Wiwern przedstawiany jest zwykle jako kilkumetrowej długości gad, z jedną parą nóg uzbrojonych w szpony i parą błoniastych skrzydeł, z długą szyją i ogonem, często zakończonym harpunim, jadowitym grotem. Niekiedy z podobnym grotem na końcu przedstawiany jest język wiwerna.
Początkowo wiwerny były tożsame ze smokami, przedstawianymi pierwotnie zawsze z jedną parą nóg.
W średniowiecznej Europie smok, w tym i wiwern, stanowił alegorięszatana. W postaci wiwernów i smoków przedstawiano często biblijne bestie, uosabiające szatana. Imię wiwerna równoważyło się z wojną, grzechem i zarazą (wierzono, że przenosi on dżumę). Wierzono również, że mieszkał w pieczarach, gdzie gromadził ogromne skarby.
Kryptozoologowie wysuwają hipotezy, że smoki i wiwerny w legendach różnych narodów stanowią echo spotkań pierwotnych ludzi z reliktami pterozaurów.
Obecnie, głównie za przyczyną gier RPG i literatury fantasy traktowane są jako osobny gatunek mitycznych bestii, słabszy i mniejszy od smoków właściwych, które przedstawia się jako stwory o czterech łapach.
Wiwerny w heraldyce
Wiwerny są jednym z popularniejszych stworzeń średniowiecznego heraldycznegobestiariusza. Szczególnie popularne są w heraldyce brytyjskiej. Przedstawiane bywają w różnych barwach heraldycznych, w różnych pozycjach. Najczęściej stosowane są jako trzymacze heraldyczne, ale często też jako klejnot herbowy lub godło.
W dawnych legendach herbowych trudno znaleźć jednoznaczną odpowiedź, czemu stworzenie uznawane w mitologii za tak złowrogi i szatański symbol tak chętnie przyjmowane było jako element herbu. Popularność wywerna w heraldyce brytyjskiej można wyjaśnić faktem, że wywern stał się symbolem Artura a później całej Walii.
W najstarszej ikonografii związanej z legendą o św. Jerzym smok zwykle przedstawiany jest jako wiwern.
Najbardziej znane wiwerny w heraldyce brytyjskiej zachowały się jako emblemat dawnych władców Mercji, złoty wiwern na fladze Wesseksu i wiwerny w herbach rodu Arbuthnott.
W Polsce wywern stał się herbem Piastów czerskich[1].
Pojawienie się wywerna w polskiej heraldyce, sfragistyce i numizmatyce należy łączyć z recepcją legend arturiańskich w średniowiecznej Polsce[2].
Wiwerny stosowane są również w heraldyce wojskowej, m.in. w godle 43. Dywizji Piechoty z Wessex i 37. US Armor Regiment. Nazwano tak też samolot Westland Wyvern.
↑Jako pierwszy recepcje legend arturiańskich w średniowiecznej Polsce zauważył prof. Jacek Wiesiołowski por- J. Wiesiołowski, Przemysł-Lancelot, czyli Strażnica Radości nad Wartą, „Kronika Miasta Poznania”, R. 42, 1995, nr 2, s. 123–135. Prof. Tomasz Panfil rozwinął tę koncepcję udowadniając, że wywern w numizmatyce ma związek z recepcją legend arturiańskich- por.T.Panfil, Polski zwierzyniec numizmatyczny – Smok, „Biuletyn Numizmatyczny” 2 (322), 2001, s. 13–30. Natomiast Wojciech Górczyk rozwinął koncepcję T.Panfila udowadniając, że smok w herbie książąt czerskich również ma rodowód arturiański, wskazał on także na ślady recepcji legend arturiańskich w kronikach polskich-por. W. Górczyk, Ślady recepcji legend arturiańskich w heraldyce Piastów czerskich i kronikach polskich, Kultura i Historia 17/2010, UMCS, ISSN 1642-9826.
Bibliografia
Henry Bedingfeld, Peter Gwynn-Jones: Heraldry, Wingston, 1993
.svg)
