Wilczyska (województwo małopolskie)

Wilczyska

wieś
Zabytkowy kościół parafialny
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	gorlicki
Gmina	Bobowa
Liczba ludności (2013)	1101[2]
Strefa numeracyjna	18
Kod pocztowy	38-350[3]
Tablice rejestracyjne	KGR
SIMC	0418277
Położenie na mapie gminy Bobowa Wilczyska
Położenie na mapie Polski Wilczyska
Położenie na mapie województwa małopolskiego Wilczyska
Położenie na mapie powiatu gorlickiego Wilczyska
49°40′28″N 20°56′50″E[1]

Wilczyska – wieś w Polsce w województwie małopolskim, w powiecie gorlickim, w gminie Bobowa. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa nowosądeckiego.

Położenie

Wilczyska leżą na Pogórzu Ciężkowickim, w dolinie Białej Dunajcowej, pomiędzy Bobową na północy a Grybowem na południu. Zabudowania wsi leżą na wysokości ok. 270–300 m n.p.m. na prawym brzegu rzeki. Przez wieś, wzdłuż doliny Białej, biegnie linia kolejowa Tarnów – Stróże oraz droga nr 981 Zborowice – Krynica-Zdrój^[4].

Części wsi

Integralne części wsi Wilczyska^[5]^[6]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0418283	Jeżów	część wsi
0418290	Koczanka	część wsi
0418308	Moroń	część wsi

Historia

Wieś założona zapewne jeszcze w XIII w., wzmiankowana w 1335 roku. Od XIV w. była siedzibą rzymskokatolickiej parafii św. Stanisława Biskupa i Męczennika. Na przełomie XVI i XVII w. funkcjonowała tu kuźnica. Od końca XIX w. ośrodek ruchu ludowego.

W latach II wojny światowej aktywny ośrodek ruchu oporu, znany jako „partyzancka wieś”. Rankiem 29 sierpnia 1944 roku wieś została otoczona przez oddział 200 hitlerowców i spacyfikowana. Aresztowano wówczas 18 osób, w tym rodziny Wątróbskich i Baranów. 8 z nich po przesłuchaniach przez Gestapo zamordowane za działalność konspiracyjną na wzgórzu Matelanka koło Grybowa, pozostałe wywieziono do obozów zagłady. 27 marca 1945 roku zamordowani na wzgórzu Matelanka zostali ekshumowani pochowani w Wilczyskach gdzie odbył się uroczysty pogrzeb a siedem osób z Wilczysk, z rodzin Wątróbskich i Baranów oraz inspektora Batalionów Chłopskich Alojzego Wiatra. Na cmentarzu parafialnym w Wilczyskach znajduje się zbiorowa mogiła i pomnik ku czci pomordowanych^[7].

Zabytki

Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[8].

• Murowana kapliczka przydomowa z 1888 roku, na działce ew. 634/4;
• dwór obronny w osiedlu Jeżów z początków XVI wieku.

• 
  Dwór obronny z XV w. w Jeżowie
• 
  Zespół szkół w Wilczyskach
• 
  Pomnik, grób zbiorowy zamordowanych przez Gestapo w Wilczyskach

Osoby związane z miejscowością

• Kazimierz Wątróbski (1916–1944) – działacz ludowy i członek ruchu oporu z czasów II wojny światowej.
• Adam Rysiewicz ps. „Teodor”, „Skiba” (1918–1944) – członek ruchu oporu, działacz socjalistyczny i niepodległościowy.
• Jan Cieluch (1866-1956) – polski polityk, działacz ruchu ludowego, poseł do Sejmu Krajowego Galicji oraz Sejmu II Rzeczypospolitej

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 147980
2. POS dla Gminy Bobowa s.10. [dostęp 2015-02-24].
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1455 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
4. Pogórze Rożnowskie. Mapa 1:50 000. Kraków: Compass, 2004. ISBN 83-89165-72-4. Brak numerów stron w książce
5. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
6. GUS. Rejestr TERYT
7. Ludwik Dusza, Kryptonim „Nadleśnictwo 14” str 270
8. Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-11-22] .

Bibliografia

• Kłos Stanisław: Gorlice i okolice. Przewodnik, wyd. Sport i Turystyka, Warszawa 1976.
• Pogórze Rożnowskie. Mapa turystyczna. Skala 1:50 000, wyd. Compass, wyd. III, Kraków 2012, ISBN 978-83-7605-322-6.