Wirgiliusz Gryń

Wirgiliusz Gryń
Data i miejsce urodzenia

9 czerwca 1928
Mydlice

Data i miejsce śmierci

3 września 1986
Warszawa

Zawód

aktor

Współmałżonek

Elżbieta Janczyszyn
(1970–1986; jego śmierć)

Lata aktywności

1947–1986

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi Odznaka Honorowa Miasta Poznania
Multimedia w Wikimedia Commons
Grób Wirgiliusza Grynia na cmentarzu komunalnym na Dołach w Łodzi

Wirgiliusz Gryń (ur. 9 czerwca 1928 na Mydlicach w Dąbrowie Górniczej zm. 3 września 1986 w Warszawie) – polski aktor.

Na ekranie najczęściej grał żołnierzy, milicjantów i działaczy partyjnych. Odtwórca roli towarzysza Stanisława Jasińskiego w serialu Jana Łomnickiego Dom (1980–1986).

Życiorys

Wczesne lata

Urodził się w Mydlicach (dziś dzielnica Dąbrowy Górniczej). Jako mały chłopiec bawił się w teatr, ale chciał zostać leśnikiem[1]. Podczas II wojny światowej mając 13 lat został wywieziony na przymusowe roboty do Niemiec. Po przeczytaniu książki Kościuszko pod Racławicami, marzył o byciu żołnierzem i walce o wolność. Gdy wrócił z robót, wstąpił do wojska. Po zdemobilizowaniu próbował — bez powodzenia — dostać się na studia aktorskie[2]. W 1952 ukończył studia w Państwowej Szkole Reżyserów Teatrów Niezawodowych, w 1958 zdał aktorski egzamin eksternistyczny.

Kariera

W latach 1947–1949 był statystą na scenach w Sosnowcu i Katowicach. W latach 1950–1951 należał do Zespołu Pieśni i Tańca KBW w Warszawie. W latach 1952–1955 był związany z Teatrem Dolnośląskim w Jeleniej Górze, gdzie zadebiutował w roli aktorskiej Rabana w przedstawieniu Heinara Kipphardta Szekspir pilnie poszukiwany (1954) z udziałem Franciszka Pieczki i Karola Obidniaka. Z czasem zaczął grywać poważniejsze role w różnych teatrach. W latach 1955–1957 występował w Teatrze im. Bogusławskiego w Kaliszu, 1957–1959 w Teatrze Dramatycznym w Koszalinie, w latach 1959–1962 w Teatrze im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie, 1962–1964 w Teatrze w Zielonej Górze, 1964–1973 w Teatrze Polskim w Poznaniu. Od 1975 był aktorem Teatru im. Jaracza w Łodzi.

Po raz pierwszy trafił na kinowy ekran w komedii wojennej Tadeusza Chmielewskiego Gdzie jest generał... (1963)[1]. Z ekranowych ról bardziej zauważalnych był stary góral Kuba Pudras, kłusownik podczas zimy zaczyna karmić padające zwierzęta sianem podkradanym bogatym gazdom w dramacie telewizyjnym Myśliwy (1973)[1], wozak Michał Kopera, który ulega podczas pracy ciężkiemu wypadkowi w dramacie telewizyjnym Henryka Bielskiego Hasło (1976)[1], robotnik Marian Matyja w serialu Zbigniewa Chmielewskiego Ślad na ziemi (1978)[1] i bosman Ignacy Krzemiński, który po przejściu na emeryturę wraca do rodzinnej wsi w dramacie psychologicznym Sylwestra Szyszko Zerwane cumy (1979)[1]. Zebrał znakomite recenzje za kreację klucznika Kazimierza w dramacie psychologicznym Wojciecha Marczewskiego Klucznik (1979)[1] u boku Tadeusza Łomnickiego. Jego rola generała „Bołdyna” w dramacie wojennym Ewy i Czesława Petelskich Bołdyn (1981) została wysoko oceniana przez krytyków[3].

Zajmował się również dubbingiem; użyczył głosu Achimowi, koledze Karola Kostki (Franciszek Pieczka) i Smokowi (granym przez Annę Dymną) w poetyckim filmie dla dzieci i młodzieży Okrągły tydzień (1977)[4].

Życie prywatne

W 1970 zawarł związek małżeński z Elżbietą Janczyszyn[5].

Był działaczem społecznym, brał udział w pracach Narodowej Rady Kultury.

Śmierć

Zmarł 3 września 1986 w Warszawie w wieku 58 lat, niedługo przed premierą dwunastego odcinka serialu Dom. Na ekranie pojawił się, ponieważ, aby dokończyć wątek, zmontowano odrzucone wcześniej sceny z jego udziałem; później zdecydowano się uśmiercić jego bohatera. Został pochowany na cmentarzu komunalnym na Dołach w Łodzi (kwatera XXXII, rząd 5, grób 10).

Filmografia

Odznaczenia i nagrody

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g Bohdan Gadomski. Być twórcą, nie rekwizytem. „Film”. nr 28/1980 (XXXV) (1649), s. 16, 31 sierpnia 1980. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X. 
  2. ↑ AEŚ: Wolał filmowy plan od teatralnej sceny. W PRL-u Wirgiliusz Gryń był „specjalistą od ról dobrych komunistów”. plejada.pl, 9 czerwca 2023. [dostęp 2024-08-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-08-19)]. (pol.).
  3. ↑ Bohdan Gadomski. Gram żywiołowo.... „Film”. nr 38/1982 (XXXVII) (1745), s. 10–11, 12 grudnia 1982. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X. 
  4. ↑ Arkadiusz Bartosiak, Łukasz Klinke. Arkadiusz Jakubik. „Playboy”. nr 2/2013 (242), lutu 2013. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 1230-2724. 
  5. ↑ Karolina Famulska-Ciesielska, Sławomir Żurek Literatura polska w Izraelu. Leksykon, wyd. Austeria, Kraków-Budapeszt 2012, s. 57-58 (biogram Elżbiety Frister)

Bibliografia

  • Wirgiliusz Gryń (1928–1986). „Film”. nr 38/1986 (XLI) (1942), s. 2, 21 września 1986. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X. 

Linki zewnętrzne