkanych przez 3 mieszkańców. We wsi znajdowały się również zabudowania młyna złożone z 2 budynków zamieszkanych przez 15 mieszkańców i położonych na 47 morgach ziemi. Miejscowość posiadała murowany kościół parafialny, szkołę początkową, przytułek dla 2. ubogich, młyn, a także urząd gminy[7].
Jedynym zabytkiem Wojkowic Kościelnych jest usytuowany przy DK 86 zabytkowy kościół św. Marcina i Doroty, najstarsze części świątyni: prezbiterium, skarbiec (dawna zakrystia) i część nawy zbudowane są w stylu romańskim[18]. Jest to równocześnie sanktuarium Matki Bożej Dobrej Drogi.
Parafia Wojkowice Kościelne
Architektura sakralna Wojkowic Kościelnych
Kościół pw. św. Marcina
Figura św. Jana Nepomucena
Parafia pw. św. Marcina w Wojkowicach Kościelnych istniała przed 1325 r., ale kościół mógł istnieć wcześniej, o czym świadczy najstarsza jego część – romańskie prostokątne prezbiterium, zbudowane z ciosów kamiennych oraz dawna zakrystia po stronie północnej (obecnie skarbiec) i niewielka partia nawy.
Miejscowość należy do najstarszych miejscowości ziemi siewierskiej. Jak podają źródła wieś początkowo była własnością książęcą, a od 1380 r. stała się własnością szlachecką. Do 1795 r. stanowiła własność kapituły katedralnej krakowskiej.
Świątynia była wielokrotnie przebudowywana, m.in. w roku 1618, 1750 i po II wojnie światowej. Od momentu sprowadzenia w 1625 r. przez ks. Marcina Zelbrzykowskiego (lub Zelbrychowicza) obrazu Maryi z Dzieciątkiem Jezus, datowany jest kult maryjny. Potwierdzeniem ciągłości kultu było erygowanie 27 czerwca 1987 r., przez metropolitę częstochowskiego Stanisława Nowaka, sanktuarium Matki Bożej Dobrej Drogi. Po pożarze kościoła w grudniu 1985 r. został on gruntownie odrestaurowany.
We wnętrzu na uwagę zasługuje m.in. umieszczony w ołtarzu głównym wizerunek Maryi z Dzieciątkiem, namalowany w latach 1460-1470. Ponadto w kościele znajdują się klasycystyczne organy, zbudowane przypuszczalnie w XIX w.
Na terenie wsi działa jeden supermarket (Biedronka)[potrzebny przypis], Hurtownia budowlana, Sklep narzędziowy (Elektro-Mar[19]) oraz ponad 10 sklepów spożywczych (o powierzchni mniejszej niż 400 m²) w tym trzy sklepy powszechne: Swieżyzna[20], Odido[21](ul. Podwarpie), ABC[22].
↑ abKazimierz Rymut. Nazwy miejscowe dawnego księstwa siewierskiego. „Onomastica”. tom 15, numer 1-2, s. 24, 1970. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
↑Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 100.
↑Podział administracyjny województwa śląsko-dąbrowskiego wraz ze skorowidzem gmin i gromad (stan z dnia 1 stycznia 1946) wydany przez Wydawnictwa Instytutu Śląskiego w 1947.
↑Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948. Brak numerów stron w książce
↑Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948. Brak numerów stron w książce
↑Uchwała Nr 14/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu będzińskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 15 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr 10, Poz. 54).
↑Uchwała Nr XX/99/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie katowickim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 20 grudnia 1972 r., Nr 12, Poz. 103).
